Błona bębenkowa (łac.membrana tympani;tympanon – bęben;typto – biję lubmyrinx) – błona koloru perłowoszarego oddzielającaprzewód słuchowy zewnętrzny oducha środkowego. Odgradza ucho środkowe oducha zewnętrznego i zamieniafale dźwiękowe na drgania mechaniczne. Znajduje się ona wkości skroniowej. Grubość błony bębenkowej wynosi 0,1mm. Jest kształtueliptycznego o wymiarach 10–11x9 mm. Barwa prawidłowej błony bębenkowej jest perłowoszara, lekko połyskująca i nieco przezroczysta. Upłodu błona bębenkowa jest położona prawie poziomo. Po urodzeniu przyjmuje położenie skośne. Kąt jej nachylenia do płaszczyzny poziomej wynosi 43–65° i jest otwarty ku przodowi (kąt inklinacji), z płaszczyzną pionową tworzy kąt 50° otwarty do tyłu (kąt deklinacji).
Składa się ona z dwóch części:
część napięta (łac.pars tensa) – większa część błony bębenkowej. Przymocowana jest ona do części bębenkowej kości skroniowej pierścieniem włóknisto-chrząstkowym (łac.anulus fibrocartilagineus);
część wiotka, błona Schrapnela (łac.pars flaccida) – mniejsza, górna część błony bębenkowej, pozbawiona warstwy włóknistej. Przyczepia się dookostnej łuski kości skroniowej w jej wcięciu bębenkowym (Riviniego) (łac.incisura tympanica Rivini).
Blaszka właściwa (łac.lamina propria), najgrubsza; tworzy rusztowanie dla pozostałych warstw. Występuje tylko w części napiętej.
Warstwa skórna (łac.stratum cutaneum), którą stanowiskóra przewodu słuchowego zewnętrznego. Najgrubsza jest w części wiotkiej i na prążku młoteczka.
część środkowa (włóknista) – występuje tylko w części napiętej. Składa się ona z dwóch warstw włókien biegnących promieniście i okrężnie. Części włóknistej nie posiada także mały trójkątny fragment położony pod błoną Schrapnela – trójkąt międzypromienisty.
Błona bębenkowa prawa (zaznaczona na niebiesko) widziana od stronyjamy bębenkowej. Widoczny fragment rękojeścimłoteczka (3), (częściowo usunięty).
Bezpośrednio za częścią napiętą położona jestrękojeść młoteczka i wyrostek boczny młoteczka. Zrastają się one z błoną bębenkową wytwarzając na niej wyniosłość młoteczka (łac.prominentia mallearis) i biegnący ku dołowi i tyłowi prążek młoteczka (łac.stria mallearis). Zakończony jest on centralnie położonym zagłębieniem w błonie zwanym pępkiem błony bębenkowej (łac.umbo membranae tympani).Na wysokości wyniosłości młoteczkowej poziomo ku przodowi i tyłowi przebiegają dwa fałdy błony bębenkowej, które ograniczają od dołu błonę Schrapnela:
Na potrzebyotologii błonę bębenkową dzieli się na cztery kwadranty Tworzy się je prowadząc dwie linie przechodzące przez pępek błony, przecinające się kątem 90° (pierwsza z nich poprowadzona jest prostopadle do rękojeści błony a druga w osi rękojeści).
kwadrant przednio-górny
kwadrant przednio-dolny
kwadrant tylno-górny
kwadrant tylno-dolny
Wytrzymałość błony bębenkowej jest duża (nie ulega uszkodzeniu do 13,33kPa), natomiast jej sprężystość jest mała.
Oprócz przewodnictwa (drogą kosteczek słuchowych), fale dźwiękowe docierają też przez błonę bębenkową za pośrednictwem przewodnictwa powietrznego – przezjamę bębenkową bezpośrednio na okienko owalne.
Perforacja (ubytek) – uszkodzenie błony bębenkowej, polegające na wytworzeniu ziejącej dziury na jej obszarze. Przyczyną perforacji błony bywa najczęściej uraz mechaniczny, np. spowodowany przez czyszczenie uszu patyczkami czy innymi przedmiotami do tego nieprzeznaczonymi lub uraz powstały wskutek pobicia, gdzie uderzenie w okolicę ucha zwiększa ciśnienie powietrza w przewodzie słuchowym zewnętrznym doprowadzając do rozerwania błony.
Perforacja centralna – uszkodzenie błony bębenkowej, które nie dochodzi do jej brzegu.
Perforacja brzeżna (niebezpieczna) – uszkodzenie błony bębenkowej obejmujące także brzeg błony. Perforacja brzeżna jest groźniejsza od centralnej, gdyż istnieje możliwość napełzania i wrastanianaskórka do wnętrza jamy bębenkowej i tworzeniaperlaka.
Ryszard Aleksandrowicz, Bogdan Ciszek: Anatomia kliniczna głowy i szyi. Wyd. I. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, s. 506-507.ISBN 978-83-200-3243-7.
