 Václav Ignác Leopold Markovský,Chrzest księcia Borzywoja | |||
| Książę Czech | |||
| Okres | |||
|---|---|---|---|
| Poprzednik | |||
| Następca | |||
| Dane biograficzne | |||
| Dynastia | |||
| Data urodzenia | 852 lub 853 | ||
| Data śmierci | 888/889 | ||
| Ojciec | |||
| Żona | |||
| Dzieci | |||
| |||
Borzywoj I (cz. Bořivoj I.; ur. 852 lub 853, zm. ok. 888/889) –książę Czech 870–889.
Pierwszy historyczny władca czeski zdynastiiPrzemyślidów. Wedługlegendy potomekPrzemysła Oracza iLibuszy.
Borzywoj I pochodził z dynastiiPrzemyślidów. Był synemGościwita. Nie zachowały się informacje na temat rodzeństwa Borzywoja. Przypuszcza się, że jego siostrą mogła być czeska księżniczka, której weselny orszak został obrabowany w 871 roku, a identyfikowana zeŚwiętożyzną, żonąŚwiętopełka I, księcia morawskiego[1]. Pojawiła się hipoteza, autorstwaDušana Třeštíka, że Borzywoj I miał brata, którego synem był komesVok[2].
Hipoteza, jakoby Borzywoj nie pochodził z dynastii Przemyślidów, ale został osadzony na tronie czeskim przez Świętopełka I Wielkiego, została obalona już w 1946 roku[3].
Za pierwszą wzmiankę o Borzywoju uchodzi zapiska zAnnales Fuldenses, które pod 872 roku zanotowały, że wojska niemieckiepobiły pięciu czeskich książąt: Świętosława (Zuentislan),Witysława (Witislan), Hermana (Heriman),Spytymira (Spoitimar) i Mojsława (Moyslan). Na marginesie jednego z kodeksów pojawia się imię jeszcze szóstego czeskiego księcia - "Goriwei", które zwykle odczytuje się jako "Boriwei". Jednak wątpi się, że Borzywoj brał udział w tym starciu, gdyż roczniki mówią o pięciu książętach czeskich; uważa się, że wzmianka o Borzywoju jest późniejszą uwagą marginalną[4].
Borzywoj I został określony mianem pierwszego chrześcijańskiego księcia Czechów przez Krystiana wŻywocie świętego Wacława, w najstarszymŻywocie świętej Ludmiły (Fuit in provincia Boemorum) oraz wKroniceKosmasa z Pragi.
Borzywoj I został ochrzczony przez arcybiskupaMetodego na terenieMoraw.
Data chrztu Borzywoja I nie jest pewna. Kosmas z Pragi podał rok 894, jednak jest to niemożliwe, gdyż Metody, który ochrzcił Borzywoja I, zmarł już w 885 roku. Proponuje się rok 884[5].
Borzywoj powrócił do kraju w towarzystwie kapłana Kaika. Ufundował kościół św. Klemensa, zbudowany w Lewym Hradcu. Wezwanie tego kościoła (Cyryl i Metody odnaleźli naKrymie relikwie tego świętego), a także elementy architektoniczne (patrocinium) wskazują na wpływy morawskie. W tym kościele został osadzony Kaik.
W Czechach doszło do buntu przeciwko Borzywojowi I; buntownicy ogłosili księciemStrojmira. Ich kandydat przebywał na wygnaniu "u Niemców" tak długo, że nawet zapomniał ojczystego języka. Bunt ten był skierowany nie tylko przeciwko nowej wierze, ale i zależności odŚwiętopełka, księcia morawskiego, w którą popadł Borzywoj. Przypuszcza się, że bunt Strojmira mógł być inspirowany przez bawarskie kręgi kościelno-polityczne, które uważało Czechy za swoją strefę wpływów[6]. Wniosek tej zdaje potwierdzać się fakt, że dopiero w 895 roku Czechy, w wyniku oddania sięSpitygniewa I pod opiekę wschodniofrankijskiego królaArnulfa z Karyntii, znalazły się w obrębie diecezji ratyzbońskiej. Tzw. tradycja "bawarska", która znalazła odbicie wŻywocie świętego Wacława zwanymCrescente fide oraz w Żywocie świętego Wacława autorstwaGumpolda z Mantui twierdzi, że pierwszym chrześcijańskim księciem Czechów byłSpitygniew I, syn Borzywoja I.
Borzywojowi udało się stłumić bunt; przypuszczalnie stało się to z pomocą Świętopełka I, księcia morawskiego. Po powrocie do Czech Przemyślida pełnił funkcję "namiestnika" z ramienia potężnego sąsiada[7].
Po zwycięstwie w wojnie domowej Borzywoj I zbudował drugą świątynię na ziemiach czeskich - był nią kościół Najświętszej Marii Panny wPradze. Badania archeologiczne wskazują na to, że kościół został wzniesiony wcześniej niż praski gród[8]. Jednak, jak sądzą czescy badacze, był to tradycyjny teren kultowy, a na terenie przyszłego grodu istniało pogańskie miejsce zwane przez KosmasaŻiżi[9].
Siedziba Bolesława I znajdowała się w Lewym Hradcu; dawniej sądzono, że po wybudowaniu kościoła Najświętszej Marii Panny Borzywoj przeniósł swoją siedzibę do Pragi. Obecnie uważa się, że nastąpiło to za panowania jego syna Spitygniewa I[10].
Borzywoj I zmarł w wieku 36 lat. Sama data zgonu pozostaje dyskusyjna. Jeden z roczników podaje rok 801; metodą kombinacjipaleograficznych próbuje się go odczytywać jako 891.
W literaturze pojawiają się też inne daty zgonu Borzywoja I: 888-893[11] i ok. 894[12].
Najpóźniej w 875 roku Borzywoj poślubiłLudmiłę, córkęSławibora, księcia pszowskiego lub milczańskiego. Z tego małżeństwa pochodziło dwóch synów:Spitygniew I iWratysław I.
