Ten artykuł dotyczy św. Augustyna z Canterbury. Zobacz też:innych świętych o tym samym imieniu.| apostoł Anglii biskup | |||
 | |||
| Data śmierci | 26 maja 604 lub 605 | ||
|---|---|---|---|
| Czczony przez | |||
| Wspomnienie | |||
| Szczególne miejsca kultu | |||
| |||
 | |
| Data śmierci | |
|---|---|
| Miejsce pochówku | |
| Arcybiskup Canterbury | |
| Okres sprawowania | 597-604/605 |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Nominacja biskupia | 597 |
| Sakra biskupia | 596 |
Augustyn z Canterbury,cs.Swiatitiel Awgustin, jepiskop Kantenberskij (ur. ?, zm.26 maja604 lub605) – pierwszyarcybiskup Canterbury, nazywany apostołemAnglii,świętyKościoła katolickiego,anglikańskiego iprawosławnego.
Augustyn był przeorem klasztoru wRzymie[1], gdy papieżGrzegorz Wielki wybrał go w595 r., by poprowadził misję, zwykle zwaną misją gregoriańską, doWielkiej Brytanii, by chrystianizować królaEthelberta I i jego królestwo Kentu z anglosaskiego pogaństwa. Kent został prawdopodobnie wybrany, ponieważ Ethelbert poślubił księżniczkę chrześcijańską, która miała wywierać pewien wpływ na jej męża. Zanim dotarli do Kentu, misjonarze zastanawiali się, czy nie zawrócić, ale papież namawiał ich w 597 roku by kontynuowali podróż.
Pierwsza próba zakończyła się niepowodzeniem, misjonarze zawrócili w połowie drogi, zniechęceni przeciwnościami losu. Można spodziewać się, że te przeciwności to w dużej mierze niezrozumienie kościoła galijskiego dla nowo powstałej doktryny misyjnej. Dlatego przygotowując następną wyprawę, papież Grzegorz I wyposażył Augustyna w list polecający do opatów i biskupówgalijskich, a także do małoletnich królów frankijskichTeodoryka II Burgundzkiego iTeudeberta II Austrazyjskiego oraz regentki i babki obu królów, królowejBrunhildy. Podniósł także Augustyna do godności opata.
W 596 roku otrzymałsakrę biskupią z rąk biskupaWirgiliusza z Arles[2].
Misja wyruszyła – zimą 596/597 zatrzymała się u królaFranków. W listach polecających papież polecił zabierać ze sobą duchownych z ziem galijskich w czasie podróży. Ci pomocnicy, według Grzegorza, byli lepiej zorientowani w sytuacji panującej w Anglii i obyczajach tamtejszej ludności. Mogli zatem stać się mediatorami w misji Augustyna. Wiosną 597 roku misjonarze wylądowali w Anglii na ziemi królaKentu (wyspaThanet). Powodem wyboru tego miejsca był fakt, iż król KentuEthelbert był mężem księżniczki merowińskiej Berty (córki króla Paryża –Chariberta I). W zawartej umowie ślubnej miała ona prawo swobodnego wyznania swojego kultu na ziemi Anglów. Razem z królową był tam biskup frankijski, który wzniósł kościół kołoCanterbury. Zatem ludność i dwór Kentu mieli dość dużo okazji do usłyszenia i poznania wiary królowej. Był to czynnik, który mógł ułatwić pomyślne zakończenie misji papieskiej. Władca Kentu był ostrożny, wiedział jakie korzyści może przynieść muchrześcijaństwo, ale zdawał sobie również sprawę z tego, jak głęboko zakorzenione jest pogaństwo wśród ludu. Dyskusyjna pozostaje kwestia czy w momencie przybycia Augustyna, Ethelbert był już ochrzczony czy nie. List wysłany do Berty przez Grzegorza Wielkiego jest tak lakoniczny, że na jego podstawie można udowodnić obie tezy. Pomimo swojej ostrożności, król był misjonarzom przychylny, dostali oni zezwolenie na osiedlenie się w pobliżu Canterbury, korzystali z kościoła pod wezwaniem św. Marcina. Otrzymali również zgodę na odbudowę starego rzymskiego kościoła w samym Canterbury – kościół ten stanowił początekKatedry w Canterbury. Ponadto Augustyn założył kościół parafialny św. Marcina iklasztor śś. Piotra i Pawła Apostołów, ukończony dopiero po jego śmierci.
W 601 roku Augustyn wysłał raport do papieża z przebiegu misji oraz poprosił go o pomoc. W wyniku tego Grzegorz wysłał nową misję, członkiem której był m.in.św. Mellit, która przywiozła sprzęt liturgiczny, księgi święte,paliusz dla Augustyna oraz list, w którym papież przedstawił swoją wizje organizacji Kościoła angielskiego. Nawiązywał on do organizacji kościelnej z czasów rzymskich i przewidywał założenie 12 biskupstw, które miały być podporządkowane 2 metropoliom. Południowej z siedzibą wLondynie z Augustynem na czele oraz północnej z siedzibą wYorku – którego metropolita miał być podporządkowany Augustynowi do jego śmierci, a następnie miał być zupełnie niezależny. Miało to zapobiec uzyskaniu przez biskupów silnej władzy nad kościołem w Anglii, co mogło spowodować, że papież straciłby kierownictwo nad tą częścią kościoła. Jednak plan ten był nie do końca doskonały, przewidywał stworzenie organizacji kościelnej w oparciu o dawną organizacje rzymską. Tymczasem na ziemiach brytyjskich zaszły ogromne zmiany administracyjne. Jak też się okazało plany Grzegorza były ustalone na wyrost, spodziewał się on szybkiej misji chrystianizacyjnej. Jednak napotkano liczne opory ludności wiejskiej, która była wychowana w tradycji pogańskiej i nie miała ochoty z tą tradycją skończyć. Dlatego też w 601 roku papież stworzył doktrynę, według której należy zerwać znawracaniem siłą i niszczeniem świątyńpogan. Aby ułatwić poganom przejście z ich wiary na wyznanie chrystusowe należy do ich świątyń po uprzednim pokropieniu ich wodą święconą wstawiać ołtarze chrześcijańskie. Nie wolno od razu nakazać im odciąć się od wszystkiego w co wierzyli, bo spowoduje to zator z ich strony. Jeśli miejscowa ludność składała w jakieś określone dni ofiary swoim bogom, to należy im w te dni zorganizować jakieś inne święto, np. ku czci jakiegoś świętego męczennika. Jak mówił św. GrzegorzJest rzeczą niemożliwą pozbawić umysły surowe wszystkiego od razu; ten bowiem, kto usiłuje wspiąć się na szczyt, wznosi się po stopniach krokami, nie skokami.
Augustyn w swej misji miał nieprzyjemnie spotkanie zBrytami – rdzennymi mieszkańcy tych ziem, którzy wyznawali chrześcijaństwo od wieków, jednak uległa ta wiara lekkim wypaczeniom. W innym terminie odbywała się u nichWielkanoc, występowały różnice w obrządkuchrztu. Augustyn według tradycji spotkał się z Brytami 2 razy i próbował ich przekonać do zmiany praktyk oraz pomóc w chrystianizacji Anglo-Sasów. Pierwszy raz miało to miejsce na pograniczuWesseksu, w miejscu obecnegoBristolu. Augustyn próbował przekonać kapłanów brytyjskich do podjęcia wspólnej misji, jednak wcześniej musieli oni zerwać ze swoimi praktykami i przyjąć obrządek rzymski. Na to jednak nie chcieli się zgodzić. O wyższości danego obrządku miała zdecydować próba. Znaleziona ślepca, którego Brytowie próbowali uzdrowić, nie udało się to jednak. Dokonał tego dopiero Augustyn. Kapłani zdecydowali, że muszą zasięgnąć opinii ludu przed przyłączeniem się do Augustyna i poprosili o wyznaczenie drugiej daty spotkania. Udali się kapłani do uczonego pustelnika, który powiedział im, że jeśli Augustyn jest mężem bożym, to mają się do niego przyłączyć. Miano poznać to po tym, że w czasie uczty wysłannicy rzymscy zajmą pierwsi miejsca, a gdy przyjdą Brytowie, to w zależności od tego, jak się zachowają misjonarze, taka będzie ich pobożność: gdy wstaną na ich powitanie, znaczy, że są pokornymi i bożymi ludźmi, gdy jednak będą siedzieć, znaczy iż są niegodni przyłączenia się do nich. Augustyn egzaminu nie zdał. Spotkanie zakończyło się niepowodzeniem, a Augustyn miał im wtedy przepowiedzieć karę bożą – za odrzucenie go stoczą wojnę z nieprzyjaciółmi, a za niechęć do chrystianizacji Anglów poniosą z ich rąk karę. Przepowiednia spełniła się w roku 613, gdykról BernicjiEthelfryd podChester pokonał Brytów.
Misja Augustyna odniosła sukces, stała się zaczątkiemKościoła w Anglii oraz zapoczątkowała proces zjednoczenia wyspy. Samo wysłanie Augustyna do Brytanii było wielkim przełomem w dziejach Kościoła. Rzym przejął prymat wchrystianizacji pogan. Zaczęto organizować nowewyprawy misyjne. Zmieniono także podejście do pogan. Zamiast nawracać ich siłą, zdecydowano się na pokojowe misje. Ich celem miało być przekonywanie pogan słowem i postawą, a nie mieczem.
Ostatnie lata życia Augustyna przyniosły rozszerzenie się obszaru działalności Kościoła, co było uwarunkowane protekcją króla Kentu. W 604 roku założono biskupstwo wRochester, misja zdołała osiągnąć terenyKrólestwo Essexu. W tym czasie powstał w Londyniekościół pod wezwaniem św. Pawła Apostoła.
27 maja 605 roku Augustyn zmarł. Został pochowany w ufundowanym przez siebie kościele opackim-katedralnym pw. świętych Piotra i Pawła w Canterbury obok królaśw. Ethelberta.
Wspomnienie liturgiczne w Kościele katolickim (dowolne) obchodzone jest 27 maja, obowiązkowe w Kościele anglikańskim i utrapistów obchodzone w dzień śmierci 26 maja.Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny wspomina świętego biskupa dwukrotnie:
Również ewangelicy wspominają świętego 26 maja.
Wikonografii św. Augustyn przedstawiany jest w typowym stroju biskupim, w tradycji zachodniej również w szatach mnicha-benedyktyna.
Święty jeszcze za życia znany był z cudów i uzdrowień. Miały one miejsce również w 1091 roku, gdy jegorelikwieprzenoszono z miejsca pochówku dorozbudowanej świątyni monasteru.Przeniesienierelikwii św. Augustyna w Anglii wspominane jest 6 września.
