Armagnac,armaniak – najstarsza francuska i europejskawódka naturalna zwinogron (winiak). Najstarsze udokumentowane wzmianki o handlu armaniakiem pochodzą z1461 roku[1][2]. Nazwa pochodzi od francuskiego regionu Armagnac wGaskonii, w południowo-zachodniejFrancji[3]. Armaniak produkuje się w 3 podregionach (apelacjach): Bas-Armagnac, Ténerèze, oraz Haut-Armagnac, które położone są administracyjnie wdepartamentach:Gers,Landes iLot i Garonna[2][4]. Od 2005 niestarzony tzw. biały armaniak (Blanche) posiada własną apelację[4][5]. Armaniak jest produkowany przez ciągłądestylacjębiałego wina w specjalnym destylatorze i następnieleżakowany wdębowychbeczkach. Rejon Armagnac zdołał uniknąć zdominowania przez wielkie koncerny, jak się to stało w przypadkukoniaku iszampana[2]. Właściciele niewielkich winnic nadal produkują swoje trunki o niepowtarzalnym smaku i często wysokiej jakości[6]. Producenci bez własnych urządzeń destylacyjnych wypożyczają na czas destylacji przenośnealembiki[2].
Uprawy zajmują między 4270 ha[4] a około 6000 ha[7].Do produkcji armaniaku oficjalnie dopuszczono 10szczepów winogron[4]. Cztery z nich uważa się za najważniejsze[5]:
Sok z winogron zebranych w październikufermentuje naturalnie, bez jakichkolwiek dodatków. Powstające wino jest dość kwaśne (co wynika z cech używanych odmian), o stosunkowo słabym aromacie i niskoalkoholowe[4][8][9].Destylat otrzymuje się w procesiedestylacji ciągłej w specjalnym, wykonanym w całości zmiedzialembiku. Został on opatentowany w 1918 roku przezEdouarda Adama i pomimo licznych ulepszeń i modyfikacji, zasada jego działania pozostała niezmieniona[2]. W przeciwieństwie dokoniaku wino do produkcji armaniaku destyluje się najczęściej tylko jeden raz[2], choć przepisy dopuszczają destylację dwukrotną[4].Destylat ma ok. 52-60% alkoholu[10].Termin destylacji ustalany jest odgórnie dla wszystkich producentów i upływa nie później niż 31 marca roku następującego po zbiorach[4][5].
Natychmiast po destylacji armagnac jest umieszczany w 400-litrowych dębowych beczkach z miejscowegodębu[2]. Beczki są składowane w piwnicach winnych o stałej temperaturze i wilgotności. Od tego momentu w winiaku zaczynają zachodzić procesydojrzewania:
Winiak nabierabursztynowego koloru, który później przechodzi wmahoniowy[4]. Niekiedy, aby zapobiec dalszemu wchłanianiu garbników, co powoduje nadmierną cierpkość, przelewa się zawartość beczek do szklanych naczyń[11].
Minimalny poziom alkoholu w gotowym armaniaku ustalono na 40%[4]. Armaniak jest sprzedawany w podziale na dwa rodzaje zależnie od składu i czasu leżakowania:
Gdy czas leżakowania jest dostatecznie długi, rozpoczyna się mieszanie: łączenie winiaków z różnych partii. Docelowa zawartośćalkoholu może być osiągana przez stopniowe dodawanie „petites eaux”, czyli mieszanki wody destylowanej z armaniakiem.Dla potrzeb handlu przyjął się podział na trzy grupy wiekowe według czasu leżakowania najmłodszegowiniaku w mieszance:
Mieszankę, której najmłodszy winiak leżakował co najmniej 10 lat określa się jako „Hors d'âge”[2].
Roczniki, charakterystycznie dla armaniaku, odnoszą się wyłącznie do roku zbioru. Rozcieńczanie nie jest stosowane, ponieważ winiak dojrzewa w wilgotnych piwnicach (nie ma parowania wody) i jest sprzedawany, gdy poziom alkoholu spadnie do około 40-48%. Armaniak tego rodzaju nigdy nie jest młodszy niż 10 lat, a rok zbioru jest wyraźnie zaznaczony na etykiecie.
Wiek armaniaku określa się według momentu zabutelkowania[11].
 | Zobacz hasłoarmaniak w Wikisłowniku |
| Sposób wytwarzania | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Podstawowe rodzaje |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Napoje destylowane według składników |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Likiery i wywary z napojów destylowanych według składników |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Nalewki |