Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Przejdź do zawartości
Wikipediawolna encyklopedia
Szukaj

Alianci (II wojna światowa)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Brytyjski plakat propagandowy z II wojny światowej ukazujący żołnierzy oraz flagi państw i wybranych terytoriówWspólnoty Brytyjskiej (z lewej) oraz wybranych państw alianckich (z prawej) z hasłemWspólnota Brytyjska oraz jej sojusznicy zniszczą nazistowską tyranię.
Mapa świata z uczestnikami II wojny światowej. Aliantów zaznaczono kolorem zielonym (jasnozielonym państwa, które dołączyły poataku na Pearl Harbor),państwa Osi niebieskim, zaś neutralne szarym
Wielka trójka”:Józef Stalin,Franklin Delano Roosevelt orazWinston Churchill podczas konferencji wTeheranie w 1943 roku
Alianccy przywódcywojny na Pacyfiku:Czang Kaj-szek,Roosevelt iChurchill w Kairze, 25 listopada 1943 roku
Flagi aliantów zawieszone na Łuku Triumfalnym z okazjiwyzwolenia Paryża w sierpniu 1944

Alianci, od 1 stycznia 1942 nazywani takżeNarodami Zjednoczonymi – państwa, które wspólnie przeciwstawiły się blokowipaństw Osi w czasieII wojny światowej.

Na początku wojny alianci składali się tylko zPolski,Francji,Wielkiej Brytanii idominiów brytyjskich (Australia,Nowa Zelandia,Nowa Fundlandia,Kanada iZwiązek Południowej Afryki), lecz wraz z eskalacją konfliktu do sojuszu dołączyły państwa posiadające terytoria na niemal wszystkich kontynentach. Sojusz został sformalizowany wDeklaracji Narodów Zjednoczonych z 1 stycznia 1942. Jednak nazwa „Narody Zjednoczone” była rzadko używana podczas wojny. Przywódcy tzw. „wielkiej trójki” – Wielkiej Brytanii,Stanów Zjednoczonych iZwiązku Radzieckiego – koordynowali i kontrolowali działania sojuszu. Stosunki między Wielką Brytanią a Stanami Zjednoczonymi (Alianci zachodni) były szczególnie bliskie.

Daty przyłączenia się poszczególnych państw do koalicji

[edytuj |edytuj kod]

W czasieinwazji na Polskę

[edytuj |edytuj kod]

Po zakończeniudziwnej wojny

[edytuj |edytuj kod]

Poataku Niemiec na ZSRR

[edytuj |edytuj kod]

Po ataku naPearl Harbor

[edytuj |edytuj kod]

Rządy na uchodźstwie i inne organizacje

[edytuj |edytuj kod]

Państwa partyzanckie

[edytuj |edytuj kod]

Po podpisaniuDeklaracji Narodów Zjednoczonych

[edytuj |edytuj kod]

Polądowaniu w Normandii i postępachofensywy radzieckiej

[edytuj |edytuj kod]

Nieoficjalni sprzymierzeńcy

[edytuj |edytuj kod]

Historia

[edytuj |edytuj kod]

Chiny

[edytuj |edytuj kod]

W 1920 rokuRosja Radziecka pomogła rządowiKuomintangu przeorganizować partię, przynajmniej powierzchownie, według modeluleninizmu. Po zjednoczeniu ChinCzang Kaj-szek oczyścił jednak partię z lewicowców, a następnie odmówił połączenia się zKomunistyczną Partią Chin, by razem walczyć przeciwko Japończykom. Tak pozostało nawet poincydencie mukdeńskim, po którym to Japonia ustanowiłareżim marionetkowy w Mandżurii po wkroczeniu sił w 1931 roku. Skierowana przeciwkoKPCh kampaniaCzang Kaj-szeka rozgrywała się w tym samym czasie, co liczne potyczki graniczne z Japonią. W tym okresie Chiny nieustannie traciły terytoria na rzecz Japonii. Na początku 1930III Rzesza iRepublika Chińska były bliskimi partnerami w sprawach wojskowych i przemysłowych. Niemcy w tym czasie dostarczyły państwu chińskiemu dosyć pokaźną liczbę broni. Podczasincydentu na moście Marco Polo, w lipcu 1937, Chiny i Japonia zostały uwikłane w wojnę na szeroką skalę, która trwała do 1945 roku. Początkowo Niemcy potępiały japońskie zbrodnie wojenne w Chinach, między innymimasakrę nankińską w 1937, potem jednak uznały, że Japonia będzie dobrym sojusznikiem w walce przeciw Związkowi Radzieckiemu, i przez to współpraca z Chinami została przerwana w maju 1938. Związek Radziecki, chcąc, aby Chiny pozostały w walce przeciwko Japonii, przekazywał pomoc militarną do 1941 roku, do chwili podpisania z Japonią paktu o neutralności, by przygotować się na wojnę przeciwko Niemcom.

Chociaż Chiny walczyły najdłużej ze wszystkich państw sprzymierzonych, to do koalicji oficjalnie dołączyły dopiero 7 grudnia, poataku na Pearl Harbor.Czang Kaj-szek, przeczuwając zwycięstwo aliantów, poczekał do wejścia Stanów Zjednoczonych do wojny, a następnie wypowiedział wojnę Niemcom ipaństwom Osi. Pomoc aliantów była jednak niewielka, ponieważ droga łączącaBirmę z Chinami została zamknięta przez Japonię. Alianci ponosili serie porażek przeciw Japonii w tym teatrze działań. Koalicyjna pomoc nie docierała aż do wiosny 1945. Ponad 1,5 miliona japońskich żołnierzy walczyło w Chinach. Oddziały, które inaczej mogłyby zostać rozmieszczone, poddały się i zawarły oddzielny pokój z Chinami.

Formowanie się koalicji

[edytuj |edytuj kod]

1 września 1939 roku niemiecka inwazja na Polskę zapoczątkowała II wojnę światową. Zgodnie zestatutem westminsterskim (1931)dominia z Brytyjskiej Wspólnoty Narodów miały prawo do neutralności, niemniej jednak Australia, Nowa Zelandia i Nowa Fundlandia zaakceptowały i powtórzyły brytyjską deklarację.Nepal, inny niezależny członekWspólnoty Narodów, wypowiedział wojnę Niemcom 4 września. PremierZwiązku Południowej Afryki,Barry Hertzog, odmówił wypowiedzenia wojny, prowadząc do upadku jego rządu koalicyjnego 6 września; nowy premier,Jan Smuts wypowiedział wojnę tego samego dnia.Kanada wypowiedziała wojnę Niemcom 10 września.

17 września 1939ZSRR dokonałagresji na Polskę, a 30 listopada na Finlandię (wojna zimowa) – w obu przypadkach bezwymaganego prawem międzynarodowym wypowiedzenia wojny. W ciągu roku Sowieci dokonali aneksji państw bałtyckich (Litwa,Łotwa iEstonia) oraz częściRumuniiBesarabii. Niemiecko-sowiecki pakt został złamany przez agresję naZwiązek Socjalistycznych Republik Radzieckich 22 czerwca 1941 roku.

Stany Zjednoczone dołączyły do koalicji poataku na Pearl Harbor, 7 grudnia 1941 roku. 1 stycznia 1942 roku powstałaDeklaracja Narodów Zjednoczonych, pod którą podpisało się 26 państw (deklaracja ta stanowi podstawę dzisiejszejONZ). Z niej wyłonili się tak zwaniczterej policjanci, którymi byli Wielka Brytania, Stany Zjednoczone, ZSRR i Chiny[6][7]. To oni przewodzili sojuszowi do końca wojny i to oni nadali kształt przyszłemu porządkowi światowemu po pokonaniupaństw Osi.

Alianci w czasie wojny

[edytuj |edytuj kod]
Czołowi politycy z pierwszych państw alianckich;Winston Churchill,Władysław Sikorski orazCharles de Gaulle

Pierwsi alianci

[edytuj |edytuj kod]

Pierwszymi aliantami były państwa, które wypowiedziały wojnę hitlerowskim Niemcom na początku września 1939 roku. Były to:

Te państwa były połączone siecią wspólnych paktów obronno-wojskowych podpisanych jeszcze przed wojną. Francusko-brytyjskie przymierza:Entente cordiale iTrójporozumienie podpisane zostały w 1904 oraz 1907 roku i były aktywne przez całą I wojnę światową. Francusko-polskie przymierze zostało podpisane w 1921 roku, z poprawkami w 1927 i 1939 roku. Polsko-brytyjski wspólny pakt obrony, podpisany w dniu 25 sierpnia 1939 roku, zawarł obietnice wzajemnej wojskowej pomocy w razie agresji Niemiec. Polska nigdy oficjalnie nie poddała sięIII Rzeszy.Polski rząd na uchodźstwie po 1939 roku kontynuował udział Polski w II wojnie światowej. Setki tysięcy żołnierzy polskiej armii dzielnie walczyło na froncie zachodnim, jak również w okupowanej Polsce (patrz:polski ruch oporu). Związek Radziecki, po zerwaniu stosunków dyplomatycznych zRządem RP na uchodźstwie, w 1943 roku utworzyłLudowe Wojsko Polskie, wokół którego zbudowano powojenny rząd Polski.

Ponadto, brytyjskie, holenderskie i francuskie kolonie walczyły u boku macierzystych państw przez całą wojnę.

Polska

[edytuj |edytuj kod]

Poagresji III Rzeszy,Słowacji iZSRR we wrześniu 1939 roku i przejęciu całego terytoriumII Rzeczypospolitej przezZSRR,III Rzeszę,Słowację iLitwę, Polska nie skapitulowała wobec agresorów. Rząd RP na uchodźstwie po 1939 roku kontynuował walkę z wrogiem na wszystkich frontach siłamiPolskich Sił Zbrojnych na Zachodzie iArmii Krajowej wokupowanej Polsce. W okupowanym kraju funkcjonowałoPolskie Państwo Podziemne – z własną administracją, sądownictwem i siłami zbrojnymi podporządkowanerządowi Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie, kontynuując ciągłość państwa polskiego. ZSRR, po odkryciu przezIII Rzeszę w kwietniu 1943 rokugrobów ofiar zbrodni katyńskiej, zerwał z nim stosunki dyplomatyczne i rozpoczął planowanie przejęcia władzy w Polsce po planowanym wkroczeniuArmii Czerwonej na jej terytorium. W tym celu utworzył takie organizacje jakZwiązek Patriotów Polskich, czyLudowe Wojsko Polskie pod dowództwemZygmunta Berlinga.

Francja

[edytuj |edytuj kod]

Francja podczas II wojny światowej przeżywała wiele ważnych momentów:

Wspólnota Brytyjska

[edytuj |edytuj kod]

Oprócz Wielkiej Brytanii kilku niezależnych członkówWspólnoty Brytyjskiej, będącychdominiami, wypowiedziało wojnę Niemcom oddzielnie, tego samego dnia co Wielka Brytania lub niedługo potem. Były to: Kanada, Australia, Nowa Zelandia,Nowa Fundlandia iZwiązek Południowej Afryki.

Indie Brytyjskie oraz inne brytyjskie terytoria zamorskie również stanęły u boku królaJerzego VI. Indie poniosły 1 500 000 ofiar wśród cywilów, więcej niż sama Wielka Brytania. Z 2 500 000 żołnierzy zginęło 87 000, więcej niż w jakimkolwiek innym państwie Wspólnoty, wyłączając Wielką Brytanię.

Grupa Oslo

[edytuj |edytuj kod]
 Osobny artykuł:Grupa Oslo.

Grupa Oslo była organizacją państw neutralnych. W czasie wojny, czterej jej członkowie dołączyli do koalicji. Były to:Królestwo Norwegii,Królestwo Holandii,Królestwo Belgii iWielkie Księstwo Luksemburga.

Finlandia została zaatakowana przezZwiązek Socjalistycznych Republik Radzieckich 30 listopada 1939 roku. PóźniejFinlandia iDania oficjalnie dołączyły dopaktu antykominternowskiego.Królestwo Szwecji pozostało oficjalnie neutralne. W 1944 roku Finlandia była zmuszona do kapitulacji i przystąpienia do wojny po stronieZwiązku Socjalistycznych Republik Radzieckich przeciwko Niemcom (tzw.wojna lapońska).

Atak na Danię rozpoczął się 9 kwietnia 1940 roku. Duński rząd nie wypowiedział wojny. Poddał się tego samego dnia, pod warunkiem, że zatrzyma kontrolę nad sprawami wewnętrznymi. Dania nie miała rządu na emigracji. Walczyła zarówno ze Sprzymierzonymi, jak i siłami Osi. Islandia i Grenlandia, które były terytoriami zależnymi od Danii, były okupowane przez aliantów przez całą wojnę. Brytyjskie siły przejęły kontrolę nad Islandią w 1940 roku zgodnie z ustawąLend Lease. Stany Zjednoczone, mimo oficjalnej neutralności w tym czasie, podpisały traktat z Danią 9 kwietnia 1941 roku, dający ich siłom zbrojnym prawo do zakładania swoich baz wojskowych naGrenlandii. Później, 7 lipca 1941, Amerykanie przejęli kontrolę także nadIslandią. Wyspa ta ogłosiła pełną niepodległość od Danii w 1944 roku, ale nigdy nie wypowiedziała wojny państwom Osi.

Portugalia

[edytuj |edytuj kod]

ChociażPortugalia pozostawała oficjalnie neutralna, to jednak brytyjsko-portugalskie przymierze pozwoliło aliantom w czasie II wojny światowej ustanowić bazę naAzorach. Portugalia protestowała przeciwko okupacjiTimoru przez sprzymierzonych w 1942 roku, ale nie podjęła w tej sprawie żadnych działań. Kolonia później została zajęta przez Japonię. Timorscy i portugalscy cywile wspierali alianckich komandosóww stawianiu silnego oporu Japończykom. Podczas wojny inna portugalska kolonia,Makau, także została zajęta przez Japonię.

Unia Panamerykańska

[edytuj |edytuj kod]

CzłonkowieUnii Panamerykańskiej, którzy byli neutralni w latach 1939–1941, podpisali pakt o wspólnej obronie na konferencji ministrów spraw zagranicznych w Hawanie, 21-30 lipca 1940 roku.

W lipcu 1944, wsparcia zbrojnego koalicji udzieliłaBrazylia, wysyłając liczący 25 000 żołnierzyBrazylijski Korpus Ekspedycyjny nafront włoski. W 1945 roku, podczas kampanii naFilipinach, doSił Powietrznych USA naDalekim Wschodzie dołączył201 Meksykański Dywizjon Myśliwski. Pozostałe wymienione państwa nie wniosły znaczącego wkładu do działań wojennych.

Komintern

[edytuj |edytuj kod]

Organizacje i partie komunistyczne podporządkowaneKominternowi walkę przeciwko siłom Osi podjęły poataku III Rzeszy na ZSRR 22 czerwca 1941 roku lub wcześniej (jak to miało miejsce w przypadku np. Jugosławii). Były to:

Międzynarodówka Komunistyczna została formalnie rozwiązana 15 maja 1943. Koordynacja działań partii komunistycznych była kontynuowana kanałami nieoficjalnymi.

Karta Atlantycka

[edytuj |edytuj kod]

Karta Atlantycka została ogłoszona 14 sierpnia 1941 roku na pokładach okrętów zakotwiczonych w Argentii (Nowa Fundlandia) i określiła wizję świata po II wojnie światowej. Do deklaracji nie przyłączyły sięStany Zjednoczone, zachowując status państwa neutralnego. Państwa, które podpisały dokument, przyjęły następujące postanowienia:

  • sygnatariusze nie będą dążyli do ekspansji terytorialnej ani jakiejkolwiek innej
  • sygnatariusze nie godzą się na zmiany terytorialne państw bez ich zgody
  • uznaje się wolny dostęp do surowców i wolność handlu
  • wzywa się do przywrócenia autonomii państw, którym zabrano ją siłą
  • deklaracja dążenia do współpracy gospodarczej
  • zapowiedź ustanowienia pokoju dającego bezpieczeństwo narodom
  • deklaruje się wolność mórz i oceanów
  • wyraża się nadzieję, że narody nie będą stosować przemocy (w związku z czym należy wprowadzić system bezpieczeństwa na szeroką skalę i rozbroić narody zagrażające pokojowi).

Karta Atlantycka była pierwszym krokiem w kierunku utworzeniaOrganizacji Narodów Zjednoczonych.

Deklaracja Narodów Zjednoczonych

[edytuj |edytuj kod]
Plakat wojenny ukazujący Narody Zjednoczone, zaprojektowany w 1943 roku przezBiuro Informacji Wojennej

Nazwa "Narody Zjednoczone" została po raz pierwszy użyta przez prezydenta USA,Franklina D. Roosevelta.Deklaracja Narodów Zjednoczonych, zobowiązująca do walki zPaństwami Osi została podpisana 1 stycznia 1942 roku przez 26 państw:

W 1942 roku deklarację podpisały:Meksyk,Wspólnota Narodów Filipin iEtiopia; w pierwszych czterech miesiącach 1943 roku została przyjęta także przezIrak,Brazylię iBoliwię. W 1944 roku deklarację przyjęłyLiberia iFrancja, a w 1945 sygnatariuszami zostały:Peru,Chile,Paragwaj,Wenezuela,Urugwaj,Turcja,Egipt,Arabia Saudyjska,Liban,Syria orazEkwador.

Karta Narodów Zjednoczonych

[edytuj |edytuj kod]

Karta Narodów Zjednoczonych została podpisana 26 czerwca 1945 roku wSan Francisco przez 50 z 51 państw członkowskich (Polska podpisała ją dwa miesiące później) i weszła w życie 24 października tego samego roku. Przedstawiciele pięciu państw założycielskich, mianowicie Chiny, Francja, Związek Radziecki, Wielka Brytania i Stany Zjednoczone wielokrotnie spotykali się podczas wojny, w celu omówienia sytuacji po zakończeniu konfliktu, m.in. w drugiej połowie 1944 roku spotkali się w Waszyngtonie, gdzie przedyskutowano zakres, cele i sposoby działania Rady Bezpieczeństwa. Pierwsze posiedzenie Rady Bezpieczeństwa nastąpiło tuż po wojnie, 17 stycznia 1946 roku.

Lista 51 sygnatariuszy karty Narodów Zjednoczonych (członkowieRady Bezpieczeństwa zaznaczeni sąwytłuszczonym drukiem):

Iran

[edytuj |edytuj kod]

29 stycznia 1942 roku,Wielka Brytania iZwiązek Radziecki zgodziły się zakończyć okupacjęIranu, sześć miesięcy po zakończeniu konfliktu.

Przypisy

[edytuj |edytuj kod]
  1. Od 1939 rokuII Rzeczpospolita, a takżePolskie Państwo Podziemne, od 1944 roku równolegleRzeczpospolita Polska
  2. W latach 1939–1940III Republika Francuska, w latach 1940–1944Wolna Francja, równolegle w latach 1943–1944Francuski Komitet Wyzwolenia Narodowego, od 1944 do końca wojny rokuRząd Tymczasowy Republiki Francuskiej, równolegle w latach 1940–1944 istniało kolaborujące z OsiąPaństwo Francuskie
  3. Tongan Defence Force, [w:] aucklandmuseum.com [online], Auckland Museum .
  4. Serbia Nedicia,Niepodległe Państwo Chorwackie,Niezależne Państwo Czarnogórskie, Słowenia wcielona doIII Rzeszy,Baczka doWęgier,Macedonia doBułgarii, Kosowo doAlbanii,Banat pod okupacją niemiecką
  5. Czecho-Słowacja zlikwidowana 16 marca 1939 roku, podzielona na niepodległą, lecz zależną odIII RzeszySłowację,Protektorat Czech i Moraw,de iure niepodległy,de facto część Niemiec, a także samozwańcząKarpato-Ukrainę,Śląsk Cieszyński zajęty przezPolskę
  6. KeithK. Sainsbury KeithK.,The Turning Point: Roosevelt, Stalin, Churchill, and Chiang Kai-Shek, 1943: The Moscow, Cairo, and Teheran Conferences, Oksford:Oxford University Press, 1986 (ang.).
  7. Richard Bosworth, Joseph Maiolo: The Cambridge History of the Second World War Volume 2: Politics and Ideology. Cambridge: Cambridge University Press, 2015, s. 313-314. (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Alianci_(II_wojna_światowa)&oldid=77491118
Kategorie:
Ukryta kategoria:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp