Balrogowie (wsindarinieDemon Mocy[1],qya.Valarauko, l.mn.Valaraukar) – istotydemoniczne ze stworzonej przezJ.R.R. Tolkienamitologii Śródziemia.
Balrogowie należeli do rasyMajarów i byli potężnymi duchami ognia, które przeszły na stronęMorgotha, upadłegoValara. Ich przywódcą był Gothmog. Większość zginęła podczasWojny Gniewu i wcześniej, lecz kilku ją przetrwało[2]. JakoAinurowie przyoblekli się whumanoidalne kształty. Wfilmowej adaptacji „Drużyny Pierścienia” ostatni żyjący Balrog został przedstawiony jako istota znacznie większa od człowieka, z rogami i ogonem. Charakterystyczną bronią Balrogów był ognisty bicz, ale używali także swoich kling.
Znane są dwa przypadki pojedynczo występujących wPierwszej Erze Balrogów: jeden z nich zginął razem zelfemGlorfindelem; tocząc walkę obydwaj spadli w przepaść. Drugi, Gothmog, zginął podczas zdobywaniaGondolinu. Jego przeciwnikiem byłEcthelion. Również w tym pojedynku obaj przeciwnicy zadali sobie śmierć. Ponadto duchem ognistym – niezaliczanym do Balrogów – byłaAriena, której Valarowie powierzyli kierowanie statkiem słonecznym.
Gothmog był wodzem Balrogów, najsilniejszym ze wszystkich, dowódcą siłAngbandu. Był odpowiedzialny za znaczne cierpienia, jakich doznałaArda w Pierwszej Erze.
Przyłączył się do Morgotha u zarania dziejów Ardy. PrzeżyłWielką Bitwę Potęg i ukrywał się w lochach Angbandu, które nie zostały zniszczone. Gdy Morgoth wrócił do Śródziemia, skradłszySilmarille, Gothmog ponownie znalazł się w jego służbie. Dowodził wojskami Władcy Ciemności podczas wielkichBitew o Beleriand. Wraz z innymi Balrogami uratował swego pana przedUngoliantą.
Wielu elfickich bohaterów padło pod jego biczem i ostrzem jego miecza. W trakcieDagor-nuin-Giliath śmiertelnie raniłFëanora, a w czasieNirnaeth Arnoediad (w 473 roku[3]) zabiłFingona i pojmałHúrina.
Wreszcie zabił Gothmoga Ecthelion znad Źródeł, a dokonał tego podczas oblężenia Gondolinu w roku 511 Pierwszej Ery, choć sam też poległ w tym pojedynku.
Imię Gothmog pochodzi zsindarinu i znaczy w tej mowieStraszny-okrutny[4].
Postać Gothmoga pojawia się już wKsiędze zaginionych opowieści, zbiorze najwcześniejszych tekstów mitologicznych Tolkiena, wydanych przez jego syna,Christophera Tolkiena.
W tych opowieściach Gothmog jest synemMelka (wcześniejsza forma imienia Melkor) i Fluithuiny, olbrzymki-ludożerki (inna wersja mówi, iż jego matką była niejaka Ulbandi)[5]. W tekścieUpadku Gondolinu (tom 2Księgi zaginionych opowieści), tak jak wSilmarillionie, jest on wodzem Balrogów i dowódcą armii Melka, które szturmują Gondolin. Przedstawione też zostają okoliczności jego śmierci – gdy orkowie wdzierają się już do miasta, Gothmog w walce na głównym placu Gondolinu powalaTuora. Na ratunek mu rusza ranny Ecthelion. W pojedynku z nim wódz Balrogów wytrąca broń elfowi, lecz ten wbija mu w pierś szpikulec wieńczący hełm i spycha go do głębokiego basenu fontanny.Tam dokonał się los potwora, ale i Ekthelion, wciąż w pancerz odziany, utonął[6].
WTrzeciej Erzekrasnoludowie zKhazad-dûm, prowadząc prace górnicze coraz głębiej w poszukiwaniumithrilu, nieopatrznie przebudzili jednego z Balrogów. Ten zabił ich władców (Durina VI iNáina I) i zmusił pozostałych do opuszczenia siedziby, która od tamtej pory zwana była Morią i poczęła obrastać legendą „raju utraconego”. Gdy w styczniu 3019 rokuDrużyna Pierścienia przechodziła przez Morię w drodze doGóry Przeznaczenia, Balrog stoczył walkę zGandalfem Szarym, w wyniku której zginął.
Wiadomo, że Balrog ten walczył długim biczem oraz sztyletem[7].
Potwory idemony wzorowane na balrogach pojawiają się w wielugrach fabularnych, w szczególności komputerowych (zarówno dla jednego gracza jak iMMORPG), najczęściej jako bossowie lub istoty przyzywane. Przykładowo w grze fabularnejDungeons & Dragons nawiązano do Balroga tworząc na jego podobieństwo Balorów, arystokrację demonów, które pojawiają się również w opartych na niejgrach komputerowych.
