38°45′04″N 9°09′09″W/38,751111 -9,152500 | |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||
| Adres | Campo Grande, 83 | ||
| Dyrektor | Inês Cordeiro[1] | ||
| Data założenia | 1796[2] | ||
| Wielkość zbiorów | 3 000 000 | ||
Położenie na mapie Lizbony  | |||
Położenie na mapie Portugalii  | |||
| 38°45′04″N 9°09′09″W/38,751111 -9,152500 | |||
| |||
| Strona internetowa | |||
Biblioteca Nacional de Portugal[3] (BNP) –portugalskabiblioteka narodowa wLizbonie.
Biblioteka Narodowa Portugalii została założona 29 lutego 1796 roku na mocy przywileju królewskiego jako Real Biblioteca Pública da Corte. Powstała na bazie Biblioteki Królewskiej Rady Cenzury (port.Livraria da Real Mesa Censória) założonej w 1768 roku. Biblioteka była finansowana ze skarbca królewskiego i z prywatnych dotacji. W 1805 roku uzyskała prawo do otrzymywania kopii wszystkich pism drukowanych w portugalskich drukarniach. Prawo otrzymywaniaegzemplarza obowiązkowego biblioteka otrzymała w 1931 roku[4]. W 1834 roku, w wyniku zmian elity rządzącej, zlikwidowano zakony a nazwę biblioteki zmieniono na Bibliotekę Narodową w Lizbonie i przyłączono do niej większość zbiorów bibliotecznych pochodzących z klasztorów. Z powodu tak nagłego rozszerzenia zbiorów bibliotekę na kolejne 150 lat przeniesiono do klasztoru świętego Franciszka. W 1956 rozpoczęto budowę, a w 1969 roku ukończono nową siedzibę dla Biblioteki Narodowej w dzielnicyCampo Grande, według projektu architektaPorfíria Pardala. W 1980 roku rozpoczął się proces digitalizacji zasobów biblioteki i dzięki współpracy z innymi bibliotekami w kraju utworzono bazę danych Biblioteki Narodowej – PORBASE. Na początku XXI wieku stworzono Cyfrową Bibliotekę Narodową (BND) działająca we współpracy z bibliotekami narodowymi innych państw europejskich[5].
Zbiory Biblioteki Narodowej Portugalii opierają się głównie na zbiorach Biblioteki Królewskiej Rady Cenzury oraz bibliotek klasztornych. Zawierają ponad trzy miliony pozycji wydanych głównie w Portugalii w okresie od XVI do XXI wieku[4]. Podzielone są na:wydawnictwa zwarte (w układzie przedmiotowym), zbiory specjalne i czasopisma (50 tys. tytułów w tym 12 tys. tytułów obecnie wydawanych czasopism w Portugalii oraz 240 tytułów zagranicznych)[6].
Biblioteka gromadzi równieżdysertacje i prace naukowe portugalskich uniwersytetów, co do których ma od 1986 prawo otrzymywania w ramach egzemplarza obowiązkowego[4].
W Bibliotece Narodowej Portugalii znajduje się wiele rzadkich książek i manuskryptów. Zbiórmanuskryptów powstał na bazie sześciu kolekcji, z dokumentów bibliotecznych i archiwalnych pochodzących od XII wieku do lat obecnych. Zbiór zawiera ok. 15 tysięcykodeksów i 36 tysięcyrękopisów.
Kolekcja rzadkich książek liczy sobie ok. 30 tysięcy woluminów, podzielone na dwa działy na podstawie wieku: do 1500 roku (inkunabuły) i od 1501 roku (białe kruki). Zbiory podzielone są również na podstawie innych kryteriów, np. tematycznych, rodzajów druku lub cech szczególnych.
W zbiorach biblioteki znajduje się 1597 inkunabułów pochodzących sprzed roku 1500, wśród nich m.in. kopiaBiblii Gutenberga. Są to unikaty na skalę światową. Kolekcjastarodruków pochodzi głównie z bibliotek klasztornych, w tym klasztoru São Francisco de Xabregas oraz z prywatnych zbiorów m.in. portugalskiego pisarzaFrancisca Manuela de Melo[7].
Biblioteka Narodowa Portugalii posiada w swoich zbiorach 239 iluminowanych kodeksów pochodzących z XII-XIX wieku. Tak jak inkunabuły, kodeksy trafiły do biblioteki z mniejszych kolekcji klasztornych, które zostały zamknięte w 1834 roku, czy też z prywatnej bibliotekiManuela do Cenácula, biskupadiecezji Beja i arcybiskupaÉvory, założonej w 1797 roku. W 1852 roku zbiory biblioteczne powiększyły się o kolekcję Francisca de Melo Manuela.
Zbiory obejmują szeroką gamę tematyczną, od dzieł liturgicznych, teologicznych ipatrystyki oraz tzw.godzinek, po księgi reguł zakonnych i zobowiązań klasztornych, księgi rodzinne oraz w mniejszej ilości kodeksy z utworami literackimi i pismami prawniczymi. Do najcenniejszych rękopisów iluminowanych w zbiorach Biblioteki Narodowej Portugalii należą:Biblia Cervera – XIII-wieczna Biblia hebrajska, będąca przykładem wysokiego kunsztu miniatorskiegoJosepha Asarfatiego, powstała w latach 1299–1300;Godzinki królowej Eleonory z około 1470, ozdobione przezWillema Vrelanta[8]; atlas Fernão Vaz Dourada z 1576 roku, zawierający 17 iluminowanych map;Descrição da fortaleza de Sofala e das mais da Índia z 1636 roku autorstwa Antónia Mariza Carneiry z 48 planami wykonanymi akwarelą[9].
Biblioteka Narodowa Portugalii posiada dwa rodzaje archiwum: Archiwum Historyczne i Archiwum Portugalskiej Kultury Współczesnej. W Archiwum Historycznym znajdują się dokumenty archiwalne pochodzące z różnych źródeł, szczególnie z archiwów prywatnych i rodzinnych. Najstarsze dokumenty pochodzą z XI wieku. W sumie w archiwum znajduje się 466 osobnych kolekcji lub ich części.
W Archiwum Portugalskiej Kultury Współczesnej (ACPC) znajdują się zbiory osobistych dokumentów 148 pisarzy portugalskich XIX- i XX-wiecznych; swoje zbiory dokumentów i prywatnych zapisków mają m.in.Fernando Pessoa,Camilo Castelo Branco,Camilo Pessanha,Antero de Quental,Oliveira Martins,Jaime Cortesão(inne języki)Raúl Proença(inne języki)Vitorino Nemésio(inne języki),Vergílio Ferreira(inne języki) czyJosé Saramago[10].
