Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Przejdź do zawartości
Wikipediawolna encyklopedia
Szukaj

Balet

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Balet „Dziadek do orzechów”
Przedstawienie baletu przedHenrykiem III w Luwrze
Wacław Niżyński wTalizmanie,1909

Terminbalet (zfr.ballet, a to zwł.ballettozdrobnienie odballo „taniec”) ma kilka powiązanych z sobą znaczeń:

  • rodzaj widowiska teatralnego, w którym głównym środkiem wyrazu jesttaniec, wykonywany przez tancerzy według choreografii z towarzyszeniemmuzyki, na tle dekoracji;
  • zespół baletowy (na przykład baletTeatru Wielkiego, od 29 kwietnia 2009 rokuPolski Balet Narodowy[1]);
  • utwór muzyczny napisany specjalnie dla widowiska baletowego;
  • całokształt sztuki baletowej danej epoki lub kraju (na przykład: balet romantyczny, balet polski).

Historia baletu

[edytuj |edytuj kod]

Balet powstał z renesansowychmaskarad karnawałowych i ztriumfów, popularnych we Włoszech, które przerodziły się w widowiska dworskie, złożone z recytacji, śpiewu, muzyki, pantomimy i tańca. Od początku XV w. krystalizował się specyficzny styl włoski, a jego najwybitniejszym przedstawicielem jestDomenico da Piacenza i jego dwaj uczniowie:Antonio Cornazzano iGuglielmo Ebreo. Ten ostatni wydałRozprawę o sztuce tańca. W 1489 roku w Tortonie odbył się ślub księciaMediolanu, Galeazzo Viscontiego z Izabellą Aragońską. Z tej okazji Bergonzio di Botta przygotował dla dworu uroczyste interludium oparte na temacie wyprawyJazona i Argonautów po złote runo. Można uznać to przedstawienie za pierwsze widowisko baletowe.

Na dwór francuski balet zawitał dziękiKatarzynie Medycejskiej. Za pierwsze widowisko baletowe uznaje się wystawione przez nią w 1581Ballet comique de la Reyne (Komiczny Balet Królowej). Przymiotnik „komiczny” oznaczał wówczas element dramatyczny, rozwijający jeden temat. Reżyserem widowiska byłBaltazarino di Belgioioso.

Między XVI a XVII w. balet przybrał formę widowiska o treści mitologicznej, wykonywanego przez dworzan. W XVIII w. powstała opera baletowa, w której przeważały nad partiami śpiewanymi partie tańczone, wykonywane przez zawodowych tancerzy (Marie Camargo, G. i A. Vestris). Przełomową datą w kształtowaniu się baletu zawodowego był rok 1661, kiedy to Ludwik XIV założyłNarodową Akademię Muzyki i Tańca. Oderwanie się baletu od opery nastąpiło głównie dzięki działalnościJ.G. Noverre’a, który w 2 połowie XVIII w. stworzyłballet d’action (balet z akcją). Inni reformatorzy działający we Włoszech (S. Viganò,C. Blasis) ukształtowali podstawy stylu romantycznego.

W 1832 choreografFilippo Taglioni stworzył pierwszy balet romantycznySylfida. Głównym dziełem epoki stał się inny balet,Giselle. Dominował wtedy głównie taniec kobiecy. Za największe primabaleriny epoki uznano:Marię Taglioni,Carlottę Grisi iFanny Elssler, a za największego tancerza i choreografaJules’a Perrota.

W drugiej połowie XIX wieku nowym centrum sztuki baletowej stała sięRosja.Marius Petipa stworzył tam nowy gatunek – balet-divertissement, klasyczny dziś typ baletu o numerowej budowie, do jakich należą m.in. w jego choreografii:Śpiąca królewna (1890) iJezioro łabędzie (1895, częściowo, gdyż akty romantyczne, tj. II i IV, są autorstwa Lwa Iwanowa), oba z muzykąPiotra Czajkowskiego.

Przeciw zrutynizowaniu tańca baletowego wystąpiła na początku XX w.Isadora Duncan. Skostniałe schematy tradycyjnego baletu zreformowałMichaił Fokin w swych choreografiachOgnistego ptaka iPietruszki do muzyki I. Strawińskiego, wystawionych przez zespółBallets Russes. Najwybitniejszymi tancerzami tamtej epoki byli:Matylda Krzesińska,Anna Pawłowa,Tamara Karsawina iWacław Niżyński – także utalentowany choreograf. W drugiej połowie XX w. duże znaczenie dla rozwoju baletu współczesnego miała twórczość m.in.:G. Balanchine’a, F. Ashtona, J. Cranko,M. Béjarta, K. MacMillana,R. Petit czy J. Neumeiera.

Zobacz też

[edytuj |edytuj kod]
Zobacz multimedia związane z tematem:Balet
Zobacz hasłobalet w Wikisłowniku
Zobacz kolekcję cytatówo balecie w Wikicytatach
Zobacz w WikiźródłachhasłoBalet w Encyklopedii staropolskiej

Przypisy

[edytuj |edytuj kod]
  1. Historia PBN [online], Teatr Wielki Opera Narodowa [dostęp 2017-02-28] (pol.).

Bibliografia

[edytuj |edytuj kod]
  • Arnold Haskel –Balet (PWM)
  • G.B.L. Wilson –A dictionary of Ballet (Penguin Books)
  • Janina Pudełek –Z historii baletu (C.O.M.U.K.)
  • Luigi Rossi –Storia del Balletto (Universale Cappelli)
  • Irena Turska –Przewodnik baletowy (PWN)
  • Mała encyklopedia muzyki – (PWN)
  • Il Baletto. repertorio del teatro di danza dal 1581 – red. Mario Pasi (Arnoldo Mondadori)

Linki zewnętrzne

[edytuj |edytuj kod]
Terminy operowe
Rodzajeoper
poważne
mieszane
komiczne
Rodzajegłosów
Inne pojęcia związane z operą
Pojęcia pokrewne
Kontrola autorytatywna (rodzaj tańca):
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Balet&oldid=77581115
Kategorie:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp