Alwarezaury (Alvarezsauridae) – grupa zwykle niewielkich, długonogich, szybko biegającychteropodów. Zarówno początek tej, grupy jak i jej pokrewieństwo z innymi dinozaurami są niepewne. Początkowo zostały uznane za wtórnie nielotne ptaki, jednak nowsze badania sugerują, że są onebazalnymimaniraptorami. Były to silnie wyspecjalizowane zwierzęta z krótkimi kończynami przednimi, o lekkiej budowie ciała. Ich szkielet sugeruje, że miały masywne klatki piersiowe i dobrze rozwinięte mięśnie kończyn przednich. Być może były to przystosowania do kopania. Alwarezaury miały też wydłużone szczęki uzbrojone w ostre zęby. Być może polowały naowady społeczne, takie jaktermity. W Australii odkryto fragmentaryczne szczątkirapatora iwalgettozucha, które mogą być gigantycznymi alwarezaurami. Jednak oba te rodzaje są uznawane obecnie zanomina dubia, z niepewną pozycją systematyczną. U jednego z przedstawicieli alwarezaurów –Shuvuuia deserti – stwierdzono obecność puchowego upierzenia. Jej pióra w testach immunologicznych wykazały pozostałośćbeta-keratyny – głównegobiałka występującego w ptasich piórach[1]. Alwarezaury występowały w obu Amerykach, Azji i być może Australii (Rapator,Walgettosuchus) i Europie (Heptasteornis).
Pierwszym opisanym alwarezaurem byłAlvarezsaurus calvoi. Został nazwany w 1991 przez Bonapartego. Stworzył on dla niego monotypową rodzinę, którą uznał za krewnych ornitomimozaurów[2]. Perle i inni (1993) opisali następnego alwarezaura o nazwieMononychus olecranus. Miesiąc później zmienili jego nazwę naMononykus olecranus, gdyż poprzednia była zajęta przez rodzaj motyla[3]. Został on opisany jako członekAvialae, bardziej zaawansowany niż archeopteryks. Autorzy opisu utrzymywali również, że alwarezaury są grupą mezozoicznych wtórnie nielotnych ptaków, na podstawie kilku cech które uznali za wyłącznie ptasie[4]. Novas (1996) opisał innego alwarezaura, którego nazwałPatagonykus puertai[5]. Karhu i Rautian w tym samym roku opisali innego członka tej grupy –parwikursora[6]. Rok później opisano innego alwarezaura – szuwuję. Alwarezaury bywały uznawane za ptaki z powodu cech takich jak budowa mostka, który nosi ślady po powiększonym mięśniu piersiowym (podobnym do tego występującego u ptakówpaleognatycznych) czy silnie kinetycznej czaszki szuwui (innej cechyptaków). Pozostałe cechy, z powodu których obecności uznawano alwarezaury zaptaki, to m.in. budowa podniebienia, kręgów szyjnych i ogonowych. Wielu badaczy, np. Feduccia (1994), Ostrom (1994), Wellnhofer (1994), Kurochkin (1995), Zhou (1995) i Sereno (1997), uznało ptasią tożsamość alwarezaurów za mało prawdopodobną. Martin (1997) wykonał analizękladystyczną, ale Sereno skrytykował ostro jej wyniki. Sereno (1999) stwierdził, że alwarezaury są prawdopodobnie najbliżej spokrewnione zornitomimozaurami. Ponieważ najstarsze alwarezaury nie mają cech, na podstawie których ta grupa zostały uznane zaptaki, są one wynikiemkonwergencji, a nie zostały odziedziczone po wspólnych z ptakami przodkach.
Analiza Turnera i innych (2007) klasyfikuje alwarezaury jako najbardziejbazalne maniraptory, bardziej zaawansowane jednak odornitolesta i ornitomimozaurów. Budowa szkieletu wykazuje, że alwarezaury są prymitywniejsze niż owiraptorozaury[7]. Novas i inni (1996) w opisie patagonyka wykazali, że jest on bardziej zaawansowany niż alwarezaur i mniej niż mononyk.Parvicursor został potem umieszczony w rodzinie Parvicursoridae, do której dołączono w 1998 szuwuję. Obecnie nazwę tę uznaje się, podobnie jak Mononykidae (Chiappe i inni, 1998), za synonim nazwy Alvarezsauridae.
Najstarszy i najbardziej bazalny przedstawiciel Alvarezsauroidea,Haplocheirus, żył w późnejjurze na obecnych terenach Azji, co sugeruje, że to właśnie tam, a nie w Ameryce Południowej, wyewoluowała grupa Alvarezsauroidea[8].
- Nadrodzina Alvarezsauroidea
- Kladogram według Longricha i Currie'ego, 2009[11]
- ↑M.A.M.A. Schweitzer M.A.M.A. i inni,Beta-Keratin Specific Immunological Reactivity in Feather-Like Structures of the Cretaceous Alvarezsaurid ''Shuvuuia deserti'', „Journal of Experimental Zoology Part B: Molecular and Developmental Evolution”, 2, 255, 1999, s. 146–157,DOI: 10.1002/(SICI)1097-010X(19990815)285:2%3C146::AID-JEZ7%3E3.0.CO;2-A,PMID: 10440726 (ang.).
- ↑Bonaparte, J.F. (1991). "Los vertebrados fosiles de la formacion Rio Colorado, de la ciudad de Neuquen y Cercanias, Creatcio Superior, Argentina” Rev. Mus. Agent. Cienc. “Bernadino Rivadavia”, Paleontol. 4:16-123.
- ↑Perle, Altangerel, Norell, Mark A., Chiappe, Luis M., Clark, James M., (1993). "Correction:Flightless bird from the Cretaceous of Mongolia” Nature 363, pg.188 (1993)
- ↑PerleP. Altangerel PerleP. i inni,Flightless bird from the Cretaceous of Mongolia, „Nature”, 362 (6421),1993, s. 623–626,DOI: 10.1038/362623a0 (ang.).
- ↑Novas, F.E. (1996) "Alvarezsauridae, Cretaceous maniraptorans from Patagonia and Mongolia". Mem. Qld. Mus. 39:675-702
- ↑Karhu, A.A., Rautian A.S. (1996) "A new family of Maniraptora (Dinosauria: Saurischia) from the Late Cretaceous of Mongolia". Paleontol. J. 30:583-592
- ↑Alan H. Turner, Diego Pol, Julia A. Clarke, Gregory M. Erickson i inni. A Basal Dromaeosaurid and Size Evolution Preceding Avian Flight. „Science”. 317 (5843), s. 1378–1381, 2007.DOI:10.1126/science.1144066. (ang.).
- ↑Jonah N. Choiniere, Xu Xing, James M. Clark, Catherine A. Forster, Guo Yu, Han Fenglu. A Basal Alvarezsauroid Theropod from the Early Late Jurassic of Xinjiang, China. „Science”. 327 (5965), s. 571–574, 2010.DOI:10.1126/science.1182143. (ang.).
- ↑KohtaK. Kubo KohtaK. i inni,A new alvarezsaurid dinosaur (Theropoda, Alvarezsauria) from the Upper Cretaceous Baruungoyot Formation of Mongolia provides insights for bird-like sleeping behavior in non-avian dinosaurs, „PLOS One”, 18 (11),2023, e0293801,DOI: 10.1371/journal.pone.0293801,ISSN1932-6203,PMID: 37967055,PMCID: PMC10651048 [dostęp 2023-11-20] (ang.).
- ↑Vladimir R. Alifanov, Rinchen Barsbold. Ceratonykus oculatus gen. et sp. nov., a new dinosaur (?Theropoda, Alvarezsauria) from the Late Cretaceous of Mongolia. „Paleontological Journal”. 43 (1), s. 94–106, 2009.DOI:10.1134/S0031030109010109. (ang.).
- ↑Nicholas R. Longrich, Philip J. Currie. Albertonykus borealis, a new alvarezsaur (Dinosauria: Theropoda) from the Early Maastrichtian of Alberta, Canada: Implications for the systematics and ecology of the Alvarezsauridae. „Cretaceous Research”. 30 (1), s. 239–252, 2009.DOI:10.1016/j.cretres.2008.07.005. (ang.).
- Schweitzer, Mary Higby, Watt, J.A., Avci, R., Knapp, L., Chiappe, L, Norell, Mark A., Marshall, M. (1999). "Beta-Keratin Specific Immunological reactivity in Feather-Like Structures of the Cretaceous Alvarezsaurid,Shuvuuia deserti Journal of Experimental Biology (Mol Dev Evol) 255:146-157.
- Bonaparte, J.F. (1991). "Los vertebrados fosiles de la formacion Rio Colorado, de la ciudad de Neuquen y Cercanias, Creatcio Superior, Argentina” Rev. Mus. Agent. Cienc. "Bernadino Rivadavia", Paleontol. 4:16-123.
- Perle, Altangerel, Norell, Mark A., Chiappe, Luis M., Clark, James M., (1993). "Correction:Flightless bird from the Cretaceous of Mongolia” Nature 363, pg.188(13 May 1993
- PerleP. Altangerel PerleP. i inni,Flightless bird from the Cretaceous of Mongolia, „Nature”, 362 (6421),1993, s. 623–626,DOI: 10.1038/362623a0 (ang.).
- Novas, F.E. (1996) "Alvarezsauridae, Cretaceous maniraptorans from Patagonia and Mongolia". Mem. Qld. Mus. 39:675-702
- Karhu, A.A., Rautian A.S. (1996) "A new family of Maniraptora (Dinosauria: Saurischia) from the Late Cretaceous of Mongolia". Paleontol. J. 30:583-592.
- Chiappe, Luis M., Norell, Mark A., Clark, James M. (1998) "The skull of a relative of the stem-group bird Mononykus". Nature 392:275-278.
- Sereno, Paul. (2001). "Alvarezsaurids: Birds or ornithomimosaurs?" “In: New Perspectives on the Origin and Early Evolution of Birds” Gauthier, Gall editors. Yale Peabody Museum
- Turner, Alan H.; Pol, Diego; Clarke, Julia A.; Erickson, Gregory M.; and Norell, Mark.. (2007). " A basal dromaeosaurid and size evolution preceding avian flight".Science, 317: 1378-1381. doi:10.1126/science.1144066
| Infrarzędy dinozaurów | |
|---|
| Era dinozaurów | |
|---|
| Dyscypliny powiązane | |
|---|
Identyfikatory zewnętrzne (takson kopalny):
