| Aquila |
| Brisson, 1760[1] |
|
Przedstawiciel rodzaju –orzeł przedni (A. chrysaetos) |
| Systematyka |
| Domena | eukarionty |
|---|
| Królestwo | zwierzęta |
|---|
| Typ | strunowce |
|---|
| Podtyp | kręgowce |
|---|
| Gromada | ptaki |
|---|
| Podgromada | neornithes |
|---|
| Infragromada | ptaki neognatyczne |
|---|
| Rząd | szponiaste |
|---|
| Rodzina | jastrzębiowate |
|---|
| Podrodzina | jastrzębie |
|---|
| Plemię | Accipitrini |
|---|
| Rodzaj | Aquila |
|---|
| Typ nomenklatoryczny |
Falco chrysaetosLinnaeus, 1758 |
| Synonimy |
|---|
- AquillaEndler & Scholz, 1809[2]
- AetosNitzsch, 1833[3]
- Chrysaetus[a]Sweeting, 1837[4]
- PteroaetusKaup, 1844[5]
- UroaetusKaup, 1844[6]
- EutolmaetusBlyth, 1844[7]
- TolmaetusBlyth, 1846[8]
- Pseudaetus[b]Bonaparte, 1854[9]
- AsturaetosA.L. Brehm, 1855[10]
- MorphnaetosSevertsov, 1875[11]
- TaphaetusDe Vis, 1892[12]
- EuaquilaAcloque, 1900[13]
- CassinaetusW.L. Sclater, 1922[14]
- PsammoaetusRoberts, 1924[15]
|
|
| Gatunki |
|---|
11 gatunków – zobacz opis w tekście |
|
|
|
Aquila –rodzajptaków zpodrodzinyjastrzębi (Accipitrinae) w obrębierodzinyjastrzębiowatych (Accipitridae).
Rodzaj obejmuje gatunki występujące wEurazji, Ameryce Północnej, Afryce i Australii[16].
Długość ciała 50–104 cm, rozpiętość skrzydeł 103–176 cm; masa ciała samic 1153–7200 g, samców 938–4550 g[16].
Rodzaj zdefiniował w 1760 roku francuskizoologMathurin Jacques Brisson w publikacji własnego autorstwa poświęconej ornitologii[1].Gatunkiem typowym jest (Linneuszowskatautonimia) orzeł przedni (A. chrysaetos).
- Aquila:łac. aquila ‘orzeł’, być może odaquilus ‘w ciemnym kolorze’; orzeł przedni był emblematemlegionów rzymskich, na których sztandarach znajdowała się podobizna orła z podniesionymi skrzydłami[17].
- Aetos:gr. αετοςaetos ‘orzeł’[18]. Gatunek typowy (późniejsze oznaczenie):Falco chrysaetosLinnaeus, 1758[19].
- Chrysaetus: gr. χρυσοςkhrusos ‘złoty’; αετοςaetos ‘orzeł’[20].
- Pteroaetus: gr. πτερονpteron ‘skrzydło, pióro’; αετοςaetos ‘orzeł’[21]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie):Aquila verreauxiiLesson, 1831.
- Uroaetus: gr. ουραoura ‘ogon’ (tj. długoogonowy); αετοςaetos ‘orzeł’[22]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie):Vultur audaxLatham, 1801.
- Eutolmaetus: gr. ευτολμοςeutolmos ‘odważny, dzielny’, od ευeu ‘idealny’; τολμαtolma, τολμηςtolmēs ‘odwaga’; αετοςaetos ‘orzeł’[23]. Gatunek typowy (późniejsze oznaczenie):Falco BonelliiTemminck, 1824 (=Aquila fasciataVieillot, 1822)[24].
- Tolmaetus: gr. τολμαtolma, τολμηςtolmēs ‘odwaga, śmiałość’; αετοςaetos ‘orzeł’[25]. Gatunek typowy (późniejsze oznaczenie):Falco BonelliTemminck, 1824 (=Aquila fasciataVieillot, 1823)[24].
- Pseudaetus: gr. ψευδοςpseudos ‘fałszywy’; αετοςaetos ‘orzeł’[26].
- Asturaetos: rodzajAsturLacépède, 1799; gr. αετοςaetos ‘orzeł’[27]. Gatunek typowy (późniejsze oznaczenie):Falco BonelliiTemminck, 1824 (=Aquila fasciataVieillot, 1822)[27].
- Morphnaetos: gr. μορφνοςmorphnos ‘ciemnego koloru’; αετοςaetos ‘orzeł’[28]. Gatunek typowy (późniejsze oznaczenie):Aquila adalbertiC.L. Brehm, 1861[28].
- Taphaetus: gr. ταφοςtaphos ‘mogiła, grób’; αετοςaetos ‘orzeł’[29]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): †Uroaetus brachialisDe Vis, 1890.
- Euaquila: gr. ευeu ‘dobry’; rodzajAquilaBrisson, 1760[30]. Gatunek typowy (późniejsze oznaczenie):Falco chrysaetosLinnaeus, 1758[31].
- Cassinaetus: John Cassin (1813–1869), amerykańskiornitolog; gr. αετοςaetos ‘orzeł’[32]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie):Limnaetus africanusCassin, 1865.
- Psammoaetus: gr. ψαμμοςpsammos ‘piasek’ (tj. pustynia); αετοςaetos ‘orzeł’[33]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie):Aquila nipalensisHodgson, 1833.
Do rodzaju należą następujące gatunki[34]:
- Aquila nipalensisHodgson, 1833 –orzeł stepowy
- Aquila heliacaSavigny, 1809 –orzeł cesarski
- Aquila adalbertiC.L. Brehm, 1861 –orzeł iberyjski
- Aquila rapax(Temminck, 1828) –orzeł sawannowy
- Aquila africana(Cassin, 1865) –orzeł białobrzuchy
- Aquila gurneyiG.R. Gray, 1861 –orzeł molucki
- Aquila audax(Latham, 1801) –orzeł australijski
- Aquila chrysaetos(Linnaeus, 1758) –orzeł przedni
- Aquila verreauxiiLesson, 1831 –orzeł czarny
- Aquila fasciataVieillot, 1823 –orzeł południowy
- Aquila spilogaster(Bonaparte, 1850) –orzeł plamisty
WBullock Creek wTerytorium Północnym w Australii odkryto pochodzący zmiocenu koniec kości barkowej gatunkuAquila bullockensis[35].
Fragment kladogramu z uwzględnieniem rodzajuAquila[36]:
| Aquila |
| |
|
|
| A. chrysaetos |
|
|
| A. africana |
|
|
| |
|
|
| |
|
|
|
| A. fasciata |
|
| A. spilogaster |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
- ↑Alternatywna nazwa dlaAquilaBrisson, 1760.
- ↑Alternatywna nazwa dlaEutolmaetusBlyth, 1844.
- ↑abM.J. Brisson: Ornithologie, ou, Méthode contenant la division des oiseaux en ordres, sections, genres, especes & leurs variétés, a laquelle on a joint une description exacte de chaque espece, avec les citations des auteurs qui en ont traité, les noms quils leur ont donnés, ceux que leur ont donnés les différentes nations, & les noms vulgaires. T. 1. Parisiis: Ad Ripam Augustinorum, apud Cl. Joannem-Baptistam Bauche, bibliopolam, ad Insigne S. Genovesae, & S. Joannis in Deserto, 1760, s. 28, 419. (fr. • łac.).
- ↑F.G. Endler, F.G. Scholz: Der Naturfreund oder Beiträge zur Schlesischen Naturgeschichte. Breslau: C.F. Barth/A. Holäufer, 1809, s. 50. (niem.).
- ↑Ch.L. Nitzsch: Pterylographia avium pars prior. Halae: 1833, s. 21. (łac.).
- ↑R.H. Sweeting. On scientific nomenclature and classification, illustrated by an arrangement of the British Falconidæ. „The Naturalist”. 2 (13), s. 303, 1837. (ang.).
- ↑Kaup 1844 ↓, s. 120.
- ↑Kaup 1844 ↓, s. 121.
- ↑E. Blyth. Notices and Descriptions of various New or Little Known species of Birds. „The Journal of the Asiatic Society of Bengal”. 14 (1), s. 174, 1844. (ang.).
- ↑E. Blyth. Notices and Descriptions of various New or Little Known Species of Birds. „The Journal of the Asiatic Society of Bengal”. 15, s. 5, 1846. (ang.).
- ↑Ch.-L. Bonaparte. Tableau des oiseaux de proie. „Revue et Magasin de Zoologie pure et Appliquée”. 2e série. 6, s. 531, 1854. (fr.).
- ↑A.L. Brehm. Beitiige zur Ornithologie Nord-Ost-Afrika’s, mit besonderer Riicksicht auf die in Europa vorkommenden Arten der Vogel. „Naumannia”. 1855, s. 26, 1855. (niem.).
- ↑N. Severtsov. Notices of some Turkestan Birds. „Stray Feathers”. 3, s. 422, 1875. (ang.).
- ↑Ch.W. De Vis. Note on an extinct Eagle. „Proceedings of the Linnean Society of New South Wales”. Second series. 6, s. 123, 1891. (ang.).
- ↑A.N.Ch. Acloque: Fauna de France contenant la description de espèces indigènes, disposees en tableaux analytiques, et illustree de figures representant les types caractéristiques des genres. Cz. 1: Mammifères, oiseaux, poissons, reptiles, batraciens, protochordes. Paris: J.B. Balliere et Fils, 1900, s. 99. (fr.).
- ↑W.L. Sclater. Notes on the nomenclature and taxonomy of African birds. „Bulletin of the British Ornithologists’ Club”. 42, s. 76, 1922. (ang.).
- ↑A. Roberts. Classification of S. African birds. Some additional notes. „Annals of the Transvaal Museum”. 10 (2), s. 79, 1924. (ang.).
- ↑abD.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette,Hawks, Eagles, and Kites (Accipitridae), version 1.0, [w:] S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (redaktorzy),Birds of the World, Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY 2020,DOI: 10.2173/bow.accipi1.01 [dostęp 2024-08-08] (ang.),Aquila.
- ↑The Key to Scientific Names ↓,Aquila [dostęp 2024-08-08] .
- ↑The Key to Scientific Names ↓,Aetos [dostęp 2024-08-08] .
- ↑E. Hartert: Die Vögel der paläarktischen Fauna systematische Übersicht der in Europa, Nord-Asien und der Mittelmeerregion vorkommenden Vögel. Cz. 2. Berlin: R. Friedländer & Sohn, 1913, s. 1088. (niem.).
- ↑The Key to Scientific Names ↓,Chrysaetus [dostęp 2024-08-08] .
- ↑The Key to Scientific Names ↓,Pteroaetus [dostęp 2024-08-08] .
- ↑The Key to Scientific Names ↓,Uroaetus [dostęp 2024-08-08] .
- ↑The Key to Scientific Names ↓,Eutolmaetus [dostęp 2024-08-08] .
- ↑abG.R. Gray: Catalogue of the genera and subgenera of birds contained in the British Museum. London: The Trustees, 1855, s. 3. (ang.).
- ↑The Key to Scientific Names ↓,Tolmaetus [dostęp 2024-08-08] .
- ↑The Key to Scientific Names ↓,Pseudaetus [dostęp 2024-08-08] .
- ↑abThe Key to Scientific Names ↓,Asturaetos [dostęp 2024-08-08] .
- ↑abThe Key to Scientific Names ↓,Morphnaetos [dostęp 2024-08-08] .
- ↑The Key to Scientific Names ↓,Taphaetus [dostęp 2024-08-08] .
- ↑The Key to Scientific Names ↓,Euaquila [dostęp 2024-08-08] .
- ↑Ch.W. Richmond. Generic names applied to birds during the years 1906 to 1915, inclusive, with additions and corrections to Waterhouse’s “Index Generum Avium”. „Proceedings of the United States National Museum”. 53 (2221), s. 589, 1917. (ang.).
- ↑The Key to Scientific Names ↓,Cassinaetus [dostęp 2024-08-08] .
- ↑The Key to Scientific Names ↓,Psammoaetus [dostęp 2024-08-08] .
- ↑Systematyka i nazwy polskie za:P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Accipitrini Vigors, 1824 (wersja: 2020-09-23). [w:]Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-07-17].
- ↑P. Gaff & W.E. Boles. A New Eagle (Aves: Accipitridae) from the Mid Miocene. Bullock Creek Fauna of Northern Australia. „Records of the Australian Museum”. 62, s. 71–76, 2010. ISSN 0067-1975.
- ↑J. Boyd III: Accipitridae: Hawks, Kites, Eagles. [w:]Taxonomy in Flux Checklist 3.08 [on-line]. John Boyd’s Home Page. [dostęp 2022-09-06]. (ang.).
Identyfikatory zewnętrzne:
