Bazylika św. Pawła za Murami (wł.Basilica Papale di San Paolo fuori le Mura) – jedna z czterechbazylik papieskich (dawniej zwanych patriarchalnymi) znajdujących się na terenieRzymu iWatykanu. Według tradycji jest to miejscepochówkuświętego Pawła.
Bazylika została zbudowana przy Via Ostiense przez cesarzyTeodozjusza I, jego synaArkadiusza iWalentyniana II w latach 386-440.Pięcionawowa budowla poprzedzona zostałaatrium. Zbudowano ją w miejscu, gdzie wcześniejLucyna Rzymska pochowała ciało św. Pawła (on sam został ścięty około 3 km od tego miejsca. Zgodnie z legendą, jego głowa trzykrotnie odbiła się od ziemi, z której wytrysnęły trzy źródła wody). Nad grobem św. Pawła zbudowana została najpierw niewielka kapliczka, która przetrwała do czasu zbudowania bazyliki. Starożytną bazylikę poświęcił w 390 papieżSyrycjusz. 15 lipca 1823, podczas prowadzenia prac dekarskich został zaprószony ogień. Pożar zniszczył prawie całą bazylikę. Podjęto odbudowę, starając się zachować pierwotny kształt świątyni. Zakończenie prac i ponowne poświęcenie bazyliki nastąpiło w 1854.
Dzisiejszy wygląd kościoła to efekt tej rekonstrukcji. Bazylikę nadal poprzedza dziedziniec otoczonygranitowąkolumnadą. Pośrodku ustawiono figurę św. Pawła z mieczem. Świątynię poprzedzanarteks, nad którym widoczna jestfasada ozdobiona złotąmozaiką. Pomiędzy oknami umieszczono wizerunki czterech proroków:Izajasza,Jeremiasza,Ezechiela iDaniela. Nad nimi pas ze sceną, w której Baranek Boży poi trzodę w czterech rzekach – symbolu czterechEwangelii.Tympanon wieńczący fasadę ozdobiony jest mozaiką z Chrystusem na tronie, otoczonym przez świętychPiotra i Pawła.
Gotycki baldachim nad grobem św. Pawła
Drzwi po prawej stronie toŚwięta Brama otwierana z okazjijubileuszu roku świętego. Drzwi te pochodzą z poprzedniej bazyliki. Zostały wykonane wKonstantynopolu w 1070, zniszczone podczas pożaru i zrekonstruowane w 1967.
Wnętrze świątyni o wymiarach 131,0 × 65,0 m, nadal podzielone jest na 5 naw przy pomocy ustawionych w rzędach 80kolumn. Podłukiem tęczowym kończącym nawę główną umieszczony jest grób św. Pawła przykrytygotyckimbaldachimem wykonanym przezArnolfo di Cambio w 1285. (Podczas prowadzenia prac rekonstrukcyjnych znaleziono w tym miejscu kratę, jaką zwyczajowo przykrywano grób męczennika w czasach wczesnochrześcijańskich. W pobliżu odkryto też pochówki innych osób. Istniał bowiem zwyczaj chowania zmarłych w pobliżu grobu osób uznanych za święte).
Łuk wznoszący się nad baldachimem zdobi mozaika zV wieku z postaciami Zbawiciela i patriarchów.Apsyda kończąca nawę główną także jest ozdobiona mozaiką w stylubizantyjskim. Ukazano na niej Chrystusa na tronie w otoczeniu świętych: Piotra,Andrzeja, Pawła iŁukasza. Na ścianach naw, ułożone w długi pas, znajdują się medaliony z wizerunkami kolejnych papieży, odśw. Piotra aż doFranciszka. Legenda głosi, że jeżeli na wszystkich wolnych miejscach będą medaliony z wizerunkami papieży, wtedy nastąpikoniec świata.
Nawa poprzeczna połączona jest z kaplicami. Po lewej stronie znajduje się kaplica Najświętszego Sakramentu, w której można zobaczyć krucyfiks z XIII wieku oraz drewniany posąg św. Pawła ze śladami ognia, który zniszczył poprzednią budowlę. Krucyfiks i umieszczony w pobliżu baldachimu wysoki kandelabr ze scenami Męki Pańskiej to dzieła Pietro Vassalletto z 1180.
Obok kościoła znajduje się klasztor, którego dziedziniec otaczają krużganki z XIII wieku, dzieło kamieniarzyszkoły Cosmatich (arte cosmatesca). Cechą charakterystyczną pracy tych kamieniarzy są delikatne kolumienki o rzeźbionych, często skręconych trzonach, niejednokrotnie ozdobione mozaikami. Podobny dziedziniec znajduje się w klasztorze św. Jana na Lateranie.
Dziedziniec klasztoru
W klasztorze tym odVIII wieku zamieszkująbenedyktyni. Od X wieku do XV wieku należeli on dokongregacji kluniackiej, a od 1425 do kongregacji zMonte Cassino. Bazylika jest siedzibą opactwa benedyktyńskiego pod tym samym wezwaniem, dla których bazylika pełni także rolę kościoła opackiego.
W średniowieczu klasztor wraz z bazyliką był pod szczególnym patronatemkrólów Anglii, w wyniku czego herb klasztoru zawiera podwiązkę, charakterystyczną dla herbów rycerzyOrderu Podwiązki.
W 1980 bazylika św. Pawła za Murami, została wpisana nalistę światowego dziedzictwa UNESCO, jako "Zespół zabytkowy Rzymu, dobra Stolicy Apostolskiej leżące na terenie Rzymu, korzystające z prawa eksterytorialności i bazylika św. Pawła za Murami"
31 maja 2005 papieżBenedykt XVI ustanowił urządarchiprezbitera tej bazyliki. W zarządzaniu bazyliką wspomagają go: wikariusz do spraw duszpasterstwa — jest nim z urzędu opat opactwa św. Pawła za murami, jak również delegat do spraw administracyjnych[1].
%2c_Innenansicht_1.jpg)
