 | |||
| Data i miejsce urodzenia | 19 września 1961 | ||
|---|---|---|---|
| Zawód, zajęcie | fizyk | ||
| Narodowość | |||
| Alma Mater | |||
| Uczelnia | |||
| Odznaczenia | |||
Medal Maxwella(inne języki) (1995) Medal Hughesa (2007)Milner Award(inne języki) (2023) | |||
| |||
| |||
Artur Ekert (ur.19 września1961 weWrocławiu) – polskifizyk teoretyczny zajmujący się fundamentamimechaniki kwantowej orazkwantowym przetwarzaniem informacji. Profesor fizyki kwantowej na Wydziale MatematykiUniwersytetu Oksfordzkiego, a także profesor honorowy Lee Kong Chian (Lee Kong Chian Centennial Professor)[a] naNarodowym Uniwersytecie Singapuru oraz dyrektor Centrum Technologii Kwantowych[1] na tym uniwersytecie. Laureat kilku nagród, w tymMedalu Hughesa (2007) przyznawanego przezTowarzystwo Królewskie w Londynie.
Uczęszczał do rzeszowskiej Szkoły Podstawowej nr 8, a następnie doIV Liceum Ogólnokształcącego im. Mikołaja Kopernika w Rzeszowie, gdzie zdałmaturę[2].
Następnie ukończył studia z zakresu fizyki naUniwersytecie Jagiellońskim oraz naUniwersytecie Oksfordzkim. W latach 1987–1991 był doktorantem wWolfson College, gdzie odbywał studia pod kierunkiemDavida Deutscha oraz Keitha Burnetta. W swojej rozprawie doktorskiej[3] pokazał, jakstan splątany może zostać wykorzystany do kwantowego przekazywaniaklucza kryptograficznego z zapewnieniem pełnego bezpieczeństwa przesyłania informacji. Po ukończeniu studiów doktorskich pracował w latach 1991–1994 na stanowiskuJunior Research Fellow, a od 1994 r. jakoResearch Fellow wMerton College na Uniwersytecie Oksfordzkim. W tym okresie założył grupę badawczą przekształconą później wCentre for Quantum Computation[4][brak potwierdzenia w źródle], zajmującą siękryptografią kwantową orazkwantowym przetwarzaniem informacji. Grupa ta została utworzona wClarendon Laboratory(inne języki) na Uniwersytecie Oksfordzkim[5].
W latach 1998–2002 pracował jako profesor fizyki na Uniwersytecie Oksfordzkim i jako Fellow orazTutor in Physics wKeble College(inne języki). W latach 1993–2000 zajmował także pozycję Howe Fellow wRoyal Society.W latach 2002–2007 zajmował stanowisko profesora (Leigh-Trapnell Professor of Quantum Physics) na oraz stanowiskoProfessorial Fellow wKing's College naUniwersytecie w Cambridge[6].
W roku 2007[potrzebny przypis] objął stanowisko profesora fizyki kwantowej wMathematical Institute Uniwersytetu Oksfordzkiego[7] oraz stanowisko profesora honorowego Lee Kong Chian (Lee Kong Chian Centennial Professor)[a] naNarodowym Uniwersytecie Singapuru.
Za swoją pracę nad wykorzystaniem splątania wkryptografii Artur Ekert został nagrodzony w 1995 roku Medalem Maxwella przyznawanym przezInstitute of Physics, a w roku 2007Medalem Hughesa przyznawanym przezRoyal Society. Artur Ekert jest również, jako uczestnik projektu IST-QuComm, współlaureatem Nagrody Kartezjusza za rok 2004 przyznawanej przezUnię Europejską za wybitne osiągnięcia w zakresie nauki i technologii będące rezultatem badań międzynarodowych na poziomie europejskim. W 2021 roku, na festiwalu upamiętniającym 100. urodzinyStanisława Lema został odznaczonyNagrodą Planety Lema w dziedzinie nauki za osiągnięcia w kryptografii kwantowej. W 2023 roku otrzymał nagrodę Milnera przez Towarzystwo Królewskie w Londynie[8].
Zainteresowania naukowe Artura Ekerta obejmują dziedzinę przetwarzania informacji w systemach kwantowomechanicznych, ze szczególnym uwzględnieniem kryptografii i obliczeń kwantowych.
W swojej pracy z 1991[9] roku wprowadził, bazując nanierównościach Bella, oparty nasplątaniu protokół kwantowej dystrybucji klucza. Eksperymentalna realizacja zaproponowanego protokołu została wykonana w 1992[10] przy współpracy naukowców z Defence Research Agency. Jednocześnie wprowadził pojęciaspontanicznego parametrycznego obniżenia częstości,kodowania fazy oraz interferometrii kwantowej do słownika kryptografii.
Ekert jako pierwszy rozwinął koncepcję dowodu bezpieczeństwa opartego na puryfikacji splątania[potrzebny przypis]. Udowodnił też, że prawie każdakwantowa bramka logiczna działająca na dwóchkubitach jest uniwersalna[11]. Zaproponował on również jedne z pierwszych realistycznych implementacji obliczeń kwantowych – przy wykorzystaniu indukowanego oddziaływaniadipol-dipol w sterowanym optycznie układziekropek kwantowych oraz przy wykorzystaniu interferometrii Ramseya[12]. Wprowadził również bardziej stabilne geometryczne kwantowe bramki logiczne[13] oraz zaproponowałwolne od szumów kodowanie[14], które obecnie znane jest jako podprzestrzenie wolne oddekoherencji.
Inne ważne prace Ekerta dotyczą wymiany stanów kwantowych, szacowania optymalnych stanów kwantowych oraz transferu stanów kwantowych. Jest on również znany z prac nad połączeniem pojęciadowodów matematycznych orazpraw fizyki, jak również z popularnonaukowych publikacji z dziedzinyhistorii nauki[15].
Współautor pracy (wraz z m.in.Andrzejem Draganem) dotyczącej dopuszczalności istnieniatachionów w ramachszczególnej teorii względności[16].
