Awicenna
Abu Ali Husain ebn Abdallah Ebn-e Sina
 |
| Data i miejsce urodzenia | 980
okoliceBuchary |
|---|
| Data i miejsce śmierci | 1037
Hamadan |
|---|
| Zawód, zajęcie | lekarz |
|---|
|
|
Awicenna (łac. Avicenna; wj. perskimAbu Ali Husain ebn Abdallah Ebn-e Sina lub krótkoIbn Sina ابن سینا, ur.980, zm.1037) –perski uczony, głównie lekarz ifilozof[1]. Jego łacińskie nazwisko wywodzi się ze zniekształconegoIbn Sina, pod którym znany był w Persji.
Był autorem 450 książek z szerokiego zakresu wiedzy, z których wiele traktowało na tematy filozoficzne i medyczne, z których najbardziej znane toKanon medycyny. Nazywany był często „ojcem nowoczesnej medycyny”, nazwano go też „najsłynniejszym uczonymislamu i jednym z najsłynniejszych uczonych wszech czasów wśród wszystkich narodów świata”.
Urodził się najprawdopodobniej w Afshanah kołoBuchary (dziś – Uzbekistan) lubBalch (Afganistan) jako syn perskiego urzędnika podatkowego tamtejszegoemira Ibn Mansura z dynastiiSamanidów. Z tego powodu Awicennie przypisuje się niekiedy narodowośćtadżycką, której początki umiejscawia się właśnie w okresie rządów Samanidów. Niektóre źródła bardzo precyzyjnie podają datę jego narodzin (18 czerwca 980) i śmierci (16 sierpnia 1037)[2][3], jednakże najprawdopodobniej nawet ustalenie roku narodzin jest niepewne[4].
Mający 10 lat Ibn Sina był już biegły wKoranie i w dziełach klasyków arabskich, po czym przez sześć lat studiował prawo, filozofię, nauki przyrodnicze.Zwrócił swoją uwagę na medycynę już w wieku 17 lat i uznał ją za „niezbyt trudną”, jak to określił. Jego problemy metafizyczne pomógł mu rozwiązać filozofAl-Farabi. W wieku lat 18 był już uznanym lekarzem i wezwany został do świadczenia usługsamanidzkiemu władcyNuh Ibn Mansurowi (rządzącemu w latach 976–997), który w podzięce za usługi Ibn Siny pozwolił mu korzystać z biblioteki królewskiej, zawierającej wiele rzadkich, a nawet unikatowych książek. Mając do dyspozycji tak bogaty materiał i niezwykle chłonny umysł, Awicenna gotów był do napisania swojej pierwszej książki w wieku lat 21. Prowadził badaniageologiczne, a zaproponowany przez niego podział minerałów na metale, sole, kamienie, ziemie i kopaliny, choć dziś nieaktualny, był stosowany do początku XVIII w.
Z uwagi na niedostatek przekładów, świat łaciński pierwotnie część poglądów Awicenny przypisałAl-Ghazaliemu[5].
Traktat medyczny AwicennyKanon medycyny wywarł prawdopodobnie większy wpływ na średniowieczne nauczanie medycyny niż dziełaGalena[6].
Świat pojmowałteocentrycznie, jednak inaczej niżchrześcijanie. Świat był stworzony zmyśli bożej, a nie zwoli bożej. Świat także był stworzony zmaterii, a nie znicości (ex nihilo). Świat także był wieczny. Myśl taką Awicenna zaczerpnął zArystotelesa. Porządek świata rozumiał poneoplatońsku. Świat nie powstał od razu i nie został stworzony cały bezpośrednio przez Boga.Bóg jego zdaniem jest jednością, a z jedności może powstać tylko jedność. W takim razie kolejne rzeczy powstać mogły tylko dzięki dalszym aktom tworzenia. Najpierw powstał najwyższyintelekt, następnie inteligencje niższe (sfery niebieskie), potem najniższe (intelekt czynny człowieka) i na końcu formy rzeczy materialnych.
Awicenna wierzył także wogół. Jednostki miały niesamodzielną rolę. Nawet Bóg nie dosięgał już materialnych jednostek, tylko kończy się na ogółach. Dlatego mógł On rządzić jedynie losami gatunków, a jednostkowymi rzeczami tylko o tyle, o ile ich los wpływał na los ich gatunków lub podlegały ogólnym prawom.
Powstawanieskamieniałości tłumaczył działaniem siły (nazwanej połac.vis plastica) sprawiającej, iż kamienie przybierają kształt tworów ożywionych. Wśród uczonych pogląd ten był żywy jeszcze w XVIII w.[7]
Swoje odniesienia do arystotelesowskiej filozofii przyrody, Awicenna zawarł w „Księdze uzdrowienia [z niewiedzy]”, przełożonej w XII wieku na łacinę przezDominika Gundissalviego iAbrahama Ibn Dauda[8].
Awicenna rozwinął odmianędowodu kosmologicznego. Według Awicenny niektóre rzeczy istnieją i te, które istnieją, muszą mieć swą przyczynę. Jednak ten ciąg przyczyn jest skończony. Istnieje przyczyna, która jest przyczyną wszystkiego, a sama nie ma przyczyny. Jest to Bóg. Według Awicenny Bóg jestbytem koniecznym.
Serce – zasady leczenia.
Gorączka – pytania wraz z cytatmi z dzieł Awicenny i Galena
Awicenna,Liber medicinalis
strona zKanonu medycyny (1597)
Do ważniejszych dzieł Awicenny należą:
- Al-Kanun fi at-tibb – „Kanon medycyny”
- Asz-Szifa – „Księga uzdrowienia”, dzieło filozoficzne dotyczące logiki, fizyki, matematyki i metafizyki
- An-Nadżat – „Księga wybawienia”
- Ujun al-hikma – „Źródło mądrości”
- Daniszname – „Księga wiedzy”
- Al-Iszarat wa-at-tanbihat – „Księga wyjaśnień i uwag”
1 września 1952Poczta Polska wydała znaczek o wartości 75 gr (numer katalogowy 636) dla upamiętnienia 1000-lecia urodzin Ibn Siny Awicenny[9].
WeWrocławiu i wKonopiskach znajduje się ulica jego imienia.
- ↑Ibn Sina, [w:]Encyklopedia PWN [online],Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-07-29] .
- ↑Ibn Sina- The Father of Early Modern Medicine (Internet Archive). The Islamic Golden Age. [dostęp 2016-05-10]. (ang.).
- ↑Авиценна (Avicenna). Гениальный человек. Margaritova.ru, 2013-08-31. [dostęp 2015-05-19]. (ros.).
- ↑D.D. Gutas D.D.,AVICENNA ii. Biography, [w:]Ehsan Yarshater (Ed.),Encyclopædia Iranica, Encyclopædia Iranica Foundation, Inc., 2011,ISSN2330-4804 [dostęp 2015-05-19] (ang.). Brak numerów stron w książce
- ↑Grant 2005 ↓, s. 49.
- ↑Grant 2005 ↓, s. 48–49.
- ↑Herbert Wendt,Szukałem Adama, przekład Teresa Berken, Złota Seria Literatury Popularnonaukowej, Warszawa 1960.
- ↑Grant 2005 ↓, s. 48.
- ↑AndrzejA. Fischer AndrzejA.,Katalog Polskich Znaków Pocztowych (i z Polską związanych) 2019. Tom I., 2018, s. 119,ISBN 978-83-62457-18-2 .
- Aldona Mikusińska, Anna Rossa, Anna Tarnowska: Wielkie biografie. 1, Przywódcy, reformatorzy, myśliciele. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007, s. 186–187.ISBN 978-83-01-15106-5.
- Edward Grant: Średniowieczne podstawy nauki nowożytnej. Prószyński i S-ka, 2005.ISBN 83-7469-045-3.
Miguel Cruz Hernández,Awicenna,Powszechna Encyklopedia Filozofii, Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, ptta.pl [dostęp 2024-05-05].- John J. O’Connor; Edmund F. Robertson:Awicenna wMacTutor History of Mathematics archive(ang.)
- Sajjad H.S.H. Rizvi Sajjad H.S.H.,Avicenna (Ibn Sina), Internet Encyclopedia of Philosophy,ISSN2161-0002 [dostęp 2018-06-27] (ang.).
Ibn Sina, Abu ‘Ali al-Husayn (980–1037)(ang.),Routledge Encyclopedia of Philosophy, rep.routledge.com [dostęp 2023-05-09].
Artykuły naStanford Encyclopedia of Philosophy(ang.) [dostęp 2018-08-16]:
Identyfikatory zewnętrzne:
%2c_Rules_about_medicines_of_the_heart._Wellcome_L0016607.jpg)
