Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Przejdź do zawartości
Wikipediawolna encyklopedia
Szukaj

Betlejem

Na mapach:Ziemia31°42′11″N 35°11′44″E/31,703056 35,195556
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ten artykuł dotyczy miasta w Palestynie. Zobacz też:inne miejscowości o tej nazwie.
Betlejem
‏بيت لحم‎
Ilustracja
Państwo

 Palestyna
 Izrael

Muhafaza

Betlejem

Burmistrz

Anton Salman

Powierzchnia

10 km²

Wysokość

775 m n.p.m.

Populacja (2016)
• liczba ludności


31 799

Nr kierunkowy

2

Położenie na mapie Palestyny
Mapa konturowa Palestyny, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Betlejem”
Ziemia31°42′11″N 35°11′44″E/31,703056 35,195556
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Hasło w Wikisłowniku
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Betlejem (hebr. ‏בֵּית לֶחֶם‎,Bêṯ Leḥem, dosłownie „dom chleba”; nowohebrajskieBet Lechem;arab. ‏بيت لحم‎,Bajt Lahm, „dom mięsa”) –miasto wmuhafazie Betlejem wPaństwie Palestyna. Ważny ośrodek palestyńskiej władzy administracyjnej i centrum palestyńskiej kultury. Miejsce narodzinJezusa Chrystusa[1].

Położenie

[edytuj |edytuj kod]

Miasto jest położone w zachodniej częściJudei na wysokości około 775 mn.p.m. Leży w odległości 10 km na południe odJerozolimy, 59 km na południowy wschód od wybrzeżaMorza Śródziemnego i 75 km na zachód odAmmanu – stolicyJordanii.

W jego otoczeniu znajdują się miasta Jerozolima (osiedlaGillo,Bajt Safafa,Giwat ha-Matos iHar Homa),Bajt Dżala iBajt Sahur, miasteczkoAl-Chadr, kibucRamat Rachel oraz wsie Al-Asakra,Hindaza iArtas.Muhafaza Betlejem obejmuje sąsiednie miasta Bajt Dżala i Bajt Sahur, a także obozy uchodźców palestyńskichAd-Duhajsza,Ajida iAzza.

Podział administracyjny

[edytuj |edytuj kod]
Panorama jednego z osiedli w Betlejem

Dzielnice mieszkaniowe (Harat) w Betlejem są żywą historią miasta. Tworzą niezwykłą mozaikę otaczającą głównyplac Żłóbka. Ich nazwy pochodzą zwykle od miejsc, z których przybyli osadnicy (np.Harat Nadżar to miejsce, gdzie osiedlili się przybywający z krainyNadżar wcześni chrześcijanie, przedstawicielechrześcijaństwa monofizyckiego), bywa też, że nazwy są związane z jakąś legendą (np.Harat Tardżuma, czyliDzielnica Tłumaczy, której założyciel, Włoch, ożenił się chrześcijanką arabskiego pochodzenia i pracował jako tłumacz dla księży oraz pielgrzymów) lub np. z funkcją (Harat al-‘Ajn, czyliźródło – miejsce, skąd miasto czerpało wodę). Głównym traktem jest biegnąca odplacu Żłóbkaulica Żłóbka z licznymi sklepami, pracowniami jubilerskimi, barami i kafejkami. W otoczeniu miasta znajdują się winnice, gaje oliwne i migdałowce.

Demografia

[edytuj |edytuj kod]

Według danychPalestyńskiego Centralnego Biura Statystycznego w 2016 w Betlejem zamieszkiwało 31 799 mieszkańców[2].

Populacja miasta pod względem wieku (2007)[3]:

Wiek (w latach)Procent populacji w %
0–927,4%
10–1920%
20–2917,3%
30–4417,7%
45–6412,1%
>665,3%

Historia

[edytuj |edytuj kod]

Betlejem jest ośrodkiem palestyńskich chrześcijan jak i miejscem pielgrzymek. Według ewangeliiMateusza iŁukasza, Betlejem to miejsce narodzeniaJezusa Chrystusa[1].

Pierwotnie Betlejem nazywanoEfrata, nazwę tę zawieraKsięga Rodzaju[4]. Pochodzili stamtądElimelek i jego żonaNoemi oraz ich synowie[5], a takżeBooz zKsięgi Rut[6]. Nazywane było równieżBetlejem Efrata[7], a takżeBetlejem Judzkie[8] – dla odróżnienia drugiej miejscowości o tej samej nazwie,Betlejem w Galilei.

WedługEwangelii Mateusza po narodzinach Jezusa (5/4 p.n.e.) na rozkaz królaHeroda zamordowani zostali wszyscy chłopcy w Betlejem mający do dwóch lat[9]. W II wieku wspomniał o tymJustyn Męczennik. Jeżeli tzw.rzeź niewiniątek w ogóle się wydarzyła, realna liczba zabitych wynosiła około dwudziestu dzieci[10].

W latach 132–135Grotę Narodzenia obudowano rzymską świątyniąAdonisa.Bazylika Narodzenia Pańskiego została zbudowana w 326 roku za panowaniaKonstantyna Wielkiego, dzięki fundacjiśw. Heleny, zniszczona w 529 przezSamarytan, w 550 roku została przebudowana za panowaniaJustyniana I Wielkiego.

W 614 roku do Betlejem weszliPersowie, a w 637kalifUmar ibn al-Chattab, który obok kościoła wybudowałmeczet. W 1099 roku Betlejem zajęli krzyżowcy, z bazyliki usunięto greckich duchownych, miasto otoczono murem, a w XII wieku bazylika została rozbudowana przezkrzyżowców. Pod nią znajduje sięGrota Narodzenia. W latach 1187–1229 miasto ponownie znalazło się w rękach muzułmanów, w 1250 zburzono mury miejskie.Grota Narodzenia przeszła pod wspólną kontrolę prawosławnych, katolików i Ormian, a współcześnie pod kontrolę prawosławnej cerkwi greckiej i kościoła katolickiego.

W 1948 Betlejem włączono doJordanii, w 1967 miasto zajęły wojska Izraela, w 1973 założono niepubliczny katolickiUniwersytet Betlejem.

Podczaspierwszej Intifady palestyńscy rebelianci 19 września 1989 ostrzelali z broni maszynowej autobus z niemieckimi turystami, raniąc 3 osoby, zaś dwa dni później obrzucili kamieniami inny autobus z niemieckimi turystami raniąc 2 osoby. 9 grudnia 1990 wrzucili bombę do miejscowego posterunku wojskowego, przez co zginął 1 izraelski żołnierz, a 20 osób zostało rannych.

 Zobacz też:Oblężenie bazyliki Narodzenia Pańskiego w Betlejem.

W 1995 miasto przekazanoPalestyńczykom. W 2002 roku Bazylika Narodzenia Pańskiego była zajmowana przez kilkudziesięcioosobową grupę bojowników palestyńskich, którzy schronili się tam w czasie akcji policyjnej wojsk izraelskich – po 5-tygodniowymoblężeniu zawarto porozumienie, na mocy którego część bojowników została odesłana doGazy, a kilkunastu deportowano do krajów europejskich. Po uwolnieniu kościoła znaleziono w nim kilkadziesiąt założonych ładunków wybuchowych. Betlejem znajduje się od tej pory pod zaostrzoną kontrolą – blokada dróg i okresowe wprowadzanie godziny policyjnej.

W 2012 roku odkryto bullę z okresuPierwszej Świątyni (1006–586 p.n.e.), na której wymieniona jest nazwa Betlejem[11].

Zabytki i atrakcje

[edytuj |edytuj kod]
Bazylika Narodzenia Pańskiego, srebrna gwiazda wskazuje miejsce, w którym narodził się Chrystus. Jest tam napis o treściHic de Virgine Maria Iesus Christus natus est.

Gospodarka

[edytuj |edytuj kod]

Gospodarka Betlejem obejmuje rzemiosło, handel i drobny przemysł, m.in. pamiątkarstwo; przemysł rolno-spożywczy – uprawę winnic, fig i oliwek. Duże znaczenie gospodarcze ma turystyka, zwłaszcza pielgrzymkowa.

Współpraca

[edytuj |edytuj kod]

Miejscowości partnerskie:

Zobacz też

[edytuj |edytuj kod]

Przypisy

[edytuj |edytuj kod]
  1. abMt 2,1 w przekładach Biblii.
  2. Localities in Bethlehem Governorate by Type of Locality and Population Estimates 2007–2016 [online], PCBS [zarchiwizowane zadresu 2013-11-22] (ang.).
  3. Palestine Central Bureau of Statistics. [dostęp 2011-10-12]. [zarchiwizowane ztego adresu (2012-01-11)]. (ang.).
  4. Rdz 48,7 w przekładach Biblii.
  5. Rut 1,2 w przekładach Biblii.
  6. Rut 2,4 w przekładach Biblii.
  7. Mi 5,1 w przekładach Biblii.
  8. Sdz 17,7-9 w przekładach Biblii.
  9. Mt 2,16-17 w przekładach Biblii.
  10. GiuseppeG. Ricciotti GiuseppeG.,Życie Jezusa Chrystusa, Warszawa: PAX, 1954, s. 255 .
  11. Earliest Archaeological Evidence of the Existence of the City of Bethlehem already in the First Temple Period. Israel Antiquities Authority, 2012. (ang.).
  12. Taleninstituut Den Haag [online], Dagnall Talen [dostęp 2024-02-28], Cytat:De partnersteden van Den Haag zijn […] Bethlehem in Palestina (niderl.).

Bibliografia

[edytuj |edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj |edytuj kod]
MuhafazaBetlejem
Miasta
Miasteczka
Wioski
Obozy uchodźców

Gubernatorstwo Betlejem
Flaga Autonomii Palestyńskiej

Boże Narodzenie
Chrześcijaństwo
Postacie
folklorystyczne
Zwyczaje
Atrybuty
Kuchnia
słodkie pieczywo,
ciasta i torty
ciasteczka
puddingi i inne desery
słodycze (cukierki)
pierogi, paszteciki i gołąbki
inne potrawy z kapusty
potrawy z ptactwa
potrawy z ryb
zupy i sałatki
napoje
Muzyka
Zobacz też
Według państw

Adoracja Dziecięcia – Fra Angelico

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Betlejem&oldid=75580651
Kategorie:
Ukryte kategorie:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp