| Podboje Turcji Osmańskiej | |||
.jpg) Bitwa pod Warną,Jan Matejko | |||
| Czas | 10 listopada 1444 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Wynik | zwycięstwo Imperium osmańskiego | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
Położenie na mapie Bułgarii  | |||
| 43°13′00″N 27°53′00″E/43,216667 27,883333 | |||
| |||
.jpg)
Bitwa pod Warną – starcie zbrojne, które miało miejsce10 listopada1444 roku między oddziałamipolsko-węgierskimi oraz innymi wojskami krucjaty antytureckiej pod dowództwem króla polskiego iwęgierskiegoWładysława III Warneńczyka i wojewodysiedmiogrodzkiegoJana Hunyadyego a wojskamitureckimi pod dowództwemsułtanaMurada II.
W roku 1396 wbitwie pod NikopolisTurcy rozgromili wojska papieskie, co dało im możliwość dalszych podbojów wEuropie. Węgrzy czując się zagrożeni, zwrócili się do Polski z propozycją zawarciasojuszu. Władysław III przyjmując koronę Węgier, wziął na siebie obowiązek walki z Turkami. W roku 1441 sułtan Murad II wyprawił się z armią turecką naBelgrad. Wyprawa się nie udała, a cofające się wojska tureckie były atakowane przez oddziały węgierskie i pobite w serii potyczek w 1442 i 1443 roku przez Jana Hunyadyego (tzw. długa kampania). Były to bitwy pod Sybinem (marzec 1442),bitwa nad Jałomicą (wrzesień 1442) i bitwa pod Niszem (listopad 1443). W roku 1443 i następnym Turcy walczyli również zemiremAnatolii,Ibrahim-bejem, więc była to walka na dwóch frontach. Zmusiło to sułtana do podpisania bardzo korzystnego dla strony chrześcijańskiejtraktatu pokojowego na 10 lat (pokój wSegedynie w roku 1444). W sierpniu 1444 Murad II zawarł rozejm z Anatolią i zrzekł się tronu na rzecz swojego 12-letniego syna,Mehmeda II.
Dyplomacjapapieska, reprezentowana przez legataJuliana Cesariniego zdołała jednak namówić króla, aby złamał postanowienia traktatu i uderzył na Turków. Był to dogodny moment, ponieważ papiestwu udało się pozyskaćWenecjan do wspólnej walki przeciw niewiernym. Zwołano więc krucjatę i wyruszono naEdirne. W związku z tym Murad II został ponownie wezwany na tron turecki przez swojego syna. Stary sułtan początkowo odmówił, twierdząc, że nie jest już sułtanem, jego syn miał mu jednak odpowiedziećJeśli jesteś sułtanem, prowadź swoją armię; lecz jeśli to ja jestem sułtanem, rozkazuję ci abyś przybył i poprowadził moje wojsko. Murad II więc zgodził się i ponownie wstąpił na tron na czas wyprawy.
Armia krzyżowców składała się głównie z sił polskich i węgierskich. Dodatkowo były tam posiłkiczeskie,papieskie,bośniackie,chorwackie,serbskie,bułgarskie,wołoskie,mołdawskie iruskie. Obiecana pomoc ze stronyKonstantynopola (Jan VIII Paleolog) iAlbanii nie nadeszła. Wenecjanie i flota papieska miały stać w cieśninachBosfor iDardanele, aby nie dopuścić do przedostania się sił tureckich na kontynent europejski. Nie wiedzieli, że w międzyczasie rywale Wenecjan, Genueńczycy, zgodzili się za znaczną cenę przetransportować wojska osmańskie przez cieśniny. Stało się to w połowie października – pomimo blokady Wenecjan[potrzebny przypis]. Armia węgierska była słabo uzbrojona i źle zorganizowana. Nie było tam prawie wcalepiechoty, nie licząc 100 do 300 czeskichnajemnych strzelców. W skład armii wchodziło prawdopodobnie również około stu wozów z załogą. Pozostałą część stanowiła ciężkajazda, głównie siły królewskie i zagraniczni najemnicy, jak również pewna liczba szlacheckich i biskupichchorągwi.
Armia turecka składała się głównie zlekkiej jazdy orazspahisów zRumelii i Anatolii,akindżijów i oddziałówtatarskich. Ponadto dużą część stanowilijanczarzy,otturacy iazapowie (lekka piechota). U boku sułtana znajdowali się najprawdopodobniejsilitarzy, czyli jego gwardia przyboczna.
Po wyjściu na jaw, że Turcy przedostali się przezczarnomorskie cieśniny, flota wenecka miała popłynąć na północ, doWarny, aby spotkać się z wojskiem chrześcijańskiej koalicji. Niestety Wenecjanie zawiedli i do decydującej bitwy doszło bez ich udziału, król, dowiedziawszy się o tym, chciał zawrócić swoje wojsko, lecz Turcy odcięli odwrót. 20 000 wojsk chrześcijańskich spotkało 60-tysięczną armię turecką. Walkę rozpoczęła jazda turecka na prawym skrzydle. Nie zdołali oni rozbić wojsk węgierskich ani za pierwszym, ani za drugim razem, a za trzecim wojsko chrześcijańskie pogoniło ich na północ. Powstała niebezpieczna luka w wojskach chrześcijan. Wykorzystały to niektóre oddziały muzułmańskie, które dotarły pod samą Warnę. Tam rozgromił ich hufiec królewski. Przewaga wojsk osmańskich zarysowała się także w centrum. Dzięki dowództwu Hunyadyego udało się opanować kryzys. W armii sułtana nastąpiło zamieszanie, padł dowódca spahisów,Karadża-pasza. Zginął również król Władysław III, który nie czekał na pomoc Hunyadyego i myśląc, że nadszedł decydujący moment bitwy, zaatakował tylko nadwornymhufcem. Ciężka jazda wbiła się w czworobok janczarów i została szybko przez nich otoczona. Zabito konia Władysława III, a gdy padł na ziemię, janczarKodża Hyzyr rzekomo odciął królewską głowę. Głowę tę podobno podarowano sułtanowi, który miał rozkazać przechowywać ją w garnku miodu i wiele lat po bitwie pokazywać gościom. Śmierć króla przesądziła o losie bitwy. Wojska chrześcijan wpadły w panikę. Ponad połowa wojsk polsko-węgierskich została zgładzona. Jan Hunyady zdołał zebrać resztę wojska i powrócić do kraju. Tam przygotował obronę i zatrzymał pochód wojsk tureckich.
Śmierć króla Władysława III pozostawiła Węgry we władaniu 4-letniegoWładysława Pogrobowca. Król Władysław III został przezBułgarów obdarowany przydomkiemWarneńczyk i jest uznawany przez nich za bohatera narodowego. Po bitwie nie odnaleziono ciała polskiego monarchy ani jegozbroi. Z tego powodu w Polsce nastało trzyletnie bezkrólewie, po którym w końcu koronę objąłKazimierz Jagiellończyk.
W bitwie zginęło też wielu znamienitych rycerzy i dostojników. Oprócz króla Władysława można wymienićlegata papieskiegoJuliana Cesariniego, biskupaWaradynu Jana Dominisa ibiskupa Egeru Szymona Rozgonyia. Z polskich rycerzy zginęli m.in. starosta kamienieckiDziersław Włostowski, braciaTarnowscy,Stanisław z Różnowa (synZawiszy Czarnego z Garbowa), starosta lwowskiSpytek Jarosławski czy dworzanin królewski Paweł Wojnicki z Sienna[1].
Walkirycerzy polskich pod Warną zostały, po 1990 r., upamiętnione naGrobie Nieznanego Żołnierza wWarszawie napisem na jednej z tablic, „WARNA 10 XI 1444”.
W Warnie znajduje siępomnik-mauzoleum Władysława III Warneńczyka[2].
| Okresy | |
|---|---|
| Rodzaje wojsk | |
| Formacje wojskowe | |
| Wojskowi | |
| Najważniejsze bitwy | |
| Najważniejsze oblężenia |
