Graniczy od południa zFrancją (620 km) i zLuksemburgiem (148 km), od wschodu zNiemcami (167 km) i od północy zHolandią (450 km). Łączna długość granic lądowych wynosi 1385 km, ponadto istnieje 64-kilometrowy fragment wybrzeżaMorza Północnego na zachodzie. Podzielona jest na trzy strefy językowe: francuską, niderlandzką i niemiecką.
Większą część powierzchni Belgii stanowiąperyglacjalne ialuwialne niziny; w północnej części płaska, częściowo zabagniona równinaFlandrii (tzw. Belgia Niska), oddzielona od morza wałem wydm (wys. do 20 m), oraz pagórkowata i piaszczysta krainaKempen (wys. do 95 m); w środkowej części (Belgia Średnia) wysoczyznaBrabancji (wys. 100–200 m) zbudowane głównie z glin i piasków trzeciorzędowych pokrytychlessem oraz wzgórzaHainaut (na zachodzie) zbudowane z utworów glinianych.
Belgia leży w zlewiskuMorza Północnego i prawie całe jej terytorium należy do dorzecza dwóch rzek:Skaldy iMozy (ich źródła znajdują się na terenieFrancji, a ujścia na terenieHolandii). Skalda w granicach Belgii ma długość 200 km – wraz z dopływami (m.in.Leie,Dender,Zenne iRupel) oraz kanałami tworzy rozgałęziony system wodnyFlandrii. Moza (w granicach Belgii) ma 183 km, większość rzekWalonii to jej dopływy; na pewnym odcinku stanowi granicę między Belgią a Niderlandami. Belgijskie rzeki mają mały spadek, są połączone siecią kanałów i wykorzystywane są do żeglugi. WeFlandrii znajduje się też gęsta sieć kanałów odwadniającychpoldery.
Przed zajęciem terenów obecnej Belgii przez wojskaRepubliki rzymskiej w 57 roku p.n.e. jej obszar zamieszkiwaliCeltowie[4]. Przez kolejne setki lat tereny te znajdowały się we władaniu Rzymu (część prowincjiGalia –Gallia Belgica). Od III wieku rozpoczęła sięchrystianizacja prowincji. Od roku 486 obszar dzisiejszej Belgii stał się częścią państwa germańskichFranków. Potraktacie w Verdun w roku 843 został on podzielony pomiędzy Francję i państwoLotara.
Współczesny kryzys tożsamości belgijskiej[5] i walka o zachowanie jedności kraju to wynik niejako „mechanicznego” zespolenia różnych regionów o często odmiennych dążeniach, kulturze, dawniej nie zawsze w przyjaźni.W średniowieczu obszary należące dziś do Belgii zajmowały następujące kraje:
Podczas panowania Habsburgów wNiderlandach Południowych zaczęła kształtować się belgijska świadomość narodowa, której pierwszym wyraźnym przejawem byłprzewrót brabancki (1789).
W XX wieku dochodziło do stopniowego podziału na dwie strefy językowe: położoną na północyFlandrię (język niderlandzki) i na południuWalonię (język francuski). Spowodowało to w 1963 roku formalny podział Belgii na trzy regiony:Flandrię, Walonię iRegion Stołeczny Brukseli. W roku 1993 doszło do przekształcenia Belgii w państwo federalne z trzema regionami o szerokiejautonomii. W 2007 spór o dalszą reformę i większą samodzielnośćFlandrii przyczynił się do kłopotów ze sformowaniem rządu federalnego[8]. Od czerwca 2010 roku do grudnia 2011 w Belgii trwał najdłuższy we współczesnej Europiekryzys rządowy.
Belgia jestmonarchią konstytucyjną.Konstytucja Belgii została przyjęta w roku 1831, po zwycięstwie rewolucji sierpniowej 1830 roku. Była rewidowana siedmiokrotnie: w 1893, 1919, 1970, 1980, 1988, 1993 i 2001.
Parlament składa się z dwóch izb:
Izby Deputowanych, w skład której wchodzi 150 deputowanych wybieranych wwyborach bezpośrednich, zgodnie z systemem proporcjonalnym[9].
Językami urzędowymi są w Belgiiniderlandzki,francuski iniemiecki. Większa część populacji (56–60%) posługuje się językiem niderlandzkim, około 40–44% francuskim, bądźwalońskim i zaledwie 1% niemieckim.
Grupy etniczne: Flamandowie – 57%, Walonowie – 33%[12].
Jedno z najlepiej rozwiniętych państw Europy.PKB wyniósł 254 mld euro (30 001 euro na 1 mieszkańca). Podatki w Belgii należą do najwyższych w Europie i stanowią 47% PKB.Wskaźnik Giniego, czyli poziom rozpiętości w dochodach, wynosi 27. Belgia ma również najwyższy na świecie eksportper capita. W ostatnich latach udało się także zmniejszyć zadłużenie ze 120% PKB w 1980 roku do obecnych 90% PKB.
Podstawą gospodarki jest wysoko rozwinięty przemysł (głównie hutniczy, maszynowy, elektrotechniczny, spożywczy, chemiczny, włókienniczy) oraz wysokotowarowerolnictwo (hodowla bydła, trzody; uprawa zbóż, buraków cukrowych).Antwerpia jest największym w świecie ośrodkiem szlifowaniadiamentów. Liczne atrakcyjne miejscowości turystyczne, między innymi: Antwerpia,Bruksela,Gandawa,Brugia.
Belgia posiada siedem reaktorów jądrowych, które w 2013 roku wyprodukowały 52% energii elektrycznej oraz ok. 20% całkowitego zużycia energii w kraju. W 2003 r. rząd Belgii przyjął ustawę obejmującą zakaz budowy nowych elektrowni jądrowych oraz program wyłączenia wszystkich pracujących reaktorów jądrowych do 2025 roku, gdy ich wiek osiągnie 40 lat. Jednocześnie nowe moce powstaną w energetyce gazowej iwiatrowej[13].
Łączna emisjarównoważnika dwutlenku węgla z Belgii wyniosła w 1990 roku 142,040 Mt, z czego 116,003 Mt stanowił dwutlenek węgla. W przeliczeniu na mieszkańca emisja wyniosła wówczas 11,593 t dwutlenku węgla, a w przeliczeniu na 1 dolarPKB 380 kg. Na drugim miejscu była emisjametanu, następniepodtlenku azotu igazów fluorowanych. Po roku 1990 poziom emisji wahał się, przy czym w XX w. raczej powoli rósł, a w XXI w. przeważnie powoli opadał. W 2018 roku emisja dwutlenku węgla pochodzenia kopalnego wyniosła 105,752 Mt, a w przeliczeniu na mieszkańca 9,197 t i w przeliczeniu na 1 dolar PKB 214 kg. Różne branże były odpowiedzialne za tę emisję w podobnym stopniu[15].
W 2015 roku kraj ten odwiedziło 8,033 mln turystów (1,8% więcej niż w roku poprzednim), generując dla niego przychody na poziomie 11,736 mlddolarów[16].
Na terenie Belgii w 2019 znajdowało się 115kąpielisk wyznaczonych zgodnie z przepisamidyrektywy kąpieliskowej. Wśród nich 42 znajdowały się na wodach przybrzeżnych, 64 na jeziorach, a 9 na rzekach.Jakość wody oceniono jako doskonałą w 98 z nich, a jako niedostateczną w 1[17].
Transport drogowy w Belgii odbywa się po 145 850 km dróg, w tym 117 701 km o nawierzchni asfaltowej, w tym 1682 kmautostrad (w całości bezpłatnych i oświetlonych na całej długości). Pod względem gęstości sieci dróg kołowych Belgia zajmuje pierwsze miejsce w Europie, pod względem gęstości autostrad drugie (po Niderlandach).
Szkielet sieci transportu drogowego stanowią autostrady orazobwodnice autostradowe wszystkich większych miast kraju. Ze względu na swoje położenie, Belgia jest ważnym krajem tranzytowym. Największymi węzłami transportu samochodowego sąBruksela,Antwerpia iLiège.
Belgia posiada znakomicie rozwiniętąsieć kolejową o długości 3437 km (2003) z czego 2701 km jest zelektryfikowane, w większościnapięciem stałym 3 kV, z wyjątkiem około 80 kmlinii dużych prędkości (LGV), które zelektryfikowanonapięciem przemiennym 25 kV/50 Hz. 2563 km szlaków kolejowych posiada co najmniej dwatory.Gęstość linii kolejowych wynosi 11,5 km/na 100 km², co daje Belgii pierwsze miejsce w Europie.
Krajowe przewozy pasażerskie prowadzi państwowa kolejSNCB/NMBS. Jakość usług jest wysoka, pociągi kursują z wysoką punktualnością, w regularnych odstępach czasu, maksimum dwugodzinnych, na głównych liniach co godzinę i częściej. Typowe prędkości maksymalne pociągów pasażerskich na głównych trasach wynoszą od 120 km/h do 160 km/h, a na trzech odcinkach linii dużych prędkości nawet 300 km/h (Bruksela – granica zFrancją,Antwerpia – granica zNiderlandami, Bruksela –Liège).
Przewozy międzynarodowe są również prowadzone przez SNCB/NMBS przy współpracy z zarządami kolejowymi sąsiednich państw – Niemiec (DB), Francji (SNCF), Niderlandów (NS) i Luksemburga (CFL) – lub przez przewoźników, w których SNCB/NMBS posiada udziały (Eurostar,Thalys).
Przewozy towarowe prowadzi SNCB/NMBS oraz przewoźnicy z sąsiednich państw, również prywatni.
Liczba pasażerów korzystających z kolei systematycznie wzrasta, w roku 2001 wyniosła 160,3 mln, z czego 13,8 mln w ruchu międzynarodowym.
Komunikacja miejska w Belgii jest obsługiwana przez kilku przewoźników o zasięgu regionalnym:De Lijn(inne języki) (działający weFlandrii),TEC(inne języki) (działający wWalonii) orazSTIB/MIVB(inne języki) (działający w regionieBrukseli). Ze względu na wysoką gęstość zaludnienia kraju i jego organizację terytorialną oraz niewielką liczbę przewoźników w zasadzie nie ma rozróżnienia międzyautobusowąkomunikacją miejską ipodmiejską.
Siećmetra działa jedynie w Brukseli, chociaż istniały plany budowy metra także w Charleroi (część infrastruktury tramwajowej projektowano tak, by mogła być bazą dla przyszłych sieci metra). W Antwerpii, Brukseli oraz Charleroi istnieje takżepremetro: tramwaje, które jeżdżą na pewnych odcinkach pod ziemią.
W 1999 roku Belgia posiadała ok. 42lotniska w tym 24 z pasami startowymi o nawierzchni twardej w tym 6 o długości powyżej 3000 m. Najważniejszymi portami lotniczymi sąport lotniczy BrukselaBrussels Airport (znany dawniej jakoBruxelles-Zaventem,Bruxelles-National/Brussel Nationaal) podBrukselą (16 179 733 pasażerów w roku 2005), orazport lotniczy Bruksela-Charleroi (Charleroi Bruxelles-Sud – 1 873 349 pasażerów w roku 2005, wyłącznietanich linii). W transporcie towarów drogą lotniczą główną rolę odgrywają porty lotniczeBrussels Airport orazLiège.
Transport wodny jest szeroko wykorzystywany w transporcie towarów. Belgia ma 2043 km wodnych szlaków śródlądowych w tym 1532 km otwartych dla żeglugi. Najważniejszym z nich jestKanał Alberta łączącyport morski Liège zAntwerpią.
Wtransporcie morskim główną rolę odgrywaport w Antwerpii (drugi w Europie i czwarty na świecie pod względem ilości przeładowywanych towarów), dynamicznie rozwija się też port wZeebrugge dzięki możliwości obsługi statków olbrzymów oraz statków z ciekłym gazem ziemnym. Dzięki rozwiniętemu systemowi kanałów do portów wGandawie iBrukseli również zawijają statki pełnomorskie.
Na terenie Belgii znajduje się 161 kmrurociągów transportującychropę naftową, 1167 km służących do transportu produktów naftowych oraz 3301 km rurociągówgazu ziemnego.
Leopold I, jedna z dwóch fregat klasyKarel Doorman w komponentach morskich.
Wojska belgijskie w 2016 roku liczyły 35 tys. żołnierzy służby czynnej oraz 6,5 tys. rezerwistów. Według rankinguGlobal Firepower Index(inne języki) z 2016 r. belgijskie siły zbrojne stanowią 65 siłę militarną na świecie, z rocznym budżetem na cele obronne w wysokości 5,08 mld dolarów (USD)[18].
Oświata w Belgii, zachowując jednolitą strukturę systemu szkolnego, ma trzy władze oświatowe, trzy obowiązujące programy nauczania i trzy modele kształcenia. Jest to spowodowane podziałem państwa na trzy strefy językowe. Edukacja jest obowiązkowa do 18 roku życia.
W Belgii działa radio i telewizja. Stacje państwowe nadają programy w trzech językach: francuskim (Radio-Télévision Belge de la Communauté française,RTBF),flamandzkim (VRT) i niemieckim (Belgischer Rundfunk|BRT). Wśród stacji prywatnych najpopularniejsze to:RTL TVI(inne języki) – nadająca programy dlaBrukseli i regionuWalonii orazVlaamse Televisie Maatschappij – stacja komercyjna nadająca w języku flamandzkim. Najpopularniejszym kanałem we Flandrii jestéén.
W XIX wieku jednym z bodźców do powstania tego państwa byłkatolicyzm, gdyż dla mieszkańcówFlandrii nie do zaakceptowania był antykatolickikalwinizmNiderlandów. Ruchantyklerykalny początkowo rozwijał się tam słabo, później zaczął się wzmagać na wzór francuski.
Struktura religijna kraju w 2018 roku wedługCIA World Factbook[19]:
↑Naddniestrzańska Republika Mołdawska nie jest uznawana przez żadne w pełni suwerenne państwo.
↑Republika Kosowa jednostronnie ogłosiła niepodległość, którajest uznawana przez 97 ze 193 państw członkowskich ONZ. Obecnie działa tam specjalna misja Unii Europejskiej –EULEX.
.jpg)
.svg)
.svg)
.svg)
.svg)
.jpg)
.svg)
