Ten artykuł dotyczy monety rzymskiej. Zobacz też:Aureusz – imię męskie. | |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Opis fizyczny | |||
| Masa | zmienna | ||
| Materiał | |||
| Rant | gładki | ||
| |||
Aureus,nummus aureus (złoty pieniądz),denarius aureus –złotamonetarzymska bita odI w. p.n.e. do początkówIV w.
Po raz pierwszy wybita przezSullę[a] w czasie jego konsulatu 84/83 p.n.e., następnie przezPompejusza (71 p.n.e.) orazCezara (48/47 p.n.e.) W tym okresie bito 40 aureusów zlibry (pondusa, funta) złota, a wartość monety ustalono na 23 srebrnedenary.
Znaczenie aureusa wzrosło za panowaniaOktawiana Augusta, który wprowadził go na stałe dosystemu monetarnego, bijąc złotą monetę w znacznych ilościach – głównie w założonej wLugdunum centralnej mennicy cesarskiej[b]. Aureusy Oktawiana miały wagę 7,79 g[c] (42 sztuki z funta). Ich wartość władca ustalił na 25 denarów. W związku ze wzrostem ceny srebra w stosunku do złota w kolejnych latach I wieku n.e. przy utrzymaniu (aż do czasówNerona) wprowadzonej przez Augustastopy menniczej[d], malała opłacalność emisji denarów, co prowadziło do liczebnego spadku ich emisji, a wzrostu liczby emitowanych aureusów. W I wieku, z wyjątkiem czasówWespazjana (69–79), dokonywano jednoczesnej emisji aureusa i denara tego samego typu (tj. o takim samym wyglądzie – identycznym wyobrażeniu rewersowym ilegendzie). Naawersie zawsze znajdowało się przedstawienie cesarza z napisem otokowym zawierającym jego imiona (tytuły).
Reformę stopy monet kruszcowych przeprowadził Neron w 64 r. Obniżył stopę dla monet złotych o 7%, a dla srebrnych o 14%. Odtąd bito więc z funta złota 45 aureusów (czyli ważył on ok. 7,27 g). Utrzymano natomiast relację głównych monet i nadal – mimo większego obniżenia stopy dla denara – aureus był wart 25 denarów. Obniżyła się zatem waga monety złotej, a jednocześnie nastąpiła jejdewaluacja w stosunku do srebrnego denara, spowodowana wspomnianym już wzrostem wartości srebra w stosunku do złota. Reforma ta wpłynęła również na ogólną dewaluację monety (zmniejszenie wagi).
Przez ponad wiek waga aureusa spadała nieznacznie. DopieroKarakalla (211–217) poważnie ją obniżył. Z funta złota zaczęto wówczas bić 50 aureusów, tzn. jego waga średnio wynosiła ok. 6,5 g. Następowała szybko dalsza dewaluacja tej monety. W początkach panowaniaGaliena (260–268) bito już 72 sztuki z libry (ok. 4,54 g), a później aż 84 (ok. 3,89 g). Następni cesarze starali się utrzymać stopę rzadko jednak im się to udawało.
Aureusa zlikwidowałKonstantyn Wielki reformując system monetarny cesarstwa i wprowadzając nową złotą monetę –solid (309/311), będący właściwie bezpośrednią kontynuacją aureusa, gdyż stopę jego ustalono również na funta rzymskiego. Utrzymała się ona dla podstawowej złotej monety rzymskiej, a późniejbizantyńskiej aż do końca XI wieku.
 | Zobacz hasłoaureus w Wikisłowniku |
