 | |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Producent | |||
| Rodzaj | powietrze-ziemia, ziemia-ziemia | ||
| Przeznaczenie | przeciwpancerny | ||
| Data konstrukcji | 1963 | ||
| Lata produkcji | od 1970 | ||
| Długość | 1,17 m bez sondy | ||
| Średnica | 15,2 cm | ||
| Rozpiętość | 45 cm | ||
| Masa | BGM-71A/B: 18,9 kg | ||
| Napęd | Hercules M114 na paliwo stałe | ||
| Prędkość | 300 m/s (1080 km/h) | ||
| Zasięg | BGM-71A: 3000 m | ||
| Naprowadzanie | kablowe | ||
| Masa głowicy | BGM-71A/B/C: 3,9 kg | ||
| Typ głowicy | kumulacyjna (BGM-71F: podwójna z penetratorem) | ||
| Użytkownicy | |||
| ponad 40 krajów | |||
| |||
BGM-71 TOW (ang.Tube-launchedOptically tracked,Wire-guided – wystrzeliwany z wyrzutni rurowej, naprowadzany optycznie, kierowany przewodowo) –przeciwpancerny pocisk kierowany produkcji USA.
TOW został wprowadzony do produkcji w 1970 i jest najbardziej rozpowszechnionymprzeciwpancernym pociskiem kierowanym na świecie. W swoich nowych wersjach może spenetrować pancerz większości czołgów.
Pod koniec1961 rokuarmia amerykańska rozpoczęła projekt rozwojowy następcy używanych dotychczasfrancuskich przeciwpancernych pocisków rakietowychMGM-21 iAGM-22. Budowa pocisku o nazwie kodowejTOW została zlecona trzem firmom, z których ostatecznie wyłoniono jedną, Hughes Aircraft, jako dostawcę nowej broni. W latach1963 –1968prowadzono równolegle prace nad pociskiemBGM-71 w wersji wystrzeliwanej z platform naziemnych i powietrznych. Testowano trzy modele eksperymentalne: prototypowy pocisk taktycznyXBGM-71A,XBTM-71A pocisk testowy bez ładunku wybuchowego iXBEM-71A z urządzeniamitelemetrycznymi służącą do badania parametrów lotu. W czerwcu1968 roku podpisano pierwszy kontrakt na dostawę pociskówTOW, a w1970 wprowadzono na wyposażenie armii amerykańskiej, jako następcę pocisku rakietowegoMGM-32 Entac idziała bezodrzutowegoM40 kalibru 106 mm. Pierwsze użycie bojowe pociskówTOW miało miejsce wAzji południowo-wschodniej w1972 roku.
PociskTOW może być wystrzeliwany z wyrzutni zainstalowanych na pojazdach,śmigłowcach lub trójnogach ustawionych na ziemi. Pocisk jest ładowany do wyrzutni od tyłu, a jego pojemnik jest przedłużeniem wyrzutni rurowej (tuby). W momencie namierzenia celu przez operatora, używającegocelownika optycznego, pocisk jest gotowy do wystrzelenia. Po upływie 0,05 sekundysilnik startowy wypycha pocisk z wyrzutni, stabilizatory środkowe i tylne rozkładają się, a po osiągnięciu bezpiecznej odległości od obsługi pocisku, jest uruchamianysilnik marszowy rozpędzającyTOW do prędkości 300 m/s (0,9Ma). Dysze silnika marszowego znajdują się po bokach kadłuba, ponieważ w części ogonowej znajduje się szpula z przewodem służącym do kierowania pociskiem. Zadaniem operatora, po wystrzeleniu pocisku jest utrzymywanie celu w celowniku, a system naprowadzający automatycznie prześle komendy sterujące, korygujące lotTOW. Sterowanie pociskiem odbywa się przez przestawianie tylnych stabilizatorów. Głowica kumulacyjna pocisku jest wyposażona w zapalnik uderzeniowy i może przebijać pancerz o grubości do 600mm (w pierwszej wersji). Minimalny zasięg pocisku wynosi 65 m, a maksymalny jest ograniczony długością przewodu sterującego i dlaBGM-71A wynosi 3000 metrów.
Z tyłu pocisku znajduje sięlampa ksenonowa, której błyski są wykrywane przez system celowniczy i przez to znane jest położenie pocisku, a system celowniczy może korygować jego lot. Celność wczesnych wersji pocisków TOW w warunkach poligonowych była oceniana na 66%, począwszy od TOW-2 (po wprowadzeniu modulacji błysków lampy) – na 80%[1].
Raytheon kontynuował prace rozwojowe nad nowymi odmianami pociskówTOW, ale jego programFOTT (Follow-On To TOW) został przerwany w1998, a drugiTOW-FF (TOW-Fire and Forget) znacznie okrojony ze względu na limity finansowe.
PociskTOW w obecnie[kiedy?] używanej wersji nie jest bronią typuwystrzel i zapomnij (Fire-and-Forget), co oznacza, że od momentu wystrzelenia do uderzenia w cel musi być naprowadzany przez operatora, poprzez przewód łączący go z platformą startową. Taki, dość niewygodny sposób naprowadzania, stał się głównym impulsem do skonstruowania samosterującej odmianyFire-and-forget pociskuTOW lub jego następcy o takich własnościach.
WIranie produkowana jest nielicencyjna kopia pocisku oznaczonaToophan, opracowana poprzezinżynierię wsteczną, legalnie dostarczonych przedrewolucją islamską pocisków. Iran dysponował bowiem zapleczem serwisowym dla BGM-71. Pozbawiony amerykańskich dostaw po rewolucji, Iran zdecydował się podjąć własną produkcję amerykańskich pocisków[2].
PociskTOW w nomenklaturze amerykańskiej nosi oznaczenieBGM co oznaczapocisk kierowany do niszczenia celów naziemnych wystrzeliwany z różnych platform (od angielskiegoMultiple Launch Environment (B) Surface Attack (G) Guided Missile (M)).
Wyrzutnia pociskówTOWM220 jest używana głównie przezpiechotę, ale może być też montowana na różnych pojazdach włącznie z pojazdami pancernymiM113 (M901, NM142), czyHumvee. Chociaż wyrzutniaM220 była projektowana jako przenośna, to jest ona dość nieporęczna, dlatego próbuje się ją upraszczać w celu zmniejszenia masy. Do strzelania w nocy stosuje się dodatkowe urządzenia celownicze pracujące wpodczerwieni. SystemTOW został opracowany także w wersjach dla specjalnych pojazdów bojowych takich jakM2 Bradley,LAV-25 czyStryker.
Implementacja do systemów śmigłowcowych również jest możliwa i stosowana przy pomocy systemu uzbrojeniaXM26 głównie w maszynachAH-1 Cobra. Oprócz tego pocisk przenosiły śmigłowceA129 Mangusta (Włochy),Lynx (Wielka Brytania),Bo 105 (Niemcy),A109 (Belgia),AS350 (Dania). W nowszych platformach zastąpiły je pociskiAGM-114 Hellfire,Spike iTrigat/PARS.
Pociski rakietoweTOW były lub są użytkowane przez armie ponad czterdziestu krajów na świecie, takich jakArabia Saudyjska,Bahrajn,Belgia,Botswana,Czad,Chile,Dania,Egipt,Etiopia,Finlandia,Grecja,Hiszpania,Holandia,Iran,Irak,Izrael,Japonia,Jemen,Jordania,Kamerun,Kanada,Kenia,Kolumbia,Korea Południowa,Kuwejt,Liban,Luksemburg,Maroko,Niemcy,Norwegia,Oman,Pakistan,Portugalia,Somalia,Stany Zjednoczone,Szwajcaria,Szwecja,Tajlandia,Tajwan,Tunezja,Turcja,Wietnam,Wielka Brytania,Włochy iZjednoczone Emiraty Arabskie.
Pociski TOW zadebiutowały bojowo w maju 1972 roku podczaswojny wietnamskiej, wystrzeliwane ze śmigłowcówUH-1B przeciwko czołgom Wietnamu Północnego[3].
W kwietniu 2014 roku USA dostarczyły pociski TOW oddziałom tzw.Wolnej Armii Syrii (FSA), które następnie używały ich bojowo podczaswojny w Syrii. Część TOW-ów została przejęta przez powiązanych z Al-Ka’idą dżihadystów[4]. W lutym 2016 opublikowano w Internecie nagranie skutecznego trafienia takim pociskiem czołguT-90 rosyjskiej produkcji[5].
