Roślinność występuje tylko woazach. W Arabii Saudyjskiej panuje gorący i suchy klimat pustynny – zwrotnikowo-kontynentalny. Na zachodzie znajdują się góry Dżabal al-Hidżaz, w których znajduje się najwyższy szczyt Arabii Saudyjskiej –Dżabal as-Sauda mierzący 3132 m[5]. Część centralna jest wzniesiona do 1000–1400 m i łagodnie opada kuZatoce Perskiej. Na całym obszarze kraju przeważają pustynie kamieniste i pustynie piaszczyste poprzecinane wyschniętymi korytami rzek. Największymi pustyniami są:Wielki Nefud,Mały Nefud,Ar-Rub al-Chali (największa pustynia piaszczysta na Ziemi)[5]. WybrzeżeMorza Czerwonego jest skaliste ze stromymi urwiskami ograniczającymi pas nadbrzeżnej równinyTihama. Wzdłuż wybrzeża znajduje sięrafa koralowa. Wybrzeże Zatoki Perskiej jest płaskie, zabagnione i piaszczyste. Przy wybrzeżu znajdują się liczne przybrzeżne wysepki i rafy koralowe. Temperatura w styczniu wynosi od 10 °C (północ) do 18 °C (południe), a w lipcu od 30-35 °C do 50 °C[5]. Na północy pojawiają się przygruntowe przymrozki, a nawet mrozy[5]. Opady są sporadyczne, głównie w półroczu zimowym. Średnia roczna suma opadów nie przekracza 100 mm. Często pojawiają sięburze piaskowe. W górachAsir od wysokości 1000 metrów zaznaczają się cechy monsunowe[5]. W Arabii Saudyjskiej nie ma stałychwód powierzchniowych – w kraju występują liczne pozostałości starychkoryt rzecznych (tzw.wadi). Na zachodzie znajdują się nielicznerzeki okresowe.
Pierwsze organizmy państwowe naPółwyspie Arabskim powstały na przełomie VIII i VII w. p.n.e. (m.in.królestwo Saby). Ok. IV w. p.n.e. zaczęła podupadać cywilizacja południowych Arabów. Przyczyną upadku było przejęciemonopolu na handel z Indiami przezRzymian. Pomimo prób Rzymianie nie przejęli kontroli nad Półwyspem Arabskim (w 24 r. p.n.e. odbyła się nieudana wyprawaAeliusza Gallusa)[6].
W I w. n.e. powstało królestwoNabatejczyków, w III w. Palmyry, na przełomie V i VI w.Ghassanidów (obecnieSyria)[6]. Królestwo Ghassanidów znalazło się pod wpływemCesarstwa Bizantyńskiego. Do VII w. dominującą religią byłochrześcijaństwo nestoriańskie. Osłabienie i w konsekwencji upadek państw południowej Arabii przyczynił się do powrotu znacznej części ludności do koczowniczego trybu życia. W Arabii Centralnej pierwsze formy państwowości pojawiły się VII w. Wcześniej panował ustrój plemienny oparty na więzach krwi i poczuciu solidarności plemiennej. W tym okresie rozwinęły się nieliczne miasta:Mekka, Jasrib (obecnieMedyna),At-Taif jako centra handlowe[6]. W Arabii Centralnej ludność wyznawała głównie religie politeistyczne (patrz:religia arabska).
W VII w. na Półwyspie Arabskim pojawiła się nowa religia monoteistyczna –islam. Ok. 610 roku prorokMahomet doznał pierwszego objawieniaKoranu. Nowa religia nie zdobyła dużego poparcia wśród mieszkańców Mekki. W 622 roku Mahomet wraz ze swoimi zwolennikami udali się z Mekki do Jasribu (hidżra). Miasto zmieniło nazwę na Madinat an-Nabi. W Medynie Mahomet przystąpił do organizowania teokratycznego państwa, którego stał się przywódcą. W 630 roku pokonałKurajszytów w Mekce. Mahomet zmarł w 632 roku – w chwili jego śmierci Półwysep Arabski był zjednoczony pod sztandarem nowej religii. Po śmierci Mahometa, jego uczniowie poszerzyli granice muzułmańskiego państwa poza Arabię,podbijając ogromne obszary (odPółwyspu Iberyjskiego na zachodzie doPakistanu na wschodzie) w ciągu kilku dekad. W latach 661-750 władzę sprawowaładynastia Umajjadów, a w latach 750-1258dynastia Abbasydów.
W X w. plemiona Półwyspu Arabskiego zaczęły uwalniać się od centralnej władzy Abbasydów. W ciągu następnych wieków wyłoniły się różne księstwa (emiraty), m.in.Al-Hidżaz (ze świętymi miastami islamu, czyli Mekką i Medyną),Asir, Al-Hasa, Dżabak Szammar[6]. Większość emiratów była kontrolowana przez sułtanów tureckich (do XIV w.). Panujący w latach 1726–1765 Nadżdu-Muhammad ibn Saud zjednoczył plemiona arabskie. Nadżdu-Muhammad ibn Saud był uczniemMuhammada Ibn Abd al-Wahhaba – teologa, twórcywahhabizmu[6]. Nadżdu-Muhammad ibn Saud założył panującą do dziśdynastię saudyjską. Ok. 1887 roku państwo saudyjskie przestało istnieć.
W 1902 rokuAbd al-Aziz ibn Su’ud odzyskał dawną stolicę Saudów. W 1913 roku Abd al-Aziz ibn Su’ud zdobył Al-Hasę[6]. W czasieI wojny światowej Arabia Saudyjska zachowała neutralność (pomimo naciskówTurcji iWielkiej Brytanii)[6], choć położone na zachodzie dzisiejszej Arabii SaudyjskiejKrólestwo Hidżazu i plemiona będącego jego sojusznikami wspomogły ententę biorąc udział wpowstaniu arabskim. W 1921 roku Arabia Saudyjska pokonała rządzony przez dynastię RaszydytówEmirat Dżabal Szamar, zaś saudyjski monarcha przyjął tytuł sułtanaNadżdu i Krajów Zależnych[6]. W 1922 roku Arabia Saudyjska zawarła umowę o granicach z Irakiem i Kuwejtem (wówczas mandatami brytyjskimi). W latach 1924–1925 Abd al-Aziz ibn Su’ud prowadził wojnę zHaszymidami (popieranymi przez Wielką Brytanię), przyłączyłAl-Hidżaz i w 1927 roku został wybrany na króla Al-Hidżazu, Nadżdu i Krajów Zależnych, uzyskując uznanie międzynarodowe[6]. W latach 1929–1930 Abd al-Aziz ibn Su’ud stłumił bunty plemienne i rozwiązał bractwa wahhabitów. Również w pierwszej połowie lat 30. XX wieku w wynikuwojny saudyjsko-jemeńskiej monarcha powiększył terytorium Arabii Saudyjskiej o Nadżrat iAsir[6]. W 1932 roku kraj zmienił nazwę na Królestwo Arabii Saudyjskiej.
Po zmianie nazwy państwa król rozpoczął budowę państwa religijnego, opartego na prawie islamskim (szariacie). Abd al-Aziz ibn Su’ud utworzył regularną armię oraz aparat administracji państwowej. W 1933 roku koncerny amerykańskie uzyskały koncesję na poszukiwania i eksploatację złóżropy naftowej[6]. W 1947 roku powstał koncernAramco odpowiedzialny za wydobycie ropy na terenie całego państwa[6]. Arabia Saudyjska nie brała udziału wII wojnie światowej, ale zerwała stosunki dyplomatyczne zIII Rzeszą (1941) iWłochami (1942)[6]. W 1945 roku Arabia Saudyjska została członkiem ONZ.
W 1953 roku zmarł Abd al-Aziz ibn Su’ud – następcą tronu zostałSu’ud ibn Abd al-Aziz Al Su’ud. W 1956 roku Arabia Saudyjska zerwała stosunki dyplomatyczne z Wielką Brytanią, Francją i Izraelem po ataku tych państw na Egipt (kryzys sueski). W latach 1956–1957 Arabia Saudyjska wstrzymała sprzedaż ropy naftowej do Wielkiej Brytanii, Francji i Izraela. W 1962 roku doszło do zbrojnej interwencji Arabii Saudyjskiej w Jemenie po stronie monarchistów i pojawiły się napięcia w stosunkach z Egiptem (popierającym republikanów)[6]. Pięć lat później podpisano porozumienie, które zakończyło wojnę w Jemenie.
Su’ud ibn Abd al-Aziz Al Su’ud abdykował w 1964 roku – następcą tronu zostałFajsal ibn Abd al-Aziz Al Su’ud. W 1967 roku Arabia Saudyjska udzieliła pomocy finansowej Egiptowi i Jordanii jako ofiaromIII wojny izraelsko-arabskiej. Za panowania Fajsala doszło do umocnienia Arabii Saudyjskiej na arenie międzynarodowej. W 1974 roku kraj zawarł porozumienie z emiratem Abu Zabi kończącespór graniczny. W 1979 roku Arabia Saudyjska zerwała stosunki dyplomatyczne z Egiptem w wyniku zawarciaukładu pokojowego egipsko-izraelskiego[6].
W 1975 roku został zamordowany Fajsal II – następcą tronu zostałChalid ibn Abd al-Aziz Al Su’ud. W 1979 roku wybuchły masowe protesty społeczne przeciwko monarchii[8].
Po śmierci Chalid ibn Abd al-Aziz Al Su’uda w 1982 roku tron objąłFahd ibn Abd al-Aziz Al Su’ud. W latach 80. Arabia Saudyjska udzieliła wsparcia finansowego Irakowitoczącego wojnę z Iranem. Lata 80. przyniosły duży wzrost gospodarczy wynikający z wykorzystania dochodów z ropy naftowej.
W 1990 roku Arabia Saudyjska potępiłaaneksję Kuwejtu przez Irak. Obawiając się ataku, Arabia Saudyjska zezwoliła na koncentrację wojsk państw sprzymierzonych na swoim terytorium oraz przyłączyła się do wojny przeciwko Irakowi, dostarczając wojska, funduszy i sprzętu[6]. W marcu 1992 roku powstała Rada Konsultacyjna oraz uchwalono ustawę zasadniczą. Pozamachach terrorystycznych z 11 września 2001 roku powstał urząd do zbierania informacji o obywatelach podejrzanych o terroryzm[6]. W 2003 roku Arabia Saudyjska nie poparłainterwencji zbrojnej koalicji antyterrorystycznej w Iraku. W 2005 roku odbyły się pierwsze lokalne wybory.
27 stycznia 2011 roku w Arabii Saudyjskiej wybuchłyprotesty społeczne. Podczas protestów nieznany 65-latek dokonałsamospalenia – był to pierwszy taki przypadek w historii królestwa[9].
13 grudnia 2015 roku odbyły się wybory samorządowe. Po raz pierwszy w historii Arabii Saudyjskiej dopuszczono kobiety do wyborów[10]. 2 stycznia 2016 roku w Arabii Saudyjskiej przeprowadzono masową egzekucję 47 osób podczas których straconoNimr an-Nimra. Śmierć Nimr an-Nimra zaostrzyła stosunki z Iranem – podczas protestów w Iranie manifestujący zaatakowali placówki dyplomatyczne. W wyniku tego Arabia Saudyjska zerwała stosunki dyplomatyczne z Iranem[11].
Arabia Saudyjska jest jedną z nielicznych obecnie na świeciemonarchii absolutnych. Krajem rządzikról i premierSalman ibn Abd al-Aziz Al Su’ud, noszący też tytuł „Strażnika Dwóch Świątyń”. Rolę konstytucji pełni ustawa zasadnicza nadana przez króla Fahda w 1992 roku, określająca uprawnienia rządu oraz obowiązki króla. Organem doradczym króla jest 150-osobowa Rada Konsultacyjna, a organem władzy wykonawczej jest rząd, na czele którego stoi król. Kobiety według założeń mają stanowić 20% tej Rady[12]. Obowiązuje kilka kodeksów cywilnych opartych na sunnickim prawieszariatu (prawoislamskie). Działalnośćpartii politycznych jest zakazana[13].
Pierwotną i dominującą ludność Arabii Saudyjskiej stanowiąArabowie. W 2022 roku mieszkało 32 175 224 osób. Pod względem liczby ludności jest to drugi (poIraku) największy kraj naPółwyspie Arabskim. Populacja Arabii Saudyjskiej gwałtownie wzrosła po 1950 roku, kiedy liczba ludności wynosiła ok. 3 mln. Przez większą część XX wieku w kraju tym notowano wskaźnik wzrostu populacji w wysokości 3%, co czyni go jednym z największych na świecie. Religią państwową jest islam (93%)[23]. Wyznawanie innej religii poza islamem jest zazwyczaj karane. Najwięcej ludności zamieszkuje wybrzeżaZatoki Perskiej iMorza Czerwonego (81% ogółu ludności). Gęstość zaludnienia wynosi 16,72 mieszkańców na 1km²[24]. Przyrost naturalny wynosi 1,46%. Społeczeństwo jest bardzo młode, niemal 25% nie ukończyło 14 roku życia. Pod względem etnicznym 90% ludności to Arabowie, a 10% stanowią Afroarabowie[25]. Oprócz rdzennych mieszkańców Półwyspu Arabskiego kraj zamieszkuje ponad 10 milionów cudzoziemców. Są to liczni przybysze zPakistanu,Etiopii czyFilipin. LiczbaFilipińczyków sięga około miliona. Jeszcze na początku lat 60. XX wieku populację niewolników w Arabii Saudyjskiej (niewolnictwo zniesiono tam w 1962 roku) szacowano na 300 tysięcy osób.
Zdecydowana większość mieszkańców wyznajeislam; 75-85%sunnizm, 15-25%szyizm[26][27]. W Arabii Saudyjskiej mieszkają takżechrześcijanie (zagraniczne placówki dyplomatyczne i rodzimi konwertyci). Ustawa zasadnicza nie zapewniawolności religijnej[28]. W kraju działaKomitet Krzewienia Cnót i Zapobiegania Złu (pot. Muttawa) odpowiedzialny za walkę z innymi religiami (uwzględniając niewahhabickie interpretacje islamu jaksufizm czyszyizm)[15]. Działalność Muttawy jest krytykowana przez wiele organizacji międzynarodowych. Przestępstwa przeciwko islamowi sunnickiemu karze się chłostą, obcinaniem kończyn lub egzekucją[29].
Struktura religijna w 2018 roku, wedługWorld Christian Database[30]:
Gospodarka opiera się na wydobyciu i przetwórstwie ropy naftowej. Dochody ze sprzedaży ropy służą do rozwoju przemysłu, rolnictwa, infrastruktury komunikacyjnej, budownictwa miejskiego, infrastruktury społecznej (służba zdrowia, oświata). W 2007 roku udział przemysłu i budownictwa wyniósł 61,8%, rolnictwa 3%, usług 35,2%[31]. PKB na osobę wyniósł 20,7 tys. dolarów amerykańskich[31].
Największe złoża ropy naftowej znajdują się na wybrzeżu i w szelfieZatoki Perskiej. Szacuje się, że Arabia Saudyjska posiada 25-30% światowych zasobów ropy. Arabia Saudyjska zajmuje pierwsze miejsce na świecie w wydobyciu ropy naftowej. W latach 80. ograniczono wydobycie ropy naftowej w celu stabilizacji cen tego surowca na światowych rynkach[31]. W Arabii Saudyjskiej wydobywa się takżegaz ziemny,sól kamienną, złoto oraz surowce skalne. Złoża rud metali, uranu i fosforytów nie są wydobywane[31]. Silnie rozwinął sięprzemysł rafineryjny ipetrochemiczny. Po 1975 roku przeznaczono duże nakłady finansowe na hutnictwo żelaza i aluminium, przemysł maszynowy, materiałów budowlanych, nawozów sztucznych, spożywczy. WAl-Dżubajl znajduje się największa na świecieodsalarnia wody morskiej[31]. Duże zakłady przemysłowe należą do państwa.
Niecałe 2% powierzchni kraju stanowią obszary uprawne. Do nawadniania gruntów wykorzystuje się odsoloną wodę morską oraz nowoczesne metody produkcji[31]. Arabia Saudyjska jest samowystarczalna w produkcji pszenicy (nadwyżki trafiają pod eksport), drobiu, warzyw, mleka. Uprawia się ponadto proso, sorgo, jęczmień, palmę daktylową, owoce cytrusowe[31]. Hoduje się kozy, owce, wielbłądy, drób i bydło. Na Morzu Czerwonym poławia się ryby,korale iperły[31]. W wyniku skażenia Zatoki Perskiej w 1991 roku zanikły tam połowy[31].
Wkrótce po powstaniu Królestwa Arabii Saudyjskiej w 1932 r., jedną z pierwszych inicjatyw Króla Abdul Aziza Bin Abdul Rahmana Al-Sauda było poprawienie stanu opieki zdrowotnej zarówno dla obywateli saudyjskich, jak i pielgrzymów, którzy przybywają do Arabii Saudyjskiej w celu odwiedzenia świętych miejsc islamu. W Arabii Saudyjskiej istnieje bezpłatna służba zdrowia.
Turystyka na terytorium Arabii Saudyjskiej jest w dużym stopniu ograniczona. Przyczyniają się do tego m.in. wahhabickie ograniczenia obyczajowe (chociażby niemożliwość korzystania z kąpieli na plażach przez kobiety),służby policyjne i bardzo restrykcyjna politykawizowa. Większość turystów stanowią pielgrzymi odwiedzający Mekkę (każdy muzułmanin ma obowiązek przynajmniej raz w życiu odbyć pielgrzymkę do Mekki – tzw.hadżdż).
Arabia Saudyjska dysponuje trzemarodzajami sił zbrojnych: siłami lądowymi, marynarką wojenną oraz siłami powietrznymi. Wojska saudyjskie liczą 480 tys. żołnierzy zawodowych. Według rankinguGlobal Firepower (2021) saudyjskie siły zbrojne stanowią 17. siłę militarną na świecie, z rocznym budżetem na cele obronne w wysokości 48,5 mld dolarów (USD)[32].
↑Państwoin statu nascendi;Palestyńskie Władze Narodowe to tymczasowa struktura zarządzająca obszarem Strefy Gazy i częścią Zachodniego Brzegu do czasu uzyskania niepodległości przez Palestynę
↑Państwoin statu nascendi;Palestyńskie Władze Narodowe to tymczasowa struktura zarządzająca obszarem Strefy Gazy i częścią Zachodniego Brzegu do czasu uzyskania niepodległości przez Palestynę
.svg)
