Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Przejdź do zawartości
Wikipediawolna encyklopedia
Szukaj

Benin

Na mapach:8°50′N 2°11′E/8,833333 2,183333
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ten artykuł dotyczy współczesnego państwa. Zobacz też:inne znaczenia tej nazwy.
Republika Beninu
République du Bénin
HerbFlaga
HerbFlaga
Dewiza:Fraternité, Justice, Travail
(Braterstwo, Sprawiedliwość, Praca)
Hymn:L’Aube Nouvelle
(Świt nowego dnia)

Ustrój polityczny

republika

Stolica

Porto-Novo[a],Kotonu

Data powstania

1 sierpnia1960

Prezydent

Patrice Talon

Powierzchnia

112 620 km²

Populacja (2023)
• liczba ludności


14 219 908[1]

• gęstość

126,26 os./km²

Kod ISO 3166

BJ

Waluta

frank CFA (XOF)

Telefoniczny nr kierunkowy

+229

Domena internetowa

.bj

Kod samochodowy

DY

Kod samolotowy

TY

Strefa czasowa

UTC +1

Język urzędowy

francuski

PKB (2023)
 • całkowite 
 • na osobę


19,24 mld[2]USD
1 391[2]USD[2]

PKB (PSN) (2023)
 • całkowite 
 • na osobę


59,47 mld[2]dolarów międzynar.[2]
4 300[2]dolarów międzynar.[2]

Mapa opisywanego kraju
Położenie na mapie
Położenie na mapie
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Hasło w Wikisłowniku
Informacje w Wikipodróżach
Położenie Beninu w Afryce

Benin (do 1975 pod nazwąDahomej), oficjalnieRepublika Beninupaństwo wAfryce nadZatoką Gwinejską. Graniczy zBurkina Faso,Nigrem,Nigerią iTogo, członekUnii Afrykańskiej iECOWAS.

Historia

[edytuj |edytuj kod]

Począwszy od XIII wieku na tereny te zaczęły napływać ludy Adża. Powstało wtedy kilka małych państw, z których pierwsze pojawiły się na wybrzeżu. Były toAllada iOuidah. W XV wieku obszar ten odkryliPortugalczycy. Od XVII wieku na wybrzeżu faktorie i forty budowałaFrancja,Anglia iNiemcy. Państwa Adża utrzymywały z przybyszami kontakty handlowe, sprzedawały głównieniewolników. W drugiej połowie XVII wieku najważniejszą siłą polityczną w tym rejonie stał sięDahomej. W ciągu XVIII wieku Dahomej podporządkował sobie małe państwa ludu Adża i zmonopolizował handel z Europejczykami. Od połowy XIX wieku wskutek zakazu handlu niewolnikami zmianom uległa gospodarka Dahomeju. Niewolnicy zatrudnieni zostali na plantacjach władcy[3].

W 1851 roku Dahomej podpisał traktat handlowy z Francją. W 1890 roku w wyniku traktatu Dahomej oddałKotonu iPorto-Novo pod francuskiprotektorat. Dahomej sprzeciwiał się dalszemu poszerzaniu wpływów Francji. Opór zakończył się karną ekspedycją Francji w 1892 roku. W 1894 roku Dahomej stał siękolonią, a w 1904 roku został przyłączony doFrancuskiej Afryki Zachodniej. W trakcie kolonialnych rządów dobrze rozwinęło się szkolnictwo, w wyniku czego powstała dość liczna wykształcona elita. W 1915 i 1923 miały miejsce powstania antyfrancuskie. Po 1945 roku narastał ruch wyzwoleńczy. W 1957 roku Francja została zmuszona do dopuszczenia do udziału w rządzie przedstawicieli ludności tubylczej, a w 1958 uznała Dahomej za republikęautonomiczną w ramachWspólnoty Francuskiej. Pełna niepodległość ogłoszona została w 1960 roku[3].

Pierwszym prezydentem republiki zostałHubert Maga. W 1963 roku wojsko obaliło go w wynikupuczu. Przez kolejne dziewięć lat doszło do kilku następnych zamachów. W 1972 roku polityczny chaos zakończył przewrót majoraMathieu Kérékou. W 1974 roku ogłosił on obowiązywanie w kraju orientacjimarksistowskiej a rok później zmienił nazwę kraju naLudowa Republika Beninu. W republice ludowej pełnię władzy sprawowała Partia Ludowej Rewolucji, z Kérékou jako przewodniczącym. Nowy rząd znacząco zreformował politykę gospodarczą i przeprowadziłnacjonalizację najważniejszych przedsiębiorstw, szkolnictwa i banków. W 1980 roku Kérékou został prezydentem. W 1989 roku po wcześniejszych niepokojach społecznych i gospodarczych ruszył proces demokratyzacji. W 1990 roku wprowadzono system wielopartyjny, z nazwy państwa usunięto termin „Ludowa”. Pierwsze wolne wybory w 1991 roku wygrał opozycjonistaNicéphore Soglo. Nieudolna polityka gospodarcza Soglo doprowadziła do powrotu do władzy Kérékou. Były dyktator wygrał wybory prezydenckie w 1996 i 2001 roku. Wybory w 2006 i 2011 zwyciężyłliberalny ekonomistaYayi Boni. Benin stanowi rzadki w Afryce przykład udanego przejścia do demokracji[3].

W 2016 roku w Beninie zniesionokarę śmierci za wszystkie przestępstwa[4].

Podział administracyjny

[edytuj |edytuj kod]

Kraj podzielony jest na 12 departamentów. Do 1999 było ich 6.

 Osobny artykuł:Podział administracyjny Beninu.

Geografia

[edytuj |edytuj kod]
 Osobny artykuł:Geografia Beninu.

Północną część kraju pokrywasawanna zakacjami ibaobabami, natomiast na wybrzeżu rosnąnamorzyny. Wewnątrz kraju występują lasy suche, okresowo zrzucające liście. Zdarzają się również enklawy wilgotnych, wiecznie zielonych lasów. Tutejszeparki narodowe, tj.Pendjari iW du Niger,rezerwaty dzikich zwierząt reprezentowane przez takie gatunki jak m.in.lamparty,antylopy,słonie,hieny i wiele gatunkówmałp, stanowią dużą atrakcję turystyczną.

Miasta

[edytuj |edytuj kod]

Poniższa tabela przedstawia największe miasta Beninu (ludność powyżej 50 tys. mieszkańców) według spisu ludności z 11 maja 2013 roku[potrzebny przypis]:

Lp.MiastoDepartamentLiczba mieszkańców
(w 2013 roku)
1KotonuLittoral679 012
2Porto-NovoOuémé264 320
3ParakouBorgou255 478
4GodomeyAtlantique253 262
5Abomey-CalaviAtlantique117 824
6DjougouDonga94 773
7BohiconZou93 744
8EkpéOuémé75 313
9AbomeyZou67 885
10NikkiBorgou66 109
11MalanvilleAlibori64 639
12KandiAlibori56 043
13KérouAtacora54 276
14NatitingouAtacora53 284

Gospodarka

[edytuj |edytuj kod]
 Osobne artykuły:Gospodarka BeninuRolnictwo w Beninie.

Benin to kraj rolniczy z przewagą gospodarstw karłowatych. Uprawy dające produkty eksportowe –olej palmowy ikakao – prowadzi się w wilgotniejszej, gęściej zaludnionej części południowej państwa. MiastoKotonu jest portem i ośrodkiem przemysłowym. Główne towary eksportowe, to: bawełna, orzechy nerkowca, masło shea i tkaniny, a główne importowe to artykuły spożywcze, produkty naftowe i środki produkcji[5].

Transport

[edytuj |edytuj kod]
Sieć kolejowa Beninu

Infrastruktura kolejowa

[edytuj |edytuj kod]

Długość używanych linii kolejowych: 438 km o szerokości 1000 mm[1]

Otwarta sieć kolejowa Beninu składa się z dwóch tras:

Infrastruktura drogowa

[edytuj |edytuj kod]
  • Łączna długość dróg: 16 000 km[1]

Przez teren Beninu przebiega planowanaTrans–West African Coastal Highway[6]. Po ukończeniu budowy wszystkich mostów zapewni połączenie państwECOWAS utwardzoną drogą.

Mapa konturowa Beninu, blisko dolnej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „Kotonu”
Porty lotnicze w Beninie

Kultura

[edytuj |edytuj kod]

Paolo Valente, Opowieści szeptane przez wiatr,[1], Wydawnictwo WAM, Kraków 2008

Święta państwowe

[edytuj |edytuj kod]
Święta państwowe (2004)
DataPolska nazwaOryginalna nazwa
1 styczniaNowy Rok
10 styczniaDzień Suwerenności Państwowej
2 lutegoEid-ul-Adha (ruchome)
12 kwietniaPoniedziałekWielkanocny (ruchome)
2 majaUrodziny ProrokaEid-Milad Nnabi (ruchome)
20 majaWniebowstąpienie
1 sierpniaDzień Niepodległości
15 sierpniaWniebowzięcie (ruchome)
26 październikaDzień Sił Zbrojnych
1 listopadaWszystkich Świętych
14 listopadaKoniecramadanu (ruchome)
25 grudniaBoże Narodzenie

Społeczeństwo

[edytuj |edytuj kod]

Przeciętna długość życia

[edytuj |edytuj kod]

Mężczyźni - 60 lat, 8 miesięcy[1]

Kobiety - 64 lat, 6 miesięcy[1]

Użytkownicy Internetu

[edytuj |edytuj kod]

Średnio 340 osób na 1000 ma dostęp do Internetu[1].

Struktura etniczna

[edytuj |edytuj kod]
Grupa etniczna[7]JęzykLiczebność w tys.Procent ludności
Fonowie (Gbe)Język fon2 52022,12%
HausaJęzyk hausa1 0869,53%
Aja (Gbe)Język aja7796,84%
BaribaJęzyk bariba7446,53%
Ayizo (Gbe)Język ayizo6225,46%
Borgu (Fulanie)Język borgu4704,13%
Temba (Gur)Język yom4443,9%
Egun (Gbe)Język gun4233,71%
Ede Nago (Joruba)Język ede3382,97%
Maxi (Gbe)Język maxi2832,48%
Saxwe (Gbe)Język saxwe2312,03%
Weme (Gbe)Język weme2231,96%
Xwla Wschodni i Zachodni (Gbe)Język xwla2121,86%
Dendi (Songhajowie)Język dendi2111,85%
Ede Idaca (Joruba)Język ede1741,53%
Kotafon (Gbe)Język kotafon1631,43%
Ewe (Gbe)Język ewe1491,31%
Biali (Gur)Język biali1281,12%
Ede Ije (Joruba)Język ede1221,07%
Boko (Mande)Język boko1191,04%
Ditamari (Gur)Język ditamari1161,02%

Religijność

[edytuj |edytuj kod]
 Osobny artykuł:Religia w Beninie.

Struktura religijna w 2020 roku, według The ARDA[8]:

Liczba wyznawców lokalnych wierzeń jest zaniżona – wiele osób, które nominalnie identyfikują się jako chrześcijanie lub muzułmanie praktykują również tradycyjne religie[9].

Uwagi

[edytuj |edytuj kod]
  1. Siedziba władz toKotonu.

Przypisy

[edytuj |edytuj kod]
  1. abcdefBenin. [w:]The World Factbook [on-line]. CIA. [dostęp 2024-02-08]. (ang.).
  2. abcdefgDane dotyczące PKB na podstawie szacunkówMiędzynarodowego Funduszu Walutowego na rok 2023:International Monetary Fund: World Economic Outlook Database, April 2023. [dostęp 2023-05-20]. (ang.).
  3. abcBenin. Historia, [w:]Encyklopedia PWN [online],Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2015-06-08] .
  4. Kara śmierci: Chiny muszą ujawnić „groteskowy” poziom stosowania kary śmierci [online], amnesty.org.pl [dostęp 2017-11-12] .
  5. Wielki ilustrowany atlas świata. Hubert Mroczkiewicz, Grzegorz Ajdacki, Krystyna Malik, Marzena Wieczorek, Konrad Banach Demart. 2010. [dostęp 2023-04-18].
  6. Highways link 15 West African countries.
  7. Benin – People Groups. Joshua Project, 2017. [dostęp 2017-10-23]. (ang.).
  8. National Profiles [online], www.thearda.com [dostęp 2022-09-11] .
  9. International Religious Freedom Report 2007. U.S. State Department. [dostęp 2014-06-07].

Linki zewnętrzne

[edytuj |edytuj kod]
Państwa Afryki
Państwa
Terytoria zależne
Państwa nieuznawane orazterytoria autonomiczne
Integralne części państw
położonych poza Afryką

  1. Obecnie okupowana przez Maroko.
  2. Nieuznana niepodległość od Somalii ogłoszona 18 maja 1991.
Dawne kolonie i protektoraty Francji
Ameryka
Afryka
Azja
Australia i Oceania
  • p
  • d
  • e
Członkostwo w organizacjach międzynarodowych

Mapa członków WTO

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Benin&oldid=76034046
Kategorie:
Ukryte kategorie:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp