Alfredo Stroessner Matiauda (ur.3 listopada1912 wEncarnación, zm.16 sierpnia2006 wBrasílii) –paragwajskigenerał ipolityk.Prezydent idyktator Paragwaju w latach 1954–1989.
Alfredo Stroessner Matiauda urodził się 3 listopada 1912 roku wEncarnación[1][2]. Jego ojcem był pochodzący zHof wBawarii Hugo Stroessner, syn maszynisty i księgowy w browarze[3][1][4]. W 1898 roku wyemigrował on z Hof doParagwaju, gdzie ożenił się z Heribertą Matiaudą, bogatą Indianką z plemieniaGuarani[4][5]. Oprócz Alfreda małżonkowie doczekali się jeszcze dwójki dzieci, jednak informacje o rodzeństwie późniejszego paragwajskiego prezydenta nie są dobrze znane[4].
Stroessner uczęszczał do szkół wAsunción iRio de Janeiro[4]. 1 marca 1929 roku wstąpił jako kadet do Akademii Wojskowej w Asunción, a naukę w niej zakończył trzy lata później[6][4]. Jakopodporucznikartylerii w latach 1932–1935 brał udział wwojnie zBoliwią o obszarChaco[4][2]. Od marca 1940 do lutego 1941 roku studiował w Wojskowej Szkole Uzbrojenia wBrazylii (uzyskał stopieńmajora), a od 1943 roku kształcił się na członkasztabu generalnego[4].
W 1947 roku wziął udział wparagwajskiej wojnie domowej po stronieFederica Chavesa[5]. Systematycznie piął się w górę po szczeblach kariery wojskowej i w 1948 roku otrzymał promocję na stopieńgenerała brygady, zostając tym samym najmłodszym generałem w całejAmeryce Łacińskiej. W wyniku wojny domowejprezydentem Paragwaju został Chaves, a w 1951 roku Stroessner objął funkcjęnaczelnego dowódcy sił zbrojnych[5][2]. Został także członkiemPartii Colorado[2].
W 1954 roku generał Stroessner dokonał z pomocą posłusznej sobie armiizamachu stanu i obwołał się prezydentem Paragwaju. Jego mandat był przedłużany w latach 1958, 1963, 1968, 1973, 1978, 1983 i 1988. Stroessner był poprzywódcy KubyFidelu Castro drugim najdłużej panującym dyktatorem w Ameryce Łacińskiej[7]. Jako prezydent rozbudował i podporządkował sobie prawicową Partię Czerwoną, która na równi z wojskiem stała się podporą reżimu[8]. Od drugiej połowy lat 50. XX wieku reżim Stroessnera był zwalczany przez antyrządową partyzantkę, a od lat 60. także przezKościół katolicki[9].
Alfredo Stroessner wprowadził w rządzonym przez siebie Paragwajukult własnej osoby – już po zamachu stanu ulice paragwajskich miast zapełniły się jego wizerunkami, a jedno z nich,Ciudad del Este, przemianowano naPuerto Presidente Stroessner. Sam prezydent lubił, gdy nazywano goEl Excelentissimo (pol. „Najwspanialszy”)[5]. Jego rządy cechowała korupcja, porwania, tortury i skrytobójstwa – szacuje się, że w czasach prezydentury Stroessnera zamordowano około 4–5 tysięcy osób[10]. Wraz zCIA i innymi dyktatorami regionu był współodpowiedzialny zaoperację Kondor[10], w trakcie której ofiarą zabójstw padł szereg przedstawicieli opozycji na kontynenciepołudniowoamerykańskim. Stroessner był zwolennikiemnazizmu iantysemitą, a ponadto zawziętymantykomunistą – podczas jego rządów żadne z państw socjalistycznych nie posiadało w Paragwaju swojej ambasady z wyjątkiemJugosławii[10][2]. W rządzonym przez niego Paragwaju schronienie znaleźli obaleni dyktatorowie, m.in.Anastasio Somoza Debayle zNikaragui, a także, w latach 50. XX wieku, liczniniemieccy zbrodniarze wojenni z okresuII wojny światowej, w tymJosef Mengele, którego pobyt w Paragwaju, potwierdzany przez „łowców nazistów”, był przez Stroessnera ciągle kwestionowany[11][10][2][12].
Prezydent formalnie zezwolił na istnienie w kraju opozycji, była to jednak czysta propaganda. W kraju działała tajna policja polityczna szkolona przez zbiegów zhitlerowskiej formacjiSchutzstaffel (SS). W okresie dyktatury setki tysięcy Paragwajczyków trafiło do więzień za sprzeciw wobec rządu. Najgorszą sławą cieszyło się więzienie La Técnica, gdzie tysiące osób zniknęło bez żadnego śladu. Do więzień trafiła nawet grupa senatorów, jednemu z nich udało się przeżyć, a w swoich zeznaniach po latach opowiadał o mających miejsce torturach, w tym wbijaniu szpilek pod paznokcie[11]. Alfredo Stroessner zaciekle prześladował ruchylewicowe, czym zyskał sympatię i wsparcieStanów Zjednoczonych w okresie największego natężeniazimnej wojny. Znakomite stosunki z USA[2] trwały aż do lat 80. XX wieku, kiedy toprezydentRonald Reagan nałożył sankcje na Paragwaj.
Stroessner był tolerowany przez kraje kapitalistyczne głównie ze względu na politykę gospodarczą, która opierała się na ścisłej dyscyplinie finansowej i spłacie pożyczek, które kraj zaciągał wBanku Światowym. Dużym osiągnięciem było także utrzymywanie stabilnej waluty, co było rzadkością w Ameryce Południowej. W trakcie swej prezydentury stawiał na wspieranie rozwoju i udzielał gwarancji zagranicznym inwestycjom (zwłaszcza amerykańskim). Działał głównie w interesie przedsiębiorców i właścicieli ziemskich, jednocześnie starając się zjednać sobie całe społeczeństwo za sprawą opieki zdrowotnej oraz rozwoju oświaty[2]. W 1973 roku był paragwajskim autorem kontraktu na budowę położonej na granicy z Brazylią elektrowni wodnejItaipu, będącej największym tego typu obiektem na świecie. Po jej ukończeniu Paragwaj zyskał stałe wpływy do budżetu za sprawą sprzedawania Brazylii nadwyżek produkowanej przez elektrownię energii elektrycznej (sam zużywa zaledwie kilka procent tej energii)[13]. Innym pomysłem Stroessnera było rozdzielanie 20-hektarowych (po cenie nominalnej) działek każdemu żołnierzowi, który ukończył służbę i zgodził się wykorzystywać otrzymaną ziemię w celach rolniczych. Prawie 10 tysięcy żołnierzy skorzystało z tej propozycji. Wbrew propagandzie reżimu, z dochodów państwa korzystali głównie bogaci posiadacze ziemscy i najbogatsi biznesmeni[5]. W kraju kwitła korupcja, a członkowie związanej z dyktaturą prawicowej Partii Czerwonej cieszyli się w kraju specjalnymi wpływami, m.in. otrzymywali większy dostęp do rynku pracy i opieki medycznej. Pewną część dochodu Stroessner uzyskiwał dzięki handlowinarkotykami i nielegalnemu obrotowi bronią – Paragwaj stał się bowiem swoistym rajem dla narkotykowych baronów, handlarzy bronią czy przemytników[5]. Stroessner skutecznie zabiegał także o środki finansowe od Stanów Zjednoczonych w ramach pomocy sojuszniczej.
3 lutego 1989 roku, po 35 latach rządów, Alfredo Stroessnerzostał obalony przez generałaAndrésa Rodrígueza – człowieka numer dwa w państwie, który obawiał się postawienia przed sądem – niedługo potem generał przywrócił rządy cywilne. Obalony dyktator spędził kilka dni w więzieniu, a następnie udał się na wygnanie doBrazylii, w którejstolicy 16 sierpnia 2006 roku zmarł z powoduudaru mózgu po zachorowaniu nazapalenie płuc w następstwie operacjiprzepukliny[14][15]. Przez wiele lat Paragwaj bezskutecznie starał się o ekstradycję dyktatora w celu osądzenia go za zbrodnie mające miejsce za jego rządów, a także operacji Kondor[11]. Po jego obaleniu na świat wyszły zbrodnie reżimu. Ofiary reżimu były bite i torturowane z pomocą prądu. Krzyki ofiar oprawcy nagrywali i odtwarzali przez telefony ich rodzinom. Często rodziny musiały płacić za zwłoki zamordowanego dysydenta. Według relacji dyktator osobiście nadzorował tortury i przesłuchania[11].
Był żonaty i miał trójkę dzieci, mimo to otaczał się bardzo dużym gronem kochanek i według jednej z wersji był ojcem piętnaściorga nieślubnych dzieci[5].
- ↑abAlfredo Stroessner. [w:]BIOGRAFíAS [on-line]. biografias.es. [dostęp 2022-09-21]. (hiszp.).
- ↑abcdefghStroessner Alfredo, [w:]Encyklopedia PWN [online],Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-09-21] .
- ↑David G. Marwell: Mengele: Unmasking the "Angel of Death". books.google.pl, 2020. [dostęp 2022-09-21]. (ang.).
- ↑abcdefgAlfredo Stroessner. [w:]Munzinger Personen [on-line]. munzinger.de. [dostęp 2022-08-21]. (niem.).
- ↑abcdefgSimon Sebag Montefiore,Potwory, s. 270.
- ↑Alfredo Stroessner. buscabiografias.com. [dostęp 2022-09-21]. (hiszp.).
- ↑Maciej Stasiński: Zmarł Paragwajczyk Alfredo Stroessner, patriarcha latynoskich dyktatorów. [w:]Wiadomości [on-line]. wyborcza.pl, 2006-08-17. [dostęp 2022-09-21]. (pol.).
- ↑Paragwaj. Historia, [w:]Encyklopedia PWN [online],Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2015-05-25] .
- ↑Wielki Encyklopedyczny Atlas Świata, T. 17,Ameryka Południowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006, s. 86–87,ISBN 83-01-14932-9.
- ↑abcdAlfredo Stroessner. [w:]Teksty [on-line]. wyborcza.pl, 2006-10-30. [dostęp 2022-09-21]. (pol.).
- ↑abcdSimon Sebag Montefiore,Potwory, s. 271.
- ↑Heinz Schneppen: Odessa, tajna organizacja esesmanów. books.google.pl, 2009. [dostęp 2022-09-21]. (pol.).
- ↑Paulina Sigiel, Rafał Sigiel: Itaipu - skarb zniszczył skarb. [w:]Ciekawe [on-line]. podroze.onet.pl, 2012-06-11. [dostęp 2022-09-21]. (pol.).
- ↑Diane Ducret, Emmanuel Hecht,Ostatnie dni dyktatorów, Znak Horyzont, Kraków 2014, s. 197.
- ↑Ex-Paraguayan dictator Stroessner dies at 93. [w:]World [on-line]. nbcnews.com, 2006-08-16. [dostęp 2022-09-16]. (ang.).
- Simon Sebag Montefiore,Potwory • Historia zbrodni i okrucieństwa,Świat Książki, s. 270–271 (rozdz.Alfredo Stroessner), tłum. Jerzy Korpanty
Konsulowie Paragwaju
(1811–1844) | |
|---|
Prezydenci Paragwaju
(od 1844) | |
|---|
.jpg)
_-_ribbon_bar.png)
