Zobacz też:Antykwa (zespół muzyczny).
Antykwa, pismo humanistyczne[1] – bardzo obszerne pojęcie, oznaczającekroje pisma oparte naalfabecie łacińskim, które w dzisiejszych czasach są dominującym typem krojów wśródpism drukarskich.
Praktycznie wszystkie współczesneksiążki,czasopisma oraz inne typowe zastosowania pisma drukowanego w językach narodowych zapisywanychalfabetami wywodzącymi się złaciny (zachodniosłowiańskie,romańskie,anglosaskie,nordyckie,ugrofińskie itp.) są drukowane jakąś odmianą antykwy. Kroje nieantykwowe w pismach łacińskich używane są obecnie tylko w szczególnych sytuacjach, jako pismo ozdobne (np. wtytulariach,zdobnictwie literniczym, grafice reklamowej itp., ale także np. przy druku poezji). Do zapisujęzyka irlandzkiego używane jestpismo gaelickie (odmianapółuncjały).
Początki antykwy sięgają II poł. XV w., kiedy na fali prądów myślowych epokirenesansu wenecki mistrz pisma Mikołaj Jenson opracował nowy rodzaj pisma odręcznego, znacząco różniącego się od dominującego wówczaspisma gotyckiego.Majuskuły (wielkie litery) antykwy oparto nakapitale rzymskiej[2] – piśmie monumentalnym starożytnego Rzymu, aminuskuły (małe litery) oparto na wczesnośredniowiecznejminuskule karolińskiej[3] – piśmie kodeksowym epokiKarola Wielkiego, które we wczesnym okresie renesansu mylnie uważano za starożytne.
Z początku wobec antykw, czyli krojów wzorowanych na pismach z minionych epok, stosowano określenielittera antiqua, poprzez porównanie do rozpowszechnionego wówczas pisma gotyckiego, zwanegolittera moderna. Obecnie pismo gotyckie wydaje się pismem zdecydowanie archaicznym, za to kroje pierwszych antykw przetrwały do dziś w praktycznie niezmienionej postaci, nie tracąc niczego ze swojej użyteczności i nadal chętnie stosowane. Z czasem jednak zbiór krojów określanych jako antykwy uległ olbrzymiemu rozszerzeniu pod względem wizualnym o postaci, które zupełnie pierwszych antykw nie przypominają. I tak dziś do antykw zalicza się zarównokroje szeryfowe, jak i bezszeryfowe, a jednocześnie w obu tych rodzajach mogą to być kroje jedno- lub dwuelementowe.
Antykwę wymyślono praktycznie w tych samych czasach, kiedy nastąpiło upowszechnienie się druku w Europie, i choć druki ksylograficzne (zformy drukowej rzeźbionej w drewnie) oraz pierwsze druki złożone ruchomączcionką (łącznie zBiblią Gutenberga) były drukowane gotykiem, to jednak również pierwsze antykwowe czcionki drukarskie powstały w tych czasach i dość szybko wyparły kroje gotyckie na większości obszarów Europy i w większości zastosowań. W krajach romańskich antykwa miała dominującą pozycję już w XVI wieku, w Polsce skutecznie wyparła pismo gotyckie dopiero w wieku XVII (aczkolwiek pierwszej antykwy na ziemiach polskich użył już w 1517 krakowski drukarzFlorian Ungler). Najdłużej, bo do 1941, równoległe stosowanie antykw i krojów gotyckich przetrwało na niemieckojęzycznym obszarze kulturowym.
Wklasyfikacji krojów pism drukarskich, zaproponowanej przez Andrzeja iRomana Tomaszewskich, kroje antykwowe zostały uznane za jedną z czterech podstawowych klas, obokpism gotyckich,pisankowych oraz „worka” z wszelkimi pozostałymi, nietypowymi krojami, zwanegoksenotypami.
Natomiast w jednej z najpopularniejszych w Europie klasyfikacji krojówDIN, spośród jedenastu podstawowych klas do siedmiu zaliczono właśnie antykwy (w oparciu o ujęcie chronologiczne).
Potocznie antykwami nazywa się również ogólnie wszelkie kroje wodmianach prostych, w przeciwieństwie do krojów pochylonych, czylikursyw.
 | Zobacz hasłoantykwa w Wikisłowniku |