ALTAIR 8800 – zestawkomputerowy do własnoręcznego montażu, opracowany pod koniec 1974 w przedsiębiorstwieMicro Instrumentation and Telemetry Systems (skrótMITS), założonym przezEda Robertsa. Zestaw, kosztujący 400USD, zawierał8-bitowymikroprocesorIntel 8080 o częstotliwości 2MHz oraz podstawową pamięć operacyjną 256bajtów (w zasadzie wystarczającą tylko do uruchomienia systemu). Posiadał duży potencjał rozbudowy np. pamięci RAM o 1, 2, 4, 16kB oraz możliwość podłączeniamagnetofonu, jakopamięci masowej, a w późniejszym czasiestacji dyskietek.W 1975 r. został uzupełniony o, napisany przez niewielkie wówczas przedsiębiorstwoBilla Gatesa iPaula Allena,interpreterMicrosoft BASIC, znany też jakoAltair BASIC[1][2]. W odróżnieniu od dzisiejszych komputerów Altair nie posiadałklawiatury imonitora. W podstawowej konfiguracji jego obsługa odbywała się poprzez przełączniki na panelu przednim komputera. W bardziej zaawansowanej jego wersji możliwe było podłączenie terminala szeregowego (najczęściejdalekopisu), co wymagało dodatkowej karty we/wy. Altair 8800 wyposażony był w szynęS-100. Przedsiębiorstwo zdołało sprzedać ok. 10 tys. egzemplarzy zestawu, co było wielkim sukcesem rynkowym[3]. Komputer zyskał ogromną popularność wśród osób i przedsiębiorstw, które chciały mieć po prostu własny komputer i kupowały go jako złożony zestaw[4]. Maszyna ta jest uznawana za pierwszykomputer osobisty[5].
Podczas służby w Laboratorium ZbrojnymBazy Wojsk Lotniczych w Kirtland,Ed Roberts iForrest M. Mims III postanowili wykorzystać swoje zaplecze elektroniczne do produkcji małych zestawów dlamodelarzy rakietowych. W 1969 r. Roberts i Mims, razem ze Stanem Cagle'em i Robertem Zallerem, założyli przedsiębiorstwoMicro Instrumentation and Telemetry Systems(MITS) w garażu Robertsa wAlbuquerque, w stanieNowy Meksyk, rozpoczynając sprzedażnadajników radiowych oraz instrumentów do modeli rakiet.
Zestawy modeli rakiet nie były wielkim sukcesem i MITS poszukiwało pomysłów na zestaw, który zainteresowałby większe grono hobbistów. W listopadzie 1970 r. w piśmiePopular Electronics pojawił się Opticom, zestaw z MITS, który przesyłał głos za pośrednictwem wiązki światłaLED. Mims i Cagle tracili zainteresowanie rynkiem zestawów do samodzielnego montażu, więc Roberts wykupił swoich partnerów i rozpoczął pracę nad zestawem kalkulatora. Electronic Arrays zapowiedziała w tym czasie zestaw sześciu zintegrowanychukładów scalonych, dzięki którym można było zaprojektować czterofunkcyjny kalkulator[6]. Zestaw kalkulatora MITS 816 używał tego chipsetu i pojawił się w Listopadzie 1971 r. na okładcePopular Electronics. Zestaw sprzedawany był w cenie 175 USD (275 USD złożony)[7]. Forrest Mims napisał instrukcję montażu tego i wielu innych zestawów, które pojawiały się przez następne kilka lat. Często przyjmował egzemplarz kalkulatora, jako formę płatności.
Kalkulator odniósł sukces, czego następstwem było kilka kolejnych, ulepszonych modeli. Model MITS 1440 został opisany w lipcu 1973 r. w wydaniuRadio-Electronics.Posiadał 14-cyfrowy wyświetlacz, pamięć i operację pierwiastka kwadratowego. Zestaw sprzedawany był po 200 USD, a wersja złożona kosztowała 250 USD[8]. Później MITS stworzyła jednostkę programującą, która podłączona do modelu 816 lub 1440 pozwalała na zaprogramowanie do 256 kroków operacji[9].
Poza kalkulatorami, MITS stworzyło linię urządzeń pomiarowych – tester obwodów elektrycznych, generator sygnału, cyfrowy woltomierz i kilka innych narzędzi. Aby sprostać wymaganiom, siedziba MITS została przeniesiona do większego budynku przy 6328 Linn NE w Albuquerque w 1973 r. W nowej siedzibie zainstalowano falowy automat lutowniczy oraz linię montażową. W 1972 r. przedsiębiorstwoTexas Instruments stworzyło własny chip kalkulatora i rozpoczęła sprzedaż gotowych kalkulatorów po cenie niższej niż połowa ceny rynkowej innych komercyjnych modeli. To wydarzenie wpłynęło negatywnie na MITS oraz wiele innych przedsiębiorstw i przyczyniło się do monopolu Texas Instruments na rynku kalkulatorów. Ed Robers miał trudności z redukcją swojego ćwierćmilionowego długu.
W styczniu 1972 r., czasopismoPopular Electronics połączyło się z innym magazynemZiff-Davis,Electronics World. Wielu autorów negatywnie zareagowało na zmianę składu redakcji i postanowiło kontynuować pisanie swoich artykułów dla konkurencyjnego czasopisma,Radio-Electronics.W 1974 r., redaktoremPopular Electronics został Art Salsberg, który za cel postawił sobie przywrócenie wysokiej pozycji pisma o projektach elektronicznych. Był pod wrażeniem artykułu o urządzeniuTV Typerwiter (elektroniczna maszyna do pisania) autorstwa Dona Loncastera (Radio Electronics, wrzesień 1973 r.) i poszukiwał projektu komputerowego dlaPopular Electronics. Don Lancaster stworzył klawiaturęASCII dla Popular Electronics w kwietniu 1974 r. Rozważano opublikowanie projektu komputerowego trenera autorstwa Jerry'ego Ogdina, kiedyMark-8 – komputer Jonathana Titusa, oparty na procesorze8008 pojawił się w lipcu na okładceRadio-Electronics. Projekt komputerowego trenera został wstrzymany, a redaktorzy poszukiwali projektu opisującego budowę prawdziwego komputera. (Jerry Odgin otrzymał propozycję redagowania własnej kolumnyComputer Bits wPopular Electronics od lipca 1975 r.)[10]
Les Solomon, jeden z ówczesnych redaktorów, wiedział o pracach MITS nad komputerem opartym na procesorze 8080 i uważał, że Ed Roberts byłby w stanie przygotować projekt do chętnie czytanego wydania styczniowego. TV Typewriter i komputer Mark-8 były projektami zawierającymi jedynie szczegółowy zestaw planów i pustych płytek drukowanych. Hobbiści musieli sprostać trudnemu zadaniu pozyskania wszystkich układów scalonych i komponentów potrzebnych do ich budowy. Redaktorzy Popular Electronics chcieli zaoferować czytelnikom kompletny zestaw w profesjonalnie wyglądającym wydaniu[11].
Typowy produkt MITS posiadał generyczną nazwę, taką jak "Model 1440 Calculator" lub "Model 1600 Digital Voltometer". Ed Roberts był pochłonięty pracami nad projektem i pozostawił kwestię nazwania komputera redaktoromPopular Electronics.
Jednym z wyjaśnień nazwy Altair, które później redaktor Les Solomon podał słuchaczom na pierwszej konwencji komputera Altair – Altair Computer Convention (marzec 1976 r.), jest historia, w której 12-letnia córka Solomona, Lauren podpowiedziała tacie nazwę komputera na podstawie serialuStar Trek: „dlaczego nie nazwiesz go Altair? – właśnie tam Enterprise leci tej nocy.”[12] Prawdopodobnie odcinkiem, który tego dnia widziała Lauren, jestAmok Time, ponieważ tylko w tym odcinku serii oryginalnej załoga Enterprise podróżowała na Altair.
Bardziej prawdopodobną wersją jest to, że Altair miał być oryginalnie nazwany PE-8 (Popular Electronics 8-bit), ale Solomon uznał tę nazwę za mało interesującą, więc Les, Alexander Burawa (redaktor współpracujący) i John McVeigh (redaktor techniczny) zdecydowali, że to wydarzenie jest przełomowe, więc komputer powinien mieć nazwę gwiazdy. McVeigh zasugerował "Altair", jako dwunastą najjaśniejszą gwiazdę na niebie[11][13].
Ed Roberts i Bill Yates skończyli pierwszy prototyp w październiku 1974 r. i wysłali to do redakcji Popular Electronics w Nowym Jorku drogą kolejową (Railway Express Agency). Niestety ze względu na strajk przedsiębiorstwa przewozowego, komputer nigdy nie dotarł do przedsiębiorstwa. Solomon miał już w tym momencie kilka zdjęć maszyny i na nich oparł swój artykuł. Roberts zajął się budową nowej wersji. Komputer na okładce magazynu był w rzeczywistości pustym pudełkiem z przełącznikami i diodami na przednim panelu. Ukończony model komputera Altair miał zupełnie inny układ płyt obwodów drukowanych niż prototyp pokazany w czasopiśmie[14]. Numer ze stycznia 1975 pojawił się w sklepach na tydzień przed Świętami Bożego Narodzenia 1974 r. i zestaw był już oficjalnie (nawet jeśli w praktyce nie było to jeszcze możliwe) dostępny na sprzedaż[10][11].
Ed Roberts projektował i konstruował programowalne kalkulatory, dlatego posiadał obeznanie wśród mikroprocesorów dostępnych w 1974 r. ModelIntel 4004 orazIntel 8008 nie były wystarczające, procesory National Semiconductor IMP-8 iIMP-16 wymagały zewnętrznego sprzętu, a układMotorola 6800 był ciągle w fazie przygotowań, więc Ed Roberts zdecydował się na 8-bitowy procesorIntel 8080[15]. W tym czasie, głównym interesem przedsiębiorstwa Intel była hurtowa sprzedaż chipów pamięci przedsiębiorstwom komputerowym (transakcje rzędu tysięcy sztuk). Sprzedaż małej liczby mikroprocesorów nie była popularna i przedsiębiorstwo nie miało doświadczenia w handlu detalicznym. Kiedy model 8080 został po raz pierwszy przedstawiony w kwietniu 1974 r., przedsiębiorstwo Intel ustawiło cenę pojedynczego zestawu na 360 dolarów (cena porównywalna z 1700 dolarów z roku 2014). "Ta liczba brzmiała dobrze", wspominał Dave House w 1984 r. "Poza tym, był to komputer, a one kosztował zwykle tysiące dolarów, więc uznaliśmy to za rozsądną cenę."[16] Ed Roberts miał doświadczenie w kupnie zestawówOEM chipów do kalkulatorów, więc był w stanie wynegocjować cenę wysokości $75 (porównywalną z $350 dolarów z roku 2014) za mikroprocesory 8080[17][18].
Intel stworzył komputerIntellec-8 Microprocessor Development System, który sprzedawany był w bardzo dochodowej cenie 10 000 USD. Funkcjonalnie bardzo przypominał Altair'a 8800, ale był to system wyższej klasy, przygotowany na rynek komercyjny, z szeroką linią urządzeń peryferyjnych i oprogramowaniem[19][20]. Klienci pytali przedsiębiorstwo Intel, dlaczego Intellec-8 był tak drogi, podczas gdy Altair kosztował jedynie 400 USD. Niektórzy sprzedawcy odpowiadali, że MITS otrzymywał od przedsiębiorstwa Intel egzemplarze procesorów z kosmetycznymi usterkami lub innymi wadami. W lipcu 1975 r., przedsiębiorstwo Intel wysłało list do swoich sprzedawców i dystrybutorów, w którym oznajmiło, że komputer Altair 8800 przedsiębiorstwa MITS używa normalnych układów Intel 8080. Dystrybutorzy powinni sprzedawać system Intellec, bazując na jego zasługach i nikt nie powinien dyskredytować wartościowych współpracowników takich jak MITS. List został wydrukowany w sierpniu 1975 r. w wydaniu MITS Computer Notes[21]. Plotka o "defektach kosmetycznych" powracała później w wielokrotnie, pomimo iż zarówno MITS, jak i Intel zaprzeczali temu na piśmie w 1975 r.[22]
Przez dekadę uczelnie wymagały od studentów kierunków ścisłych oraz inżynierskich ukończenia kursu programowania komputerowego, zwykle w językuFORTRAN lubBASIC[23][24]. To oznaczało, że istniała duża baza klientów, którzy wiedzieli o komputerach. W 1970 r. kalkulatory elektroniczne można było zobaczyć jedynie w laboratorium, ale w 1974 r. były już popularnym elementem wyposażenia domowego. Kalkulatory i gry wideo takie jakPong, otworzyły komputery na szersze grono odbiorców. Elektroniczni hobbiści podejmowali się realizacji cyfrowych projektów, takich jak cyfrowy woltomierz i licznik częstotliwości. Komputery oparte na procesorze Intel 8008 były dostępne w 1974 r., ale nie były wystarczająco wydajne aby działać z językiem wysokiego poziomu, takim jak BASIC. Altair posiadał wystarczającą moc obliczeniową, która czyniła go faktycznie użytecznym i rozszerzalnym systemem nadającym się do różnego rodzaju zastosowań.
Ed Roberts optymistycznie powiedział swojemu bankierowi, że jest w stanie sprzedać 800 komputerów, podczas gdy w rzeczywistości, potrzebował kupców na jedynie 200 sztuk, aby wyjść z zyskiem w nadchodzącym roku. Kiedy czytelnicy otrzymali styczniowe wydaniePopular Electronics, przedsiębiorstwo MITS zostało zalane falą zamówień. Konieczne było zatrudnienie nowych pracowników jedynie w celach odpowiadania na przychodzące telefony. W lutym MITS otrzymało 1000 zamówień na Altair 8800. Oficjalnym czasem realizacji zamówienia było 60 dni, ale w rzeczywistości musiały minąć miesiące zanim było to faktycznie zapewnione. Roberts skupił się na dostarczaniu komputerów; wszystkie inne opcje musiały czekać aż do uregulowania zamówień. Przedsiębiorstwo MITS oznajmiło, że do końca maja dostarczyła 2500 zestawów Altair 8800[25]. Liczba ta przekroczyła 5 tys. w sierpniu 1975 r.[26] Przedsiębiorstwo MITS zatrudniało poniżej 20 pracowników w styczniu, ale liczba ta wzrosła do 90 w październiku 1975 r.[27]
Komputer Altair 8800 nie był rentowną sprzedażą dla MITS. Przedsiębiorstwo musiało sprzedawać dodatkowe karty pamięci, karty I/O oraz inne dodatkowe opcje, aby zwiększyć swój zysk. System domyślnie wyposażony był w pamięć "słowa maszynowego 1024" o pojemności 256 bajtów. Język BASIC został ogłoszony w lipcu 1975 r. i wymagał jednej lub dwóch dodatkowych płyt pamięci słowa maszynowego 4096 oraz rozszerzenie interfejsu.
Cennik MITS,Popular Electronics, sierpień 1975 r.[28]
| Opis | Cena zestawu | Cena wersji złożonej |
|---|---|---|
| Komputer Altair 8800 | 439 USD | 621 USD |
| Pamięć słowa 1024 | 176 USD | 209 USD |
| Pamięć słowa 4096 | 264 USD | 338 USD |
| Płyta interfejsu równoległego | 92 USD | 114 USD |
| Płyta interfejsu szeregowego (RS-232) | 119 USD | 138 USD |
| Płyta interfejsu szeregowego (Teletype) | 124 USD | 146 USD |
| Interfejs kaset audio | 128 USD | 174 USD |
| Teletype Model 33 ASR | brak | 1500 USD |
Przedsiębiorstwo MITS nie miała konkurencji przez pierwszą połowę roku 1975. Sprzedawana kość pamięci 4K używała dynamicznego RAM-u i posiadała kilka błędów projektowych[27]. Problemy z wysyłką opcjonalnych podzespołów i problemy z płytkami pamięci 4K były okazją dla zewnętrznych dostawców. Właściciel przedsiębiorczego Altair'a, Robert Marsh zaprojektował statyczną pamięć 4K, która była kompatybilna z Altair 8800 i sprzedawana po 255 USD[29]. Jego przedsiębiorstwo,Processor Technology, stało się jednym z najbardziej pomyślnych dostawców rozszerzeń komputera Altair. Jego reklama w sierpniu 1975 r. pojawiła się w piśmiePopular Electronics i obiecywała interfejs oraz komponenty PROM dołączane do 4K kości pamięci. Później przedsiębiorstwo Processor Technology stworzyło popularny komponent wyświetlacza wideo, który mógł być podłączany bezpośrednio do Altair'a.
Przedsiębiorstwo konsultingowe z San Leandro w Kalifornii, IMS Associates Inc., chciało zakupić kilka komputerów Altair, ale długi czas dostawy przekonał ich, że powinni zbudować swoje własne komputery. W wydaniuPopular Electronicsz października 1975 r., małe ogłoszenie reklamowało komputerIMSAI 8080. Reklama zaznaczała, że wszystkie komponenty były "kompatybilne złączami" z komputerem Altair 8800. Komputer kosztował $439 za zestaw. Pierwsze 50 komputerów IMSAI zostało wysłane w grudniu 1975 r.[30] Projekt IMSAI 8080 był w kilku aspektach lepszy od komputera Altair. Był łatwiejszy w złożeniu: Altair wymagał 60 połączeń przewodowych pomiędzy panelem przednim, apłytą główną. Płyta główna IMSAI posiadała 18 złączy. Płyta zaprojektowana przez MITS składała się z 4 segmentów złączy, które musiały być połączone ze sobą przy pomocy 100 przewodów. Ponadto, komputer IMSAI posiadał większy zasilacz, aby sprostać rosnącej liczbie komponentów rozszerzających, używanych w typowych systemach. Przewaga IMSAI była krótkotrwała, ponieważ przedsiębiorstwo MITS przewidziało te niedoskonałości i stworzyło Altair'a 8800B, który został wydany w czerwcu 1976 r.
W pierwszym projekcie Altaira wszystkie komponenty nie mieściły się na pojedynczejpłycie głównej, co skutkowało podzieleniem całej konstrukcji na 4 płyty ustawione jedna na drugiej i rozdzielonych wspornikami. Roberts w tamtym czasie nie był w stanie skonstruować naprawdę użytecznego komputera, ponieważ większość potrzebnych mu części nie była jeszcze dostępna, albo nie zostałaby ukończone na czas do styczniowej prezentacji. Na podstawie tych doświadczeń Roberts postanowił swój drugi model oprzeć na wymiennych kartach, redukując rolępłyty głównej do zwykłego łącznika pomiędzy podłączonymi płytami – tylnego panelu. Podstawowy zestaw składał się z 5 kart, m.in.CPU i pamięci. Następnie dzięki znalezieniu tańszych złączy opracował 100-pinowezłącze krawędziowe znane jakoszyna S-100. Szyna zyskała uznanie wśród społeczności specjalistów komputerowych i została uznana za standardIEEE-696.
Szyna Altair składała się z pinów dlaIntel 8080, które znajdowały się na tylnej płycie. Projekt konstrukcji całego komputera nie był w ogóle przemyślany, co było przyczyną wieluzwarć pomiędzy różnymi liniami zasilania o różnychnapięciach, które znajdowały się obok siebie. Drugą niedogodnością było to, że system składał się z dwóch jednokierunkowych 8-bitowychszyn danych i tylko jednej dwukierunkowej 16-bitowejszyny adresowej. Umowa na zasilacze doprowadziła do zastosowania napięcia +8V i +18 V, które musiały być lokalnie transformowane na kartach do standardowych napięćTTL (+5 V) alboRS-232 (+12 V).
Altair był dostarczany w dwuczęściowych walizkach. Tylny panel wraz z zasilaniem był montowane na głównej podstawie razem z przednią i tylną częścią obudowy. Przykrycie całej konstrukcji było w kształcie litery 'C', tworząc górę oraz lewy i prawy bok obudowy. Pomysł na przedni panel został zaczerpnięty od minikomputera przedsiębiorstwaData General Nova. Panel składał się z dużej liczbyprzełączników, które służyły do wprowadzania poleceń i danych w postacibinarnej bezpośrednio do pamięci oraz podobnej liczby czerwonych diodLED, służących do odczytywania wprowadzonych danych oraz wyników przeprowadzonych obliczeń[31].
Programowanie na komputerze Altair było niesamowicie żmudnym procesem. Użytkownik musiał po kolei ustawić przełączniki w odpowiednim położeniu, aby odzwierciedlały wybraną przez niego instrukcję dla mikroprocesora 8080 albo binarnegokodu operacji, następnie całość musiał zatwierdzić specjalnym przełącznikiem 'enter', który powodował załadowanie wprowadzonej instrukcji do pamięci maszyny, a następnie powtarzać w kółko cały proces dopóki nie wprowadził wszystkich poleceń dla swojego, jak miał nadzieję, pełnego i poprawnego programu.
Początkowo komputer można było obsługiwać tylko za pomocą wspomnianych przełączników i diod, a jego zastosowanie ograniczało się do pisania programów, powodujących miganie światełek. Pomimo tych niedogodności i tak sprzedano wiele egzemplarzy Altair'a. Roberts nie zaprzestał szybko prac nad udoskonaleniem swojego komputera i opracowywał kolejne karty z rozszerzeniami, takimi jak czytniktaśm dziurkowanych jako zewnętrzna pamięć, dodatkową pamięciąRAM i interfejsem RS-232 do podłączeniaterminala komputerowego.
W 2013 został zaprezentowany klon komputera Altair 8800 entuzjastom, którzy chcieli poczuć się jak dawni jego użytkownicy. Do budowy klonu użyto współczesnych części, ale zachowano cenę oryginału[32].
Osobny artykuł:Altair BASIC.
Roberts w liście odTraf-O-Data otrzymał ofertę kupna języka programowaniaBASIC dla jego maszyny. List został wysłany przezBilla Gatesa orazPaula Allena, którzy nie mieli w tamtym czasie gotowego języka BASIC do zaoferowania. Kiedy zadzwonili do Robertsa w sprawie odpowiedzi na otrzymany list, on wyraził swoje zainteresowanie, co zapoczątkowało ich pracę nadinterpreterem dla języka BASIC. Użyli do tego samodzielnie napisanegosymulatora mikroprocesora Intel 8080 na minikomputerPDP-10. Mieli 30 dni zanim ktoś ich wyprzedzi w stworzeniu interpretera i jak tylko skończyli wersję działająca na symulatorze, Allen poleciał do Albuquerque na demonstrację ich programu –Altair BASIC (MITS 4K BASIC), zapisanego nadziurkowanej taśmie. Jako wynik swojego pierwszego uruchomienia wyświetlił napis "READY"[33], po czym Allen wpisał polecenie "PRINT 2+2", a następnie natychmiast pojawił się wynik "4". Następnie została uruchomiona graLunar Lander, która również zadziałała. Gates wkrótce dołączył do Allena i założyli przedsiębiorstwoMicrosoft, wtedy znaną jako "Micro-Soft".
 | Zobacz multimedia związane z tematem:Altair 8800 |
