Movatterモバイル変換

[0]ホーム
URL:

Przejdź do zawartości
Wikipediawolna encyklopedia
Szukaj

Banan (owoc)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ten artykuł dotyczy owocu. Zobacz też:banan – rodzaj roślin.
Owocebanana zwyczajnego
Czerwone owoce odmianyMusa acuminata (Grupa AAA) 'Red Dacca'
Banan zwyczajny
Niedojrzałe banany
Kobiety sortujące banany wBelize
Banany na fladze miastaVillarica w departamencieTolima wKolumbii
Josephine Baker w stroju z bananów

Banan –jadalny owoc tropikalny, z botanicznego punktu widzenia –jagoda[1], wytwarzany przez kilkagatunkówroślin zielnych zrodzajubanan (Musa) (największe znaczenie użytkowe mają owocebanana zwyczajnego)[1][2].

Słowo banan pochodzi bądź odarabskiego słowabanan, oznaczającego „palec”[3] lub z afrykańskiegojęzyka wolof, w którym rośliny te określa się mianembanaana[4].

Uprawiane są głównie wstrefie międzyzwrotnikowej – wAfryce,Ameryce Południowej iPółnocnej oraz wAzji i krajachPacyfiku[1][2].

Najczęściej banany mają od 10 do 15 cm, największe okazy osiągają do 30 cm. Rosną w groniastychowocostanach[2]. Owoce poszczególnych gatunków różnią takie cechy jak stopień mączystości czy zawartość cukrów, co decyduje o ich zastosowaniu kulinarnym.

Często spotykanym mitem na temat bananów jest twierdzenie, że w końcówkach tych owoców mogą znajdować się lamblie – pasożyty wywołującelambliozę[5]. Dłuższa końcówka owocu jest pozostałością poszypułce, a krótszy, drugi koniec to pozostałość po szyjcesłupka kwiatu. Szypułki bananów łączą się w tzw. „rączki” i „kiście” lub „wiązki” – w takiej postaci skupiającej po kilka owoców odciętych z owocostanu banany trafiają do oferty handlowej[6]. Pojedynczy owoc zwany jest „paluszkiem”, „rączkę” tworzy kilka zrośniętych z sobą owoców, a kilka rączek zrasta się następnie w „wiązkę” liczącą zwykle ok. 20 „paluszków”[7].

Wartość odżywcza

[edytuj |edytuj kod]

Należy wziąć pod uwagę, że owoce zimportu, często sztucznie doprowadzane do stanu dojrzałości[8], mają inną wartość odżywczą.

Wartość odżywcza
Banany (Musa acuminataColla), bez skóry
(100 g)
Wartość energetyczna371 kJ (89 kcal)
Białka1,09 g
szczegółowe informacje
RDA19–3031–5051–7070+
K2,4%2,4%2,4%2,4%
M1,9%1,9%1,9%1,9%
Węglowodany22,84 g
szczegółowe informacje
Cukry(jedno- i dwucukry)12,23 g
Jednocukry
Glukoza4,98 g
Fruktoza4,85 g
Galaktoza0,00 g
Dwucukry
Sacharoza2,39 g
Maltoza0,01 g
Laktoza0,00 g
Skrobia5,38 g
Błonnik2,6 g
AI19–3031–5051–7070+
K10%10%12%12%
M6,8%6,8%8,7%8,7%
Tłuszcze0,33 g
szczegółowe informacje
Kwasy tł. nasycone0,112 g
Kwasy tł. nienasycone
Jednonienasycone0,032 g
Wielonienasycone0,073 g
omega-30,0270 g[10]
omega-60,0460 g[10]
trans0,000 g
Woda74,91 g
szczegółowe informacje
AI19–3031–5051–7070+
K2,8%2,8%2,8%2,8%
M2,0%2,0%2,0%2,0%
Etanol0,0 g
Kofeina0 mg
Witaminy
Witamina C8,7 mg
RDA19–3031–5051–7070+
K12%12%12%12%
M9,7%9,7%9,7%9,7%
Tiamina (B1)0,031 mg
RDA19–3031–5051–7070+
K2,8%2,8%2,8%2,8%
M2,6%2,6%2,6%2,6%
Ryboflawina (B2)0,073 mg
RDA19–3031–5051–7070+
K6,6%6,6%6,6%6,6%
M5,6%5,6%5,6%5,6%
Niacyna (B3)0,665 mg
RDA19–3031–5051–7070+
K4,8%4,8%4,8%4,8%
M4,2%4,2%4,2%4,2%
Kwas pantotenowy0,334 mg
AI19–3031–5051–7070+
K6,7%6,7%6,7%6,7%
M6,7%6,7%6,7%6,7%
Witamina B60,367 mg
RDA19–3031–5051–7070+
K28%28%24%24%
M28%28%22%22%
Foliany0,020 mg
RDA19–3031–5051–7070+
K5,0%5,0%5,0%5,0%
M5,0%5,0%5,0%5,0%
Kwas foliowy0,000 mg
RDA19–3031–5051–7070+
K0,0%0,0%0,0%0,0%
M0,0%0,0%0,0%0,0%
Kobalamina (B12)0,00000 mg
RDA19–3031–5051–7070+
K0,0%0,0%0,0%0,0%
M0,0%0,0%0,0%0,0%
Cholina9,8 mg
AI19–3031–5051–7070+
K2,3%2,3%2,3%2,3%
M1,8%1,8%1,8%1,8%
Witamina A0,003 mgRAE
RDA19–3031–5051–7070+
K0,4%0,4%0,4%0,4%
M0,3%0,3%0,3%0,3%
Witamina D0,0000 mg
RDA19–3031–5051–7070+
K0,0%0,0%0,0%0,0%
M0,0%0,0%0,0%0,0%
Witamina E0,10 mg
RDA19–3031–5051–7070+
K0,7%0,7%0,7%0,7%
M0,7%0,7%0,7%0,7%
Witamina K0,0005 mg
AI19–3031–5051–7070+
K0,6%0,6%0,6%0,6%
M0,4%0,4%0,4%0,4%
Makroelementy
Fosfor22 mg
RDA19–3031–5051–7070+
K3,1%3,1%3,1%3,1%
M3,1%3,1%3,1%3,1%
Wapń5 mg
RDA19–3031–5051–7070+
K0,5%0,5%0,4%0,4%
M0,5%0,5%0,5%0,4%
Magnez27 mg
RDA19–3031–5051–7070+
K8,7%8,4%8,4%8,4%
M6,8%6,4%6,4%6,4%
Potas358 mg
AI19–3031–5051–7070+
K7,6%7,6%7,6%7,6%
M7,6%7,6%7,6%7,6%
Sód1 mg
AI19–3031–5051–7070+
K0,1%0,1%0,1%0,1%
M0,1%0,1%0,1%0,1%
Mikroelementy
Fluor0,0022 mg
AI19–3031–5051–7070+
K0,1%0,1%0,1%0,1%
M0,1%0,1%0,1%0,1%
Żelazo0,26 mg
RDA19–3031–5051–7070+
K1,4%1,4%3,3%3,3%
M3,3%3,3%3,3%3,3%
Miedź0,078 mg
RDA19–3031–5051–7070+
K8,7%8,7%8,7%8,7%
M8,7%8,7%8,7%8,7%
Cynk0,15 mg
RDA19–3031–5051–7070+
K1,9%1,9%1,9%1,9%
M1,4%1,4%1,4%1,4%
Mangan0,270 mg
AI19–3031–5051–7070+
K15%15%15%15%
M12%12%12%12%
Selen0,0010 mg
RDA19–3031–5051–7070+
K1,8%1,8%1,8%1,8%
M1,8%1,8%1,8%1,8%
Dane liczbowe na podstawie:USDA National Nutrient Database for Standard Reference, Release 28[9]
WartościRDA iAI wyznaczone na podstawie danychInstitute of Health[11]

Zastosowanie

[edytuj |edytuj kod]
 Zobacz więcej w artykuleBanan zwyczajny, w sekcjiZastosowanie.

Banany w kulturze

[edytuj |edytuj kod]
 Zobacz więcej w artykuleBanan zwyczajny, w sekcjiBanan zwyczajny w kulturze i religii.

Producenci

[edytuj |edytuj kod]

W 2014 łączne zbiory bananów wyniosły wg danych FAOSTAT-u 114 130 tysięcy ton, z czego na Azję przypadało 55,8%, na obie Ameryki 24,7%, Afrykę 17,9%, Oceanię 1,3% oraz Europę 0,3%. Największymi producentami były następujące kraje[12]:

Najwięksi producenci bananów (2017)
(w mln ton)
 Indie30,48
 Chiny11,42
 Indonezja7,16
 Brazylia6,68
 Ekwador6,28
 Filipiny6,04
 Angola4,3
 Gwatemala3,89
 Kolumbia3,79
 Tanzania3,48
 Kostaryka2,55
 Meksyk2,23
 Wietnam2,05
Łącznie na świecie113,92

Łącznie uprawy bananów zajęły obszar 5 393 811 ha[12]. Głównymi eksporterami owoców w 2014 były Ekwador (26% światowego eksportu), Filipiny (15%), Kostaryka (12%),Kolumbia (7,8%) i Gwatemala (7,2%), a największymi importerami – krajeUnii Europejskiej,Stany Zjednoczone,Japonia, Chiny iRosja[13].

Przez lata znaczącym producentem bananów była amerykańska korporacjaUnited Fruit Company, założona w 1899 roku. Jej obecnym następcą jest główny amerykański dystrybutor bananówChiquita Brands International[14]. Firma ta miała trzynastoprocentowy udział w światowym eksporcie bananów w 2013, podczas gdy jej główni konkurenci:Fresh Del Monte Produce (do 1989 część spółkiDel Monte Foods) 12% zaśDole Food Company 11%[15].

W 2014 banany były głównym produktem eksportowymBelize[13].

 Osobne artykuły:produkcja bananów w Belize, produkcja bananów w Ekwadorze i produkcja bananów w Islandii.
Dojrzały banan porażonyRalstonia solanacearum

Transport i przechowywanie

[edytuj |edytuj kod]

Banany wymagają dalekiego transportu z miejsca, gdzie są uprawiane do miejsca sprzedaży. Aby osiągnąć jak najdłuższą trwałość skórki, której wygląd decyduje o wartości handlowej owoców, zbiór bananów następuje przed osiągnięciem dojrzałości. Owoce wymagają ostrożnego traktowania, szybkiego transportu do portów, schłodzenia i transportu w chłodniach. Celem jest powstrzymanie bananów przed wydzielaniemetylenu, naturalnego środka powodującego ich dojrzewanie. Takie postępowanie umożliwia przechowanie i transport przez 3-4 tygodnie w temperaturze 13 °C. Po przybyciu na miejsce przeznaczenia banany trafiają do dojrzewalni – miejsca gdzie umieszczane są w temperaturze 17 °C i traktowane etylenem o niskim stężeniu. Po kilku dniach banany zaczynają dojrzewać i rozprowadzane są do docelowej sprzedaży. Niedojrzałe banany nie powinny być przechowywane w domowych lodówkach, ze względu na zbyt niską temperaturę, która szkodzi owocom. Dojrzałe banany mogą być przechowane w domowej chłodziarce przez kilka dni.

Dwutlenek węgla (który banany wytwarzają samoistnie) isorbenty etylenu mogą wydłużyć trwałość owoców nawet w wyższych temperaturach. Efekt ten można wykorzystać pakując owoce w szczelny worek polietylenowy z dodatkiemabsorbentu etylenu (np.nadmanganianu potasu). Zabieg ten wydłuża okres przechowywania do 3-4 tygodni bez potrzeby chłodzenia[16][17][18].

Zobacz też

[edytuj |edytuj kod]
Zobacz kategorięBanan w książce kucharskiej w Wikibooks

Przypisy

[edytuj |edytuj kod]
  1. ↑abcJulia F. Morton: Fruits of warm climate. Miami. s. 29–46.
  2. ↑abcbanan, [w:]Encyklopedia PWN [online],Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2017-02-20] .
  3. ↑Dan Keppel,Banana, Hudson Street Press, 2008; s. 44.
  4. ↑Banana. [w:]Merriam-Webster [on-line]. [dostęp 2011-09-17]. (ang.).
  5. ↑Banan zabija?. PPR (Pierwszy Portal Rolny) / NashNet Spółka Akcyjna, 2015-12-03. [dostęp 2021-04-12].
  6. ↑Rozporządzenie Wykonawcze Komisji (UE) NR 1333/2011 z dnia 19 grudnia 2011 r. ustanawiające normy handlowe dotyczące bananów, zasady weryfikacji zgodności z tymi normami handlowymi i wymogi dotyczące powiadomień w sektorze bananów. eur-lex.europa.eu. [dostęp 2021-04-12].
  7. ↑J.G.J.G. Vaughan J.G.J.G.,CatherineC. Geissler CatherineC.,Rośliny jadalne, Warszawa: Prószyński i S-ka, 2001, s. 114,ISBN 83-7255-326-2 .
  8. ↑Ciemna strona banana. [w:]fairtrade.org.pl [on-line]. Fairtrade Polska. [dostęp 2017-02-20].. Tamże:Na podstawie artykułu Rebeki Cohen,Global Issues for Breakfast: The Banana Industry and its Problems, w: The Science Creative Quarterly, wydanie 3, wrzesień 07 – kwiecień 08.
  9. ↑09040, Bananas, raw [Scientific Name: Musa acuminata Colla]. „USDA National Nutrient Database for Standard Reference, Release 28, full version”, wrzesień 2015, wersja poprawiona maj 2016. Departament Rolnictwa Stanów Zjednoczonych (USDA). (ang.).  (zob.zarchiwizowany wyciąg HTML).
  10. ↑ab(na podstawieUSDA National Nutrient Database for Standard Reference, Release 21): Bananas, raw Nutrition Facts & Calories. [w:]Self Nutrition Data [on-line]. Condé Nast.. [dostęp 2016-08-16].
  11. ↑Dietary Reference Intakes Tables and Application. Institute of Health. The National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. (ang.).
  12. ↑abProduction/Yield quantities of Bananas in World + (Total),Production share of Bananas by region,Production of Bananas: top 10 producers. [w:]www.fao.org [on-line]. FAOSTAT. [dostęp 2017-02-22]. (ang.).
  13. ↑abBananas. [w:]atlas.media.mit.edu [on-line]. The Observatory of Economic Complexity. [dostęp 2017-02-22]. [zarchiwizowane ztego adresu (2017-02-18)]. (ang.).
  14. ↑Chiquita Brands International, Inc. History. [w:]www.fundinguniverse.com [on-line]. „International Directory of Company Histories”, Vol. 21. St. James Press, 1998. [dostęp 2017-02-22]. (ang.).
  15. ↑Companies. [w:]www.bananalink.org.uk [on-line]. Banana Link. [dostęp 2017-02-22]. [zarchiwizowane ztego adresu (2017-02-23)]. (ang.).
  16. ↑Scott, KJ, McGlasson, WB, Roberts, EA. Potassium permanganate as an ethylene absorbent in polyethylene bags to delay ripening of bananas during storage. „Australian Journal of Experimental Agriculture”. 10 (43), s. 237–240, 1970.DOI:10.1071/EA9700237. 
  17. ↑KJ Scott JR Blake, G Strachan, BLTugwell, WB McGlasson. Transport of Bananas at Ambient Temperatures using Polyethylene Bags. „Tropical Agriculture”. 48, s. 163–165, 1971. 
  18. ↑KJ Scott, S Gandanegara. Effect of Temperature on the Storage Life of bananas Held in Polyethylene Bags with an Ethylene Absorbent. „Tropical Agriculture”. 51, s. 23–26, 1974. 
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Banan_(owoc)&oldid=77520862”
Kategorie:
Ukryte kategorie:
[8]ページ先頭
©2009-2025 Movatter.jp