Antonín Dvořák urodził się i dorastał w miejscowości Nelahozeves niedaleko Pragi. Jego ojciec František był rzeźnikiem. W latach 1853–1856 młody Antonín Dvořák przebywał w miejscowościZlonice, gdzie zaopiekował się nim miejscowy kantor i organista Antonín Liehmann, który uczył go gry na skrzypcach, fortepianie i organach. W wieku 16 lat przeniósł się do Pragi, by studiować grę organową w Praskiej Szkole Organowej. Jednocześnie grał na altówce w orkiestrze Teatru Tymczasowego (późniejszego praskiego Teatru Narodowego) pod kierownictwemBedřicha Smetany. Podjął również pracę jako organista kościoła św. Wojciecha napraskim Nowym Mieście[2].
Bardzo wcześnie rozpoczął swoją działalność kompozytorską. 17 listopada 1873 wziął ślub z Anną Čermákovą. Żona Dvořáka zwróciła się o ocenę prac męża doJohannesa Brahmsa, który polecił Dvořáka berlińskiemu wydawcy Simrockowi. To właśnie dla niego Dvořák napisał w 1878 pierwszą częśćTańców Słowiańskich, która zyskała entuzjastyczne recenzje. Zajął się również dyrygenturą. W 1884 został zaproszony doLondynu, aby poprowadzić swojeStabat Mater, dzieło wokalno-instrumentalne, napisane po śmierci jednej z córek.
W 1891 wBirmingham miało miejsce prawykonanieRequiem pod dyrekcją kompozytora (czeska premiera miała miejsce wNárodním divadle w Pradze w kwietniu 1892). Dzięki licznym sukcesom Dvořák otrzymał doktorat w Pradze iCambridge oraz w konserwatorium praskim, gdzie wychował wielu znakomitych czeskich kompozytorów jakVítězslav Novák iJosef Suk.
W 1892 Dvořák został zaproszony doStanów Zjednoczonych. Założycielka Narodowego Konserwatorium wNowym Jorku,Jeanette Thurber chciała pozyskać Dvořáka jako kierownika tejże instytucji. Początkowo wahający się kompozytor przyjął w końcu tę propozycję; w czasie pobytu w Stanach skomponował w 1895 dziewiątą symfonię, jedno ze swych najgłośniejszych dzieł. Jego grób znajduje się nacmentarzu wyszehradzkim w Pradze[3].
Twórczość Antonína Dvořáka jest syntezą muzyki epok klasycyzmu i romantyzmu. Siła i całkowita jednorodność oraz absolutna indywidualność są obecne przede wszystkim w orkiestracji i instrumentacji. Jego twórczy rozwój przebiegał w kilku etapach: pierwsze kompozycje wyrastały z fascynacji muzykąBeethovena iSchuberta, drugi etap jego starań mieści się już w sferze osobistych odczuć, ujawniając swoiste podejście do percypowania muzyki ze strony formalnej i treściowej.
Trzeci okres jest typowym ukłonem w stronę rodzimej tradycji muzycznej i zwrotem ku czeskim inspiracjom muzycznym (kantataHymnus,Moravské dvojzpěvy). Szczególnego zabarwienia dodała muzyce Dvořáka dbałość o typowo słowiański charakter twórczości, którym wzbogacił światową muzykę.
Podczas pobytu a Ameryce uległ inspiracjom muzyki afroamerykańskiej i indiańskiej, co objawiło się w jego IX SymfoniiZ nowego świata. W ostatnim okresie twórczości muzyka Dvořáka nabiera dojrzałego, indywidualnego kolorytu połączonego z inspiracjami czeskimi bajkami, podaniami i legendami, zwłaszcza ludowymi (operyDiabeł i Kasia,Rusałka).
Antonín Dvořák napisał 9 symfonii, kilka poematów symfonicznych, wielkie utwory instrumentalne (Tańce słowiańskie (Slovanské tance)), utwory wokalne i wokalno – instrumentalne (Stabat Mater,Święta Ludmiła (Svatá Ludmila),Requiem,Te Deum), 5 uwertur koncertowych, wiele utworów kameralnych (w tym najsłynniejszykwartet smyczkowy F-dur, tak zwany „Amerykański“), koncerty (skrzypcowy, wiolonczelowy ifortepianowy), pieśni (Pieśni biblijne –Biblické písně), muzykę chóralną, utwory fortepianowe (fortepianowa wersjaTańców słowiańskich, wersja orkiestrowa powstała później), 10 oper (najsłynniejsze:Rusałka,Jakobín,Diabeł i Kasia (Čert a Káča),Dimitrij iArmida). Czczony na całym świecie, zmarł nieoczekiwanie w Pradze 1 maja 1904 roku.
Dokumenty i inne pamiątki pozostałe po kompozytorze (autografy, korespondencja, dokumenty, dzieła plastyczne, ówczesne fotografie, programy, plakaty), umieszczone są w Muzeum Antonína Dvořáka, które od momentu swojego powstania w 1932 roku znajduje się w barokowym letnim pałacyku Amerika w Pradze.
Grób Antonína Dvořáka na cmentarzu wyszehradzkim w Pradze
Twórczość Antonína Dvořáka jest bogata zarówno ze względu na swoją liczebność, jak i na szerokie spektrum występujących w nim form – liczy niemal 120 opusów, z których większość stanowią wielkie dzieła orkiestrowe i wokalno-instrumentalne oraz muzyczno-dramatyczne.
↑MarianaM.EnriquezMarianaM.,KatarzynaK.Kozioł-GalvisKatarzynaK.,Ktoś chodzi po twoim grobie: moje podróże po cmentarzach, Wydanie pierwsze, Warszawa: Echa, 2024, s. 303,ISBN 978-83-8252-735-3 [dostęp 2025-06-25].
