Movatterモバイル変換

[0]ホーム
URL:

Przejdź do zawartości
Wikipediawolna encyklopedia
Szukaj

Apsyda (astronomia)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Elementy eliptycznej orbity ciała niebieskiego (A) krążącego wokół Ziemi (B). Literami G i H zaznaczono, kolejno, perycentrum (perygeum) i apocentrum (apogeum), a czerwony odcinekGH to linia apsyd.
Apogeum i perygeum

Apsyda – jeden z dwóch skrajnych punktóworbity eliptycznej. Apsydami są:

  • perycentrum (peryapsis) – punkt orbity najbliższyśrodkowi masy układu, zwykle ciału centralnemu o masie znacznie większej od mniejszego ciała obiegającego, tzw. punkt największego zbliżenia; grecki przedrostekpery- oznacza w tym kontekście „przy”[1]
  • apocentrum (apoapsis) – punkt orbity najdalszy środkowi masy układu, tzw. punkt największego oddalenia; grecki przedrostekapo- oznacza w tym kontekście „odległy” lub „oddalony”[2].

Linia prosta łącząca apsydy orbity – perycentrum z apocentrum – nazywa sięlinią apsyd[3] (na rysunku obok czerwony odcinekGH).

Ujęcie matematyczne

[edytuj |edytuj kod]

Wartości apsyd można wyznaczyć z następujących równań:

  • Perycentrum:
maksymalna prędkośćvper=(1+e)μ(1−e)a{\displaystyle v_{\mathrm {per} }={\sqrt {\frac {(1+e)\mu }{(1-e)a}}}} przy najmniejszej odległości, co dajerper=(1−e)a{\displaystyle r_{\mathrm {per} }=(1-e)a} (odległość perycentrum)
  • Apocentrum:
najmniejsza prędkośćvap=(1−e)μ(1+e)a{\displaystyle v_{\mathrm {ap} }={\sqrt {\frac {(1-e)\mu }{(1+e)a}}}} przy największej odległościrap=(1+e)a{\displaystyle r_{\mathrm {ap} }=(1+e)a} (odległość apocentrum),
gdzie:
a{\displaystyle a} – długośćpółosi wielkiej
e{\displaystyle e} –mimośród orbity (ekscentryczność)
μ{\displaystyle \mu } –standardowy parametr grawitacyjny

Własności

[edytuj |edytuj kod]
e=rap−rperrap+rper=1−2raprper+1{\displaystyle e={\frac {r_{\mathrm {ap} }-r_{\mathrm {per} }}{r_{\mathrm {ap} }+r_{\mathrm {per} }}}=1-{\frac {2}{{\frac {r_{\mathrm {ap} }}{r_{\mathrm {per} }}}+1}}}

Nazewnictwo

[edytuj |edytuj kod]

Apsydy ważnychciał niebieskich, w szczególnościUkładu Słonecznego, mają własne nazwy. Pochodzą one odgreckiej lubłacińskiej, nazwy ciała niebieskiego.

Ciało centralneNazwa peryapsisNazwa apoapsis
Czarna dziuraperinigricon, perimelasma[a]aponigricon, apomelasma[a]
Galaktykaperygalacticonapogalacticon
Gwiazdaperyastron (periastron)[4]apastron[5] (apoastron[6])[b]
Jowiszperyjowium, peryzeneapjowium, apozene
Księżycperycyntion[c], peryselenium, perylune[c], perysel, peryseleneapocyntion[c], aposelenium[6], apolune[c], aposel, aposelene
Marsperyreum, periareionapareum, apoareion
Merkuryperyhermionapohermion
Neptunperyposeidionapoposeidion
Pluton[d]peryhadionapohadion
Saturnperysaturnium, perykroneapsaturnium, apokrone
Słońceperyheliumaphelium, apfelium
Uranperyuranionapouranion
Wenusperyafrum, perycytherion, perycytherean, perikritionapafrum, apocytherion, apocytherean, apokrition
Ziemiaperygeumapogeum

Apsydy orbity Ziemi

[edytuj |edytuj kod]
Schemat położenia i oświetlenia Ziemi w peryhelium i aphelium

Ziemia przechodzi przezaphelium iperyhelium swojejorbity, odpowiednio, w lipcu i w styczniu. Z powodu zjawiskaprecesji, związek apsyd zporami roku na Ziemi ulega stopniowemu odwróceniu z okresem 25 765lat (rok platoński).

Daty i godziny przejścia Ziemi przez apsydy w latach 2000–2025[7]
RokPeryhelium (UTC+1)Aphelium (UTC+2)
20003 stycznia, 06:184 lipca, 01:49
20014 stycznia, 09:524 lipca, 15:37
20022 stycznia, 15:096 lipca, 05:47
20034 stycznia, 06:024 lipca, 07:40
20044 stycznia, 18:425 lipca, 12:54
20052 stycznia, 01:355 lipca, 06:58
20064 stycznia, 16:304 lipca, 01:10
20073 stycznia, 20:437 lipca, 01:53
20083 stycznia, 00:514 lipca, 09:41
20094 stycznia, 16:304 lipca, 03:40
20103 stycznia, 01:096 lipca, 13:30
20113 stycznia, 19:324 lipca, 16:54
20125 stycznia, 01:325 lipca, 05:32
RokPeryhelium (UTC+1)Aphelium (UTC+2)
20132 stycznia, 05:385 lipca, 16:44
20144 stycznia, 12:594 lipca, 02:13
20154 stycznia, 07:366 lipca, 21:40
20162 stycznia, 23:494 lipca, 18:24
20174 stycznia, 15:183 lipca, 22:11
20183 stycznia, 06:356 lipca, 18:47
20193 stycznia, 06:205 lipca, 00:11
20205 stycznia, 08:484 lipca, 13:35
20212 stycznia, 14:516 lipca, 00:27
20224 stycznia, 07:554 lipca, 09:11
20234 stycznia, 17:176 lipca, 22:07
20243 stycznia, 01:395 lipca, 07:06
20254 stycznia, 14:283 lipca, 21:55

Uwagi

[edytuj |edytuj kod]
  1. ↑abTerminypery- iapomelasma (zgreckiego) zostały użyte przezGeoffreya Landisa w 1998, nim w literaturze naukowej (w 2002) pojawiły się terminyperi- iaponigricon (złaciny).
  2. ↑Najczęściej nazwa ta odnosi się dogwiazd podwójnych.[potrzebny przypis]
  3. ↑abcdFormy z-cynthion, według niektórych, zarezerwowane są dlasztucznych satelitówKsiężyca. Inni rezerwują końcówkę-lune dla obiektów wystrzelonych z Księżyca, zaś-cynthion dla wystrzelonych spoza Księżyca. Forma-cynthion była używana wprogramie Apollo, zgodnie z decyzjąNASA z 1964.
  4. ↑Od 2006 roku Pluton nie jest uznawany za planetę.

Przypisy

[edytuj |edytuj kod]
  1. ↑Władysław Kopaliński: PERI. [w:]Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych [on-line]. slownik-online.pl. [dostęp 2014-11-02]. [zarchiwizowane ztego adresu (2013-07-02)].
  2. ↑Władysław Kopaliński: 20130606073414. [w:]Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych [on-line]. slownik-online.pl. [dostęp 2014-11-02]. [zarchiwizowane ztego adresu (2013-06-06)].
  3. ↑linia apsyd, [w:]Encyklopedia PWN [online],Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-12-03] .
  4. ↑peryastron, [w:]Słownik języka polskiego [online],Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2023-12-03] .
  5. ↑apastron, [w:]Słownik języka polskiego [online],Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2023-12-03] .
  6. ↑abApocentrum - ?zapytaj. [w:]zapytaj.onet.pl [on-line]. Onet Spółka Akcyjna. [dostęp 2019-05-06].
  7. ↑United States Naval Observatory: Earth’s Seasons: Equinoxes, Solstices, Perihelion, and Aphelion, 2000-2025. [dostęp 2016-02-26].

Linki zewnętrzne

[edytuj |edytuj kod]
Zobacz hasłoapsyda w Wikisłowniku
Encyklopedie internetowe (artykuł w Wikipedii opisujący kilka tematów):
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Apsyda_(astronomia)&oldid=78075710”
Kategorie:
Ukryta kategoria:
[8]ページ先頭
©2009-2025 Movatter.jp