Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Przejdź do zawartości
Wikipediawolna encyklopedia
Szukaj

Bawaria

Na mapach:49°04′43″N 11°23′08″E/49,078611 11,385556
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ten artykuł dotyczy kraju związkowego w Niemczech. Zobacz też:dzielnica Końskich o tej nazwie.
Bawaria
Freistaat Bayern
kraj związkowy
Ilustracja
Posąg Bavarii i Ruhmeshalle w Monachium w Bawarii (2006)
HerbFlaga
HerbFlaga
Hymn:Gott mit dir du Land der Bayern!
Państwo

 Niemcy

Stolica

Monachium

KodISO 3166-2

DE-BY

Premier

Markus Söder (CSU)

Powierzchnia

70 541,57 km²[1]

Populacja (31 grudnia 2022)
• liczba ludności


13 369 393[2]

• gęstość

190 os./km²

Szczegółowy podział administracyjny
Liczba rejencji

7

Liczba miast na prawach powiatu

25

Liczba powiatów

71

Liczba gmin

2056

Liczba przedstawicieli w parlamencie
Liczbaprzedstawicieli w Bundesracie

6

Położenie na mapie Niemiec
Położenie na mapie
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Bawaria,Wolny Kraj Bawaria[3],Wolne Państwo Bawaria[4] (niem. Bayern,Freistaat Bayern) – największy pod względem powierzchnikraj związkowy Niemiec.

Informacje ogólne

[edytuj |edytuj kod]

Geografia

[edytuj |edytuj kod]

Bawaria graniczy zAustrią,Czechami iSzwajcarią (od stronyJeziora Bodeńskiego) oraz krajami związkowymiBadenią-Wirtembergią,Hesją,Turyngią iSaksonią.

Rzeki:Altmühl,Alz,Amper,Dunaj,Soława Frankońska,Iller,Inn,Isen,Izara,Lech,Men,Mindel,Naab,Paar,Pegnitz,Regen,Regnitz,Rott,Vils,Wertach

Kanały:Ren-Men-Dunaj

Jeziora:Ammersee,Chiemsee,Starnberger See

Ważniejsze wzniesienia:Nebelhorn (2224 m),Zugspitze (2963 m),Watzmann (2714 m),Grosser Arber (1457 m)

Historia Bawarii

[edytuj |edytuj kod]
Księstwa bawarskie po 1392 r.

W VI wieku obecna Bawaria wchodziła w obszar państwaplemiennegoBawarów, ludugermańskiego z korzeniamialemańskimi,turyngeńskimi,frankońskimi iostrogockimi. Część północno-wschodnia obszaru dzisiejszej Bawarii była zasiedlona przezSłowian (zob.Bavaria Slavica). Bawarowie stworzyli własne księstwo, później zależne od państwa Franków. Pierwszym znanym władcą był Garibald (Heribald) I, panujący w latach 548(?)–590. Od 788 do 907 r. Bawaria znajdowała się w granicach państwaFranków. Następnie władzę przejęła miejscowa dynastiaLuitpoldingów (907–947 i krótko 983–985). Bawaria znalazła się wkrótce w granicachŚwiętego Cesarstwa Rzymskiego, przy czym zajmowała południową część dzisiejszego kraju związkowego. Na północy regionu istniały mniejsze kraje, w tymBurgrabstwo Norymbergi, księstwo biskupieBambergu i Wolne MiastoNorymberga, a w XIV wieku sięgało tu władztwoCzech (Czeski Palatynat). W 1070 r. tron bawarski został przez króla niemieckiegoHenryka IV oddany sprzymierzonym z nimWelfom (1070–1139 i 1156–1180). Od 1180 do 1918 Bawaria była rządzona przez członków dynastiiWittelsbachów, którzy od 1623 r. bylielektorami.

 Osobne artykuły:Elektorat BawariiKrólestwo Bawarii.

W 1806 stała siękrólestwem. W 1806 do Bawarii włączono Norymbergę, a w 1815Palatynat Reński. Od 1818 r. stała sięmonarchią konstytucyjną (na podstawie Aktu Konstytucyjnego,Verfassungs-Urkunde). Panujący od 1825 rokuLudwik I Wittelsbach zmienił oficjalny zapis nazwy państwa zBaiern naBayern; litera „y” miała symbolizować tradycję starożytną w przeciwieństwie do potocznej „i”. 18 stycznia 1828 r. Bawaria iWirtembergia utworzyły Bawarsko-Wirtemberski Związek Celny (Bayerisch-Würtembergischer Zollverein), a sześć lat później przystąpiły doNiemieckiego Związku Celnego. W 1871 r. Bawaria została włączona doCesarstwa Niemieckiego, z zachowaniem odrębności (poczta,polityka zagraniczna,kolej i armia w czasie pokoju), które zlikwidowano dopiero w 1918 r. W tym samym roku doszło do krótkotrwałego powołaniaBawarskiej Republiki Rad. W 1920 do Bawarii przyłączonoCoburg, od 1572 związany z pomniejszymi księstwami saskimi. W 1949 r. Bawaria weszła w składRepubliki Federalnej Niemiec[6].

We wrześniu 2006 roku, tuż przed pielgrzymką do Niemiec,papież Benedykt XVI użył określeniaPaństwo Wielka Bawaria.

 Zobacz też:Władcy Bawarii.

Zabytki

[edytuj |edytuj kod]
Zamek Neuschwanstein

Podział administracyjny

[edytuj |edytuj kod]
Podział Bawarii na rejencje
Podział Bawarii na powiaty

Bawaria podzielona jest na siedemrejencji (Regierungsbezirke):

Mieszkańcy każdego z tych regionów posiadają nieco odrębną kulturę i rozpoznawalny akcent językowy.

Równolegle do władz rejencji działają władzeokręgu (niem.Bezirk).

Niższym szczeblem podziału jest podział na 71 powiatów i 25 miast na prawach powiatu.

Powiaty:
  1. Aichach-Friedberg (AIC)
  2. Altötting (AÖ)
  3. Amberg-Sulzbach (AS)
  4. Ansbach (AN)
  5. Aschaffenburg (AB)
  6. Augsburg (A)
  7. Bad Kissingen (KG)
  8. Bad Tölz-Wolfratshausen (TÖL)
  9. Bamberg (BA)
  10. Bayreuth (BT)
  11. Berchtesgadener Land (BGL)
  12. Cham (CHA)
  13. Coburg (CO)
  14. Dachau (DAH)
  15. Deggendorf (DEG)
  16. Dillingen an der Donau (DLG)
  17. Dingolfing-Landau (DGF)
  18. Donau-Ries (DON)
  19. Ebersberg (EBE)
  20. Eichstätt (EI)
  21. Erding (ED)
  22. Erlangen-Höchstadt (ERH)
  23. Forchheim (FO)
  24. Freising (FS)
  1. Freyung-Grafenau (FRG)
  2. Fürstenfeldbruck (FFB)
  3. Fürth (FÜ)
  4. Garmisch-Partenkirchen (GAP)
  5. Günzburg (GZ)
  6. Haßberge (HAS)
  7. Hof (HO)
  8. Kelheim (KEH)
  9. Kitzingen (KT)
  10. Kronach (KC)
  11. Kulmbach (KU)
  12. Landsberg am Lech (LL)
  13. Landshut (LA)
  14. Lichtenfels (LIF)
  15. Lindau (Bodensee) (LI)
  16. Main-Spessart (MSP)
  17. Miesbach (MB)
  18. Miltenberg (MIL)
  19. Mühldorf am Inn (MÜ)
  20. Monachium (M)
  21. Neuburg-Schrobenhausen (ND)
  22. Neumarkt in der Oberpfalz (NM)
  23. Neustadt an der Aisch-Bad Windsheim (NEA)
  24. Neustadt an der Waldnaab (NEW)
  1. Neu-Ulm (NU)
  2. Norymberga (LAU)
  3. Oberallgäu (OA)
  4. Ostallgäu (OAL)
  5. Pasawa (PA)
  6. Pfaffenhofen an der Ilm (PAF)
  7. Regen (REG)
  8. Ratyzbona (R)
  9. Rhön-Grabfeld (NES)
  10. Rosenheim (RO)
  11. Roth (RH)
  12. Rottal-Inn (PAN)
  13. Schwandorf (SAD)
  14. Schweinfurt (SW)
  15. Starnberg (STA)
  16. Straubing-Bogen (SR)
  17. Tirschenreuth (TIR)
  18. Traunstein (TS)
  19. Unterallgäu (MN)
  20. Weilheim-Schongau (WM)
  21. Weißenburg-Gunzenhausen (WUG)
  22. Wunsiedel im Fichtelgebirge (WUN)
  23. Würzburg (WÜ)
Bamberg
Miasta na prawach powiatu:
  1. Amberg (AM)
  2. Ansbach (AN)
  3. Aschaffenburg (AB)
  4. Augsburg (A)
  5. Bamberg (BA)
  6. Bayreuth (BT)
  7. Coburg (CO)
  8. Erlangen (ER)
  9. Fürth (FÜ)
  1. Hof (HO)
  2. Ingolstadt (IN)
  3. Kaufbeuren (KF)
  4. Kempten (Allgäu) (KE)
  5. Landshut (LA)
  6. Memmingen (MM)
  7. Monachium (M)
  8. Norymberga (N)
  1. Pasawa (PA)
  2. Ratyzbona (R)
  3. Rosenheim (RO)
  4. Schwabach (SC)
  5. Schweinfurt (SW)
  6. Straubing (SR)
  7. Weiden in der Oberpfalz (WEN)
  8. Würzburg (WÜ)

Polityka

[edytuj |edytuj kod]
Maximilianeum w Monachium – siedziba Landtagu Bawarii
Koalicja rządząca:CSU
Ostatnie wybory: 15 września 2013

W Bawarii istnieje ruch na rzecz niepodległości:Partia Bawarska otrzymała w wyborach do landtagu w 2013 poparcie 2,3%. Sondaż przeprowadzony przez YouGov w 2017 roku wskazuje, że niezależność od Niemiec popiera 1/3 Bawarczyków[7].

Gospodarka

[edytuj |edytuj kod]
Siedziba koncernu BMW w Monachium (2014)

Bawaria należy do najbogatszych regionów współczesnychNiemiec. Wysoko rozwinięty jest tamprzemysł elektroniczny, maszynowy (w tym samochodowy), lotniczy, włókienniczy, rafineryjny (ropa dostarczana jest rurociągami z portówMorza Śródziemnego). Produkt krajowy brutto Bawarii wynosi łącznie 544 mld USD i było większe niż PKB całej Polski aż do końca 2017 roku (PKB Polski w 2018 roku wyniosło 614,2 mld). Nazwa znanego producenta samochodów –BMW – „Bawarskie Zakłady Silnikowe” (Bayerische Motoren-Werke).

Inne znane przedsiębiorstwa z Bawarii:Siemens,Audi (samochody osobowe),MAN (autobusy i samochody ciężarowe),MTU (silniki lotnicze i czołgowe),Airbus Group (europejski koncern militarny i lotniczy),Telefónica Deutschland (operator komórkowy),HypoVereinsbank,Munich Re (jedna z dwóch największych firmreasekuracyjnych na świecie),Allianz SE (grupa ubezpieczeniowo-finansowa),Sky Deutschland (niemiecka płatna telewizja),ProSiebenSat.1 Media (koncern mediowy). Bawaria nazywana jest równieżdoliną krzemową Niemiec.

Wysoko rozwinięte i wydajne jest też bawarskie rolnictwo. Bawaria szczyci się największą w Niemczech produkcją mleka, serów i wyrobów mleczarskich.

Na terenie Bawarii znajdują się trzy elektrownie atomowe: Isar wEssenbach,Grafenrheinfeld,Gundremmingen. W miejscowościGarching bei München (15 km na północ od Monachium) znajduje się reaktor badawczy.

Kultura

[edytuj |edytuj kod]
Oktoberfest (2015)

Słynnyfestiwal piwaOktoberfest odbywa się corocznie od 1810 roku we wrześniu w Monachium i jest największym festiwalem tego typu na świecie. Początek imprezy jest wyznaczany na dwa tygodnie przed pierwszą niedzielą października, a festiwal trwa dwa tygodnie (dokładnie od piątku do niedzieli, czyli 17 dni).

Muzea

[edytuj |edytuj kod]

Uczelnie

[edytuj |edytuj kod]
Uniwersytet Fryderyka i Aleksandra w Erlangen i Norymberdze (2006)

Religia

[edytuj |edytuj kod]
Katedra Najświętszej Marii Panny w Monachium

Bawaria jest krajem o tradycjikatolickiej. Katolicy stanowią w Bawarii 54,4% ludności (tj. 6 mln 796 tys.). Obserwuje się jednak duży spadek wiernych przyznających się do Kościoła katolickiego (w 1970 70,4%, w 2011 56,3%). WAltötting znajduje się jedno z najważniejszych w Europie sanktuariówkultu maryjnego. Z miejscowościMarktl w południowo-wschodniej Bawarii pochodziłBenedykt XVI.

Podział wyznaniowy w Bawarii (2010)
WyznanieOdsetek wyznawców
katolicy54,2%
protestanci20,7%
muzułmanie4,3%
inni22%
Skocznia narciarskaGroße Olympiaschanze wGarmisch-Partenkirchen

Sport

[edytuj |edytuj kod]

Osoby związane z Bawarią

[edytuj |edytuj kod]
Wit Stwosz

Zobacz też

[edytuj |edytuj kod]
Awers Orderu Maksymiliana od 1980 roku
Informacje w projektach siostrzanych
 Multimedia wWikimedia Commons
 Wiadomości wWikinews
 Definicje słownikowe wWikisłowniku

Przypisy

[edytuj |edytuj kod]
  1. Fläche und Bevölkerung nach Ländern [online] [dostęp 2021-06-22] (niem.).
  2. Genesis Online-Datenbank des Bayerischen Landesamtes für Statistik Tabelle 12411-001 Fortschreibung des Bevölkerungsstandes: Gemeinden, Stichtage (letzten 6) [online] [dostęp 2021-06-22] (niem.).
  3. Protokół 46. posiedzenia Komisji Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej.
  4. Przedstawicielstwo Wolnego Państwa Bawarii w Polsce. bawaria.info.pl. [zarchiwizowane ztego adresu (2014-12-18)]..
  5. Mieszkańcy Bawarii – Tradycja i przyszłość.. [dostęp 2014-04-05]. [zarchiwizowane ztego adresu (2014-04-07)].
  6. Michał Buchta:Bawaria. Historia polityczna kraju. Histmag.org, 24 maja 2009.
  7. Jedna trzecia Bawarczyków chce odłączenia od Niemiec, „pb.pl” [dostęp 2018-10-11] (pol.).

Bibliografia

[edytuj |edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj |edytuj kod]
Bawaria (Bayern)
  • Siedziba kraju związkowego:Monachium(München)
Miasta na prawach powiatu
Powiaty
Regiony
(Planungsregion)
Rejencje
(Regierungsbezirk)

flaga Bawarii

Podział administracyjny Niemiec
Kraje związkowe
(Bundesland)

Niemcy

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bawaria&oldid=76114868
Kategorie:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp