Sugerowane pola (wstaw w kodzie):| liga2 = | trener2 = | asystent trenera2 = | forma prawna = | liczba członków = | płeć = | obiekt sportowy2 = | dyrektor sportowy =
Nieznane pola: "kod" oraz "komandor".
Aston Villa Football Club (znany także jakoThe Villa,Villa lubThe Villans) –angielski klub piłkarski występujący wPremier League. Drużyna rozgrywa mecze na własnym stadionie w dzielnicyAston w mieścieBirmingham. Zespół powstał w roku 1874. Od roku 1897 swoje pojedynki toczy naVilla Park. Aston Villa była jednym z założycieliThe Football League w 1888 iPremier League w 1992. Klub został wprowadzony na giełdę przez jego poprzedniego właściciela i prezesaDouga Ellisa, w roku 2006 został kupiony przezRandy’ego Lernera, który z kolei w 2016 sprzedał swoje udziały przedsiębiorstwu Recon Group Limited i jego właścicielowi Tony'emu Xia[1]. Po problemach finansowych w 2018 większościowym udziałowcem została grupa NSWE (obecnie V Sports) należąca do egipskiego miliarderaNassefa Sawirisa i amerykańskiego inwestoraWesa Edensa[2], którzy w roku 2019 całkowicie przejęli klub[3]. W sezonie 2023/24 mniejszościowym udziałowcem V Sports została firma inwestycyjna Atairos, co wzmocniło zaplecze finansowe klubu.[4]
Aston Villa jest jednym z najstarszych i najbardziej utytułowanych klubów w Anglii. Siedem razy zostałamistrzem Anglii, a także siedem razy zdobyłaPuchar Anglii. Villa w sezonie 1981/82 wygrałaPuchar Europy jako jeden z sześciu angielskich klubów, które to uczyniły. Klub z 20 ważniejszymi trofeami jest czwartym najbardziej utytułowanym klubem w historii angielskiej piłki, chociaż większość z nich zdobył przed II wojną światową.
Największym rywalem klubu jestBirmingham City.Derby Birmingham między Aston Villą a Birmingham City rozgrywane są od roku 1879.
Tradycyjnymi strojami klubu są bordowe koszulki z błękitnymi rękawami, białymi spodenkami i niebieskimi skarpetami. Na herbie widoczny jest złoty lew na jasnoniebieskim tle, z napisaną na dole nazwą klubu oraz datą jego założenia; ta wersja herbu została przyjęta w maju 2024 roku[5].
Aston Villa Football Club został założony w marcu 1874 przez członkówWesleyowskiej kaplicy o nazwie Villa Cross wAston, obecnie części miastaBirmingham. Założycielami byli Jack Hughes, Frederick Matthews, Walter Price oraz William Scattergood[6]. Aston Villa pierwszy mecz rozegrała z lokalną drużynąrugby o nazwie Aston Brook St Mary's. Pierwsza połowa meczu była grana w rugby, zaś druga w piłkę nożną[7]. Villa szybko stała się jedną z najlepszych ekip wMidlands, pierwszy sukces odniosła w roku 1880, wygrywając Puchar Birmingham[8]. Kapitanem drużyny był wówczas George Ramsay[8].
Klub pierwszy raz zdobyłPuchar Anglii w roku 1887, gdy kapitanem zespołu byłArchie Hunter. Aston Villa była jednym z 12 zespołów, które założyłyFootball League w roku 1888, a sam dyrektor drużyny,William McGregor był założycielem ligi. Aston Villa wEpoce wiktoriańskiej była jednym z najbardziej utytułowanych klubów, zdobywając liczne mistrzostwa Anglii oraz Puchary kraju[9]. W roku 1897 Villa zdobyła dublet oraz przeniosła się na nowy stadion – Aston Lower Grounds[10]. Obiekt nie posiadał oficjalnej nazwy, ale kibicie wkrótce zaczęli nazywać go „Villa Park”[11].
Aston Villa zdobyła w roku 1920 po raz szósty Puchar Anglii; wkrótce po tym klub stracił miejsce w czołówce i w roku 1936 spadł do drugiej ligi. Villa pobiła przy tym ponury rekord: straciła 110 goli, w tym siedem na rzecz graczaArsenalu,Teda Drake’a w porażce 1:7 naVilla Park[12]. Podobnie jak wszystkie angielskie drużyny, klub stracił siedem sezonów z powoduII wojny światowej, w efekcie czego wielu piłkarzy było zmuszonych przedwcześnie zakończyć kariery[13]. Aston Villa została przebudowana pod wodzą jej byłego piłkarza,Alexa Massiego i w roku 1957 drużyna zdobyła swoje pierwsze trofeum od 37 lat. Klub zdobył wówczas Puchar Anglii, po pokonaniu w finaleManchesteru United prowadzonego przezMatta Busby'ego[14]. Dwa lata później Aston Villa spadła do Second Division. W roku 1960 powrócił do pierwszej ligi, zaś w następnym sezonie zdobyłPuchar Ligi Angielskiej[15].
Późne lata 60. były okresem zamieszania wewnątrz klubu. Pod presją kibiców zmieniono właściciela klubu, odeszło również kilku członków sztabu szkoleniowego. Chaos ten został zapoczątkowany poprzez degradację w roku 1967. Rok później fani wezwali zarząd drużyny do dymisji, ponieważ klub zajął 16. miejsce w tabeli Second Division. Początkowo zwolniono treneraTomy'ego Cummingsa, następnie rezygnację ogłosił cały zarząd[16]. Po tym zamieszaniu kontrolę nad klubem przejąłPat Matthews, który na stanowisko prezesa powołałDouga Ellisa[16]. Mimo to drużyna w sezonie 1969/70 spadła do Third Division. Dwa lata później awansowała jednak do drugiej ligi, kończąc rozgrywki na pierwszej pozycji z 70 punktami na koncie, co było wówczas rekordem[17]. W roku 1973 szkoleniowcem zespołu zostałRon Saunders i w ciągu czterech lat doprowadził Aston Villę do pierwszej ligi i do europejskich pucharów[18].
Villa powróciła do elity i pod wodzą Saundersa świętowała kolejne sukcesy, w tym mistrzostwo kraju w sezonie 1980/81. Saunders w połowie tego sezonu zrezygnował jednak ze swej funkcji, po kłótni z prezesem. Klub dotarł w tym czasie do ćwierćfinałuPucharu Europy. Następcą Saundersa zostałTony Barton, który doprowadził drużynę do finału tych rozgrywek, w którymThe Villans zagrali zBayernem Monachium. Podopieczni Bartona wygrali to spotkanie 1:0 i sięgnęli po raz pierwszy po europejskie trofeum. Do dziś Villa jest jednym z pięciuangielskich klubów, które zdobyły Puchar Europy. W następnych latach Villa grała jednak słabiej. W roku 1987 spadła do drugiej ligi[19], szybko jednak awansowała z powrotem do najwyższej klasy rozgrywkowej[20].
Paul Lambert.
W roku 1992 klub był jednym z założycieliPremier League i w inauguracyjnym sezonie zajął drugą lokatę w tabeli. Późne lata 90. były okresem nierównej gry drużyny, w tym czasie grali pod kierunkiem trzech różnych szkoleniowców, przez co mieli znaczne wahania formy oraz pozycji w tabeli. Mimo to, Aston Villa świętowała dwa razy zdobycie Pucharu Ligi. W roku 2000 po raz pierwszy od 43 lat dotarli do finału Pucharu Anglii, w którym przegrali 0:1 zChelsea. Na początku XXI wieku pozycja ligowa drużyny również bardzo się wahała. Kolejni trenerzy nie mogli ustabilizować formy zespołu. W roku 2006 szkoleniowcem zespołu przestał byćDavid O’Leary[21], zaś jego miejsce zająłMartin O’Neill. Zmieniono również współwłaściciela. Po 23 latach Doug Elis sprzedał swoje 38% udziałów w klubieRandy'emu Lernerowi[22]. Klubowy herb również uległ zmianie. Latem 2007 roku do klubu wszedł nowy sponsor[23]. W sezonie 2007/08 Aston Villa zajęła 6. miejsce w lidze oraz wygrałaPuchar Intertoto i awansowała doPucharu UEFA. W lutym 2010 roku klub wystąpił w finalePucharu Ligi, w którym przegrał zManchesterem United[24].
Podobnie jak w poprzednich rozgrywkach Aston Villa zajęła 15. miejsce z dorobkiem 38 punktów. Po jego zakończeniu klub na sprzedaż wystawił właściciel Randy Lerner[31]. 14 czerwca 2016 ogłoszono, że klub został częścią Recon Group, której właścicielem jest chiński biznesmen Xia Jiantong (Tony Xia) za sumę 76 mln funtów[1].
13 września 2014 po zwycięstwie nadLiverpoolem naAnfield, The Villans po raz po raz pierwszy od 1998 roku, zdobyli 10 punktów po 4 kolejkach[32].11 lutego 2015 po przegranej 2-0 zHull CityPaul Lambert rozstał się z klubem za porozumieniem stron.
14 lutego 2015 nowym szkoleniowcem zostałTim Sherwood podpisując trzyipółletni kontrakt[33]. 19 kwietnia 2015 Aston Villa pokonałaLiverpool w półfinale Pucharu Anglii i po raz pierwszy od 15 lat uzyskała awans do finału tych rozgrywek[34]. W sezonie 2015/2016 po przegranym meczu z Manchesterem United 16 kwietnia 2016 roku klub potwierdził swój spadek z Premier League.
W pierwszym sezonie wChampionship Villa zajęła 13. miejsce, natomiast w sezonie 2017/18 dotarła do finału baraży o awans, w którym przegrała 0-1 zFulham[35]. W sezonie 2018/19 drużyna prowadzona przez Deana Smitha wygrała baraże po zwycięstwie 2-1 nadDerby County i powróciła do Premier League po trzech latach przerwy[36].
W sezonie 2019/20 klub utrzymał się w najwyższej klasie rozgrywkowej dzięki remisowi z West Hamem w ostatniej kolejce[37]. W następnym sezonie Villa zajęła 11. miejsce, a wyróżniającym się zawodnikiem był kapitan zespołuJack Grealish. Latem 2021 roku Grealish został sprzedany doManchesteru City za rekordowe 100 mln funtów, co uczyniło go najdroższym angielskim piłkarzem w historii[38].
Po słabszych wynikach w listopadzie 2021 roku zwolniony został trener Dean Smith, a jego miejsce zająłSteven Gerrard[39], który poprowadził drużynę do 14. miejsca w Premier League w sezonie 2021/22. W październiku 2022 roku Gerrard został zwolniony, a nowym menedżerem został ogłoszonyUnai Emery[40]. Pod wodzą Hiszpana klub zakończył sezon 2022/23 na 7. miejscu, kwalifikując się doLigi Konferencji Europy UEFA. Sezon 2023/24 był jednym z najlepszych w historii nowożytnej Aston Villi – drużyna zajęła 4. miejsce w Premier League, tym samym zapewniając sobie pierwszy od 1983 roku udział w Lidze Mistrzów UEFA[41]. W Lidze Konferencji zespół dotarł do półfinału, gdzie uległ Olympiakosowi[42]. W kolejnym sezonie klub zajął 6. miejsce w ligowej tabeli, gwarantując sobie tym samym udział wLidze Europy UEFA. W Lidze Mistrzów Aston Villa dotarła do ćwierćfinału, gdzie została wyeliminowana przezParis Saint-Germain, późniejszego triumfatora rozgrywek[43].
Randy Lerner, właściciel Aston Villi w latach (2006-2016).
Pierwsze podziały w klubie nastąpiły pod koniec XIX wieku i zostały spowodowane ustawą, która miała na celukodyfikację rosnącej liczby zawodowych drużyn i piłkarzy w Piłkarskim Związku ligi. Drużyny te zostały zobowiązane rozprowadzać udziały dla inwestorów, jako ułatwienie handlowe pomiędzy klubami znoszące konieczność udziału związku piłkarskiego w transakcjach. Pierwszym istotniejszym udziałowcem w historii Aston Villi był Doug Ellis. Zaczął wykupywać udziały od 1960 roku, by stać się prezesem w 1968 roku i głównym udziałowcem w latach 1982-2006. W 1996 roku klub zadebiutował naLondyńskiej Giełdzie Papierów Wartościowych[1]
14 sierpnia 2006 roku zostało potwierdzone, żeRandy Lerner, właścicielNational Football League'sCleveland Browns, osiągnął porozumienie w sprawie kupna Aston Villi za £62.6 million. Oświadczenie wydane 25 sierpnia do Londyńskiej Giełdy informowało, że Lerner zabezpieczył 59,69% udziałów, co uczyniło go większościowym udziałowcem, a on sam mianował się prezesem.[2] W ostatnim roku władzy Douga Ellisa w Villi, klub stracił £8.2m przed opodatkowaniem, w porównaniu do £3m zysku rok wcześniej, a przychód spadł z £51.6m do £49m.[3] 18 Września Randy Lerner zwiększył swoje udziały w klubie do 89,69% i tym samym przyczynił się do rezygnacji Douga Ellisa i jego zarządu na korzyść nowego pod przewodnictwem samego Lernera już 19 września.
W latach 2016–2018 właścicielem klubu był dr Tony Xia.
W lipcu 2018 roku ogłoszono, żeegipski miliarder Nassef Sawiris i współzałożyciel Fortress Investment GroupAmerykanin Wes Edens, zgodzili się kupić większościowy pakiet akcji klubu[44]. Xia pozostał mniejszościowym udziałowcem i wiceprezesem i zachował 45 procent udziałów[45]. W sierpniu 2019 poinformowano, że mniejszościowy pakiet akcji został wykupiony i dr Xia stracił wszystkie udziały w klubie[45].
Aston Villa ma w swoim dorobku zarówno europejskie, jak i krajowe trofea. Ostatnim ważniejszym sukcesem był zdobyty w roku 1996Puchar Ligi Angielskiej. Młodzieżowa drużyna zdobyła w 2002 roku Młodzieżowy Puchar Anglii[46].
Łącznie z sezonem 2018/19, Aston Villa spędziła 105 sezonów w najwyższej klasie rozgrywkowej w Anglii, gdzie lepszym wynikiem może pochwalić się jedynieEverton (116 sezonów). Mecze pomiędzy tymi dwoma drużynami były najczęściej rozgrywanymi meczami w historii całej ligi. Villa zajmuje dziewiąte miejsce w tabeli wszech czasówPremier League oraz zdobywając 20 ważnych trofeów jest piątym najbardziej utytułowanym klubem w Anglii.
Aston Villa jest rekordzistą w liczbie zdobytych goli w jednym sezonie; w sezonie 1930/31 strzeliła 128 bramek[48]. Legenda Villi,Archie Hunter jest pierwszym piłkarzem, który zdobył gola w każdej rundzie Pucharu Anglii, dokonał tego w roku 1887. W latach 1888–1901 Aston Villa nie przegrała żadnego meczu na własnym stadionie wPucharze Anglii[49].
Obecnym stadionem Aston Villi jest, czterogwiazdkowy w skaliUEFA,Villa Park, wcześniej klub grał na Aston Park (1874–1876) i Perry Barr (1876–1897). Villa Park jest obecnie największym stadionem piłkarskim wMidlands i ósmym w całej Anglii. Na obiekcie było rozgrywanych 16 meczów międzynarodowych, pierwszy w roku 1899, ostatni zaś w 2005. Dlatego stadion ten jest pierwszym w Anglii, na którym były rozgrywane spotkania reprezentacyjne w trzech różnych wiekach[51]. Na Villi Park było rozgrywanych 55 półfinałów Pucharu Anglii, najwięcej w historii. Klub planuje rozbudować północną trybunę. Jeśli tak się stanie, to obiekt będzie mógł pomieścić 51 tysięcy kibiców.
Chronologiczna lista trenerów klubu od jego założenia[54]. Na liście uwzględniono tych szkoleniowców, którzy poprowadzili zespół w przynajmniej jednym oficjalnym spotkaniu.
Głównymi rywalami Aston Villi od zawsze była ekipa innego lokalnego klubu, czyliBirmingham City. Mecze między tymi dwoma ekipami są znane jakoSecond City Derby[55]. Villa posiada też kilka innych lokalnych rywali, ale mecze z nimi już tak nie elektryzują fanów jak potyczki z City. Do rywali tych zaliczają się:West Bromwich Albion,Wolverhampton Wanderers iCoventry City.
Dużo programów telewizyjnych w ostatnich kilku dekadach nawiązuje do Aston Villi. W sitcomiePorridge,Lennie Godber jest kibicem Villi[58]. W pierwszym odcinku serialuTak jest, panie ministrzeJim Hacker mówił, że musi się zwalniać z pracy, żeby obejrzeć grę Aston Villi. Jednak w późniejszym odcinku zorganizował kampanię, żeby uratować fikcyjny lokalny klub – „Aston Wanderers”. W czasie odcinkówThe Fast Show, kibic Villi Mark William jest przedstawiony w koszulce w koszulce rywali The Villans –Birminghamu City, co później zepsuło jego reputację.
↑Aston Villa FootballA.V.F.ClubAston Villa FootballA.V.F.,V Sports Announces Investment from Atairos [online], Aston Villa Football Club, 15 grudnia 2023 [dostęp 2025-09-08].
↑abcDo1992 roku najwyższą klasą rozgrywkową w Anglii była Football League First Division; następnie rozgrywki te zmieniły nazwa na FA Premier League. W tym samym czasie, druga liga (Second Division) zmieniła nazwę na First Division, a trzecia liga (Third Division) zmieniła nazwę na Second Division.
