Ares (gr.Ἄρης Árēs,łac. Mars) – wmitologii greckiej bóg wojny, synZeusa iHery. Jego odpowiednikiem wmitologii rzymskiej jestMars. Wastrologii identyfikowany zBaranem. Jeden z dwunastubogów olimpijskich.
W odróżnieniu odAteny, która również jest greckim bóstwem wojny, nie patronuje on rzemiosłu wojennemu i sprawiedliwej walce, ale nikczemnościom związanym z wojną:konfliktowi, zniszczeniu i okrucieństwu. Jest patronem m.in. szpiegów, katów i bezwzględnych dowódców. Pozytywnym jednak aspektem był fakt, że to Ares nauczyłludzkość bezinteresownego bohaterstwa i prawdziwej odwagi. Potrafił sprowadzić pokój, bronić ojczyzny, porządku społecznego. Jest to jednocześnie bóg odwagi, męstwa, dawca siły, wytrzymałości, ducha bojowego oraz kontroli gniewu, potrafiący zesłać lęk i tchórzostwo.
Ares był synemZeusa iHery. Nie przejawiał żadnych szczególnych zdolności, dlatego rodzice oddali go na wychowanie jednemu ztytanów. Jego opiekun sam nic nie umiał i trenował boga jedynie w ćwiczeniach fizycznych. Zaszczepiło to przekonanie u Aresa, że najwspanialszym z zajęć jest wojna.Po jakimś czasieHefajstos wykuł dla niego włócznie, miecze i tarcze, po czym bóg wojny zszedł na ziemię. Nauczył tam ludzi prawdziwej walki, nauczył ich okrucieństwa i wojny. Wcześniej konflikty kończyły się jedynie kilkoma siniakami i guzami.
Symbolami Aresa są: w Grecji – miecz, zbroja i tarcza, w Rzymie – włócznia, zbroja i tarcza. Jego zwierzętami są: pies, jastrząb, koń, wilk i sęp.
Cechą charakterystyczną Aresa jest to, że kocha wojnę "brudną", niesprawiedliwą. Jest przeciwieństwem Ateny, która patronuje walce sprawiedliwej. Podczas bitwy morduje wojowników obydwu stron. Najlepszym przykładem jestwojna trojańska, gdzie stawał naprzemiennie po stronie Greków i Trojan.Podczas walki towarzyszą mu siostraEris, oraz synowie:Fobos (Strach) iDejmos (Lęk).Wiele walk stoczył z Ateną. Ares nie wychodzi z nich zwycięsko. Jedną z nich opisał Homer w "Iliadzie":
Lecz go chwyta siedząca na wozie bogini,
Na bok zwraca i próżny boga zamach czyni.
Znowu z kolei pocisk Diomed wymierzył:
Od Pallady niesiony, tam oszczep uderzył,
Gdzie nad stanem rycerski pas się rozpościera;
Tam trafia grot i boskim ostrzem skórę zdziera.
Wyciągnęła go Pallas; z podniesionej rany
Tak doniośle zaryczał bóg Ares miedziany,
Jako dziewięć lub dziesięć tysięcy by razem
Krzyknęło ludzi, krwawym walczących żelazem.
W tym cytacie widać, że Ares nie jest niezwyciężony. Pewnego dnia boga porwali dwaj zbóje, którzy więzili go w lochach przez piętnaście miesięcy. Ares był przez nich okrutnie traktowany, nie mógł jeść ani pić. Bóg uwolnił się z niewoli cudem, wycieńczony i straszliwie głodny.
Związek między Aresem i Afrodytą był powszechnie znany na Olimpie. Żona Hefajstosa została przyłapana na zdradzie przez bogaHeliosa, który doniósł o tym mężowi bogini. Wściekły kowal uplótł sieć, cienką, a jednocześnie bardzo wytrzymałą. Umieścił ją nad łożem Afrodyty i wkrótce kochankowie zostali schwytani. Z wielkim rozbawieniem przyglądali się Olimpijczycy spętanym bogom. W końcu, z woli Zeusa, uwolniono Afrodytę i Aresa. Bogini miłości po tym incydencie uciekła na Cypr, a patron wojny – do Tracji. Z ich związku narodzili sięEros,Anteros,Dejmos,Fobos iHarmonia.
Odpowiednik greckiego Aresa, czczony w Rzymie o wiele bardziej niż w Starożytnej Grecji. Wyruszający do boju dowódca wołał: "Marsie, czuwaj!". Poświęcono mu wiele miejsc, z czego najsłynniejsze toPole Marsowe.
Ares odbierał cześć w całejGrecji, ale nie był uznawany za wielkie bóstwo opiekuńcze, tak jak to miało miejsce wRzymie. Nie stawiano mu wielkich świątyń – stawiano mu zazwyczaj kapliczki – i to pozamurami miast, niedaleko głównych dróg dojazdowych. Cel był bardzo pragmatyczny: żadnewojsko podczas bitwy i oblężenia nie odważyłoby się zniszczyć kapliczek poświęconych samemu bogowi wojny. Od jego imienia pochodzi jednak nazwaateńskiegoAreopagu, czyli Wzgórza Aresa, gdzie znajdowała się siedzibasądu w sprawach życia i śmierci (o zabójstwo). Czcicielami Aresa byli wojownicze ludy:Tegei,Elei,Sparty, gdzie znajdowało się jego sanktuarium, a takżeTebańczycy iAteńczycy, gdzierzeźbiarzAlkamenes – współczesnyFidiaszowi i rywalizujący z nim – wykonał wspaniały posąg boga. Głównym ośrodkiem kultu Aresa byłaTracja, kraina o burzliwej pogodzie, zamieszkana przez lud dziki i wojowniczy. Grecy uważali Aresa za boga wojny niesprawiedliwej, zaborczej, agresji i brutalności. Boginią wojny sprawiedliwej, toczonej w słusznej sprawie była Atena, otoczona szczególnie silnym kultem w wielu greckich miastach. Tymczasem w Rzymie Minerwa, odpowiedniczka Ateny, nie pełniła roli bóstwa wojennego, a Mars, odpowiednik Aresa, był bóstwem wojny w ogóle i jako patron działań wojennych i zwycięstw był jednym z najważniejszych bóstw panteonu.
Sztuka przedstawia go jako silnego, młodego mężczyznę – nagiego i bez brody. Rzadko spotykane są jego wizerunki z brodą i zbroją. Jednym z jego zachowanych posągów jestAres Ludovisi.
Imię Aresa wykazuje pochodzenie greckie, choć etymologowie nie są zgodni co do genezy. Używany przezHomera (Iliada XII 519, XXII 132 i dalsze) jego przydomekEnyalios określał go jako bóstwo wojny[1], choć był również mianem jego syna zrodzonego ze związku z siostrą (albo córką)Enyo.
- ↑Friedrich Lübker’s Reallexikon des classischen Alterthums. Leipzig: B.G. Teubner, 1882, s. 369.
- Zygmunt Kubiak,Mitologia Greków i Rzymian, wyd. Świat Książki, Warszawa 2003
- Jan Parandowski,Mitologia – wierzenia i podania Greków i Rzymian, wyd. Puls, Londyn 2002
- Homer,Iliada, wyd. Greg
- Encyklopedia szkolna –Mitologia Greków i Rzymian, Larousse, Polska 2003
