 | |||
| Data i miejsce urodzenia | 23 marca 1854 | ||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 13 maja 1925 | ||
| |||
Alfred Milner, 1. wicehrabia MilnerKG,GCB,GCMG (ur.23 marca1854 wGießen wHesji, zm.13 maja1925 wSturry Court niedalekoCanterbury) – brytyjski arystokrata, polityk i administrator kolonialny pochodzenia niemieckiego, jedyny syn Charlesa Milnera i córkigenerała-majoraJohna Readyego. Prominentny politykImperium brytyjskiego, wywarł wielki wpływ naPołudniową Afrykę.
Dziadek Alfreda był Anglikiem, który osiadł wNiemczech i poślubił Niemkę. Ojciec Alfreda studiowałfizykę wLondynie, później był lektorem języka angielskiego na uniwersytecie wTybindze. W Tybindze wykształcenie odebrał również Alfred, który kontynuował naukę w King’s College w Londynie oraz w latach 1872–1876 wBalliol College naUniwersytecie w Oksfordzie. Uczelnię ukończył w 1877 r. ze stopniem naukowym pierwszej klasy. Został również wybrany do Stowarzyszenia New College. Na studiach zaprzyjaźnił się zArnoldem Toynbee, z którym współpracował później przy jego pracach z zakresu historii ekonomicznej.
Mówił po angielsku z wyraźnym niemieckim akcentem, ale sam uważał siebie za "wielkiego brytyjskiego patriotę". Był gorącym zwolennikiem Imperium Brytyjskiego, a jego największym marzeniem był światowy Parlament w Londynie, w którym oprócz przedstawicieliWielkiej Brytanii zasiadaliby również delegaci zKanady,Australii,Nowej Zelandii i Południowej Afryki.
W 1881 r. Milner rozpoczął praktykę adwokacką wInner Temple. Wkrótce rozpoczął również pracę dziennikarską wPall Mall Gazette, gdzie został asystentem redaktoraSteada. W 1885 r. porzucił dziennikarstwo i postanowił spróbować swych sił w polityce startując w wyborach doIzby Gmin z okręguHarrow jako reprezentantPartii Liberalnej. W wyborach poniósł porażkę, został jednak zauważony przez wpływowego polityka liberałów,George’a Goschena, który mianował Milnera swoim prywatnym sekretarzem, a po uzyskaniu w 1887 r. stanowiskaKanclerza Skarbu uczynił głównym prywatnym sekretarzem.
Dzięki protekcji Goschena Milner został w 1889 r. mianowany podsekretarzem stanu w egipskim Ministerstwie Finansów. WEgipcie przebywał przez 3 lata, podczas których przeprowadzono pierwszą wielką reformę finansową po tym, jak kraj stanął na krawędzi bankructwa. Milner powrócił do Anglii w 1892 r. i wydał książkęEngland and Egypt. Jeszcze w tym samym roku został przewodniczącym Inland Revenue. W 1894 r. został odznaczony Krzyżem TowarzyskimOrderu Łaźni, a w 1895 r. Krzyżem Komandorskim tegoż Orderu.
Na stanowisku przewodniczącego Inland Revenue Milner pozostawał do 1897 r. Nawiązał tam wiele znajomości, m.in. z Goschenem,lordem Cromerem (konsulem generalnym w Egipcie),Michaelem Hicksem-Beachem i sirWilliamem Vernonem Harcourtem. Uczyniło go to jedną z najbardziej wpływowych postaci wśród liberałów.
Tymczasem w kwietniu 1897 r.Hercules Robinson zrezygnował ze stanowiska gubernatoraKolonii Przylądkowej i Wysokiego Komisarza Południowej Afryki. Zrezygnował w związku z kryzysem politycznym między brytyjską Kolonią Przylądkową aburskąRepubliką Transwalu po "rajdzie Jamesona" w 1896 r. Brytyjski minister koloniiJoseph Chamberlain zaproponował Milnera na stanowisko nowego gubernatora i Wysokiego Komisarza. Nominacja została ciepło przyjęta przez liderów Partii Liberalnej i późniejszegopremieraAsquitha. Milner otrzymał zadanie unormowania relacji z burskimi państwami, Transwalem iOranią.
Milner przybył do Kolonii Przylądkowej w maju 1897 r. Po unormowaniu stosunków z prezydentem TranswaluPaulem Krugerem Milner rozpoczął podróż brytyjskich posiadłości na południu Afryki. Przybył doProtektoratu Beczuany,Rodezji iLesotho. Aby lepiej zrozumieć punkt widzenia Burów z Transwalu i Oranii oraz mieszkańców Przylądka Holenderskiego (częściprowincji Przylądkowej Zachodniej, zamieszkanej w większości przez ludność pochodzenia holenderskiego) uczył się podczas swojej podróży języka niderlandzkiego i języka afrikaans. Milner doszedł również do wniosku, że nie będzie nadziei na pokój i postęp w Afryce Południowej, jeśli zachowana zostanie "całkowita uległość Brytyjczyków wobec Holendrów w jednej z Republik". Milner miał na myśli sytuację w republice Transwalu, gdzie po okryciu złota przybyło wielu poszukiwaczy złota, głównie z Wielkiej Brytanii, a rząd burski obawiając się wpływu tychUitlanders ("Cudzoziemców") nie przyznał im praw wyborczych.
Niepodległe republiki Transwalu i Oranii stały ponadto na przeszkodzie brytyjskim marzeniom o poddaniu pod kontrolę Korony całej Afryki, odKairu do Kolonii Przylądkowej. Milner obawiał się również, że odkrycie złota naruszy równowagę sił w południowej Afryce na korzyść Burów, który szybko wzbogaceni mogliby przy poparciu Afrykanerów z Kolonii Przylądkowej wyrzucić Brytyjczyków z tej części Afryki. Tryumfalna reelekcja Krugera w lutym 1898 r. oznaczała, że sytuacja Uitlanders w Transwalu nie poprawi się. Milner uznał to za dobrą okazję abyPretoria wystąpiła w obronie cudzoziemców.
3 marca 1898 r. w przemówieniu dostarczonym na zebranie Unii Afrykanerskiej wGraaff-Reinet Milner ogłosił, że jest zdeterminowany bronić wolności i równości brytyjskich obywateli w burskich republikach. Plany Milnera zbiegały się z planami wpływowego południowoafrykańskiego politykaCecila Rhodesa. Zarówno Milner jak i Rhodes uważali Brytyjczyków za najwyższą ludzką rasę, której przeznaczeniem jest władza nad światem. Obaj byli zdeterminowani, aby usunąć burskie republiki z drogi imperialnym planom Brytyjczyków. Milner odrzucał możliwość pokojowego rozwiązania kwestii Uitlanders. Uważał, że Brytyjską hegemonię na południu Afryki można utwierdzić tylko siłą oręża.
Milner próbował skłócić burskie republiki z Afrykanerami z Kolonii Przylądkowej. Tu napotkał jednak na przeszkody. Mimo iż nie wszyscy w Unii Afrykanerskiej lubili Krugera, w tej sytuacji murem stanęli za prezydentem Transwalu. Trudności wzrosły gdy w wyborach do południowoafrykańskiego Parlamentu Unia uzyskała większość mandatów. Milner popadł również w konflikt z ministremSchreinerem, który sprzeciwiał się brytyjskiej interwencji w Transwalu. Skończyło się na tym, że w październiku 1898 r. minister został odwołany ze stanowiska. Milner udał się następnie do Anglii, skąd powrócił w lutym 1899 r. z pełnym poparciem ministra Chamberlaina.
Sytuacja w międzyczasie pogorszyła się. WJohannesburgu trwały zamieszki a p.o. Wysokiego Komisarza,generałWilliam Francis Butler, nie palił się do popierania żądań Uitlanders. 4 maja 1899 r. w piśmie wysłanym do Ministerstwa Kolonii Milner pisał, że wojna jest koniecznością. Tymczasem południowoafrykańscy politycy wciąż usiłowali rozwiązać konflikt metodami pokojowymi.Jan Hendrik Hofmeyr zorganizował w dniach 31 maja – 4 czerwca konferencję pokojową między Milnerem a Krugerem. Gubernator przedstawił trzy żądania:
Zgodnie z oczekiwaniami Milnera Kruger odrzucił żądania i wyjechał z konferencji ze łzami w oczach. Wszystkie negocjacje zostały zerwane. 11 października 1899 r. Wielka Brytania wypowiedziała wojnę burskim republikom.
Po wybuchu wojny Milner nie przejął osobiście dowodzenia, ale starał się wywierać wpływ na decyzje dowódców. W 1901 r., kiedy większość terytoriów republik burskich znajdowała się pod kontrolą Brytyjczyków, Milnerowi powierzono zorganizowanie brytyjskiej administracji cywilnej na podbitych terytoriach. W związku z tym zrezygnował on w lutym 1901 r. z funkcji gubernatora Kolonii Przylądkowej, ale pozostał na stanowisku Wysokiego Komisarza. Na podległych sobie ziemiach utrzymywał sieć obozów koncentracyjnych dla cywilnej ludności burskiej i ludności tubylczej. Szacuje się, że zmarło w nich ok. 40 000 ludzi.
W maju 1901 r. Milner udał się na "ciężko zapracowane wakacje" do Wielkiej Brytanii, podczas których większość czasu spędził w Ministerstwie Kolonii. 24 maja został przyjęty na audiencji ukrólaEdwarda VII. Tego samego dnia został odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Łaźni i mianowany członkiem Tajnej Rady. Otrzymał również tytuł para Zjednoczonego Królestwa jako 1. baron Milner of St James’s and Cape Town. Rok później jego tytuł został podniesiony do godności wicehrabiego.
Podczas pobytu Milnera w Afryce Południowej doszło do zmiany w kierownictwie Partii Liberalnej. Ludzie z którymi związał się Milner przez wyjazdem do kolonii, tacy jako Goschen czy Hicks-Beach, stracili wpływy w Partii. Jej liderem był obecnieHenry Campbell-Bannerman, który nie przepadał za Milnerem. Inny liberał,Leonard Henry Courtney określał nawet Milnera mianem człowieka "pozbawionego rozumu". Campbell-Bannerman agitował na rzecz pozbawienia Milner wszelkich stanowisk. Te starania nie przyniosły rezultatów i w sierpniu 1901 r. lord Milner powrócił do Afryki Południowej. Ponieważ operacje wojenne dobiegały końca Milner rozpoczął organizację cywilnej administracji. Praca nabrała rozpędu, kiedy 31 maja 1902 r. podpisano wPretorii traktat kończący II wojnę burską.
Natychmiast po zawarciu pokoju Milner opublikował 21 czerwca Listy Patentowe ustanawiające zarząd kolonii koronnych w dawnych republikach Transwalu i Oranii. Automatycznie otrzymał stanowisko gubernatora kolonii Oranje i Transwalu. Milner ustanowił nowy podatek w wysokości 10% rocznych zysków z kopalni złota. Nadzorował również przesiedlenia ludności burskiej, podział ziemi między brytyjskich osadników, edukację, wymiar sprawiedliwości i budowę linii kolejowych. Tymczasem ponownie skomplikowały się sprawy wewnętrzne Wielkiej Brytanii. Na skutek sporu o kształt polityki gospodarczej państwa Chamberlain stracił stanowisko ministra kolonii. Milner przebywający wówczas w Europie spotkał się z nowym premierem,Arthurem Balfourem, który zaproponował Milnerowi tekę ministra kolonii, jednak lord odrzucił tę propozycję, uznając za ważniejsze wypełnienie swojej misji w południowej Afryce. W grudniu 1903 r. powrócił do Johannesburga, gdzie dowiedział się o kryzysie przemysłu kopalnianego spowodowanego brakiem chętnych do pracy w kopalniach złota. Milner wpadł więc na pomysł sprowadzenia robotników zChin na 3-letnie roboty. Pierwszy transport robotników przybył w czerwcu 1904 r.
Na przełomie 1904 i 1905 r. lord Milner był pochłonięty wdrażaniem w Transwalu systemu rządów reprezentacyjnych, stanowiących pośrednią formę między królewską administracją kolonii a samorządem. 31 marca 1905 r. zostały wydane odpowiednie zarządzenia odnośnie do rządów reprezentacyjnych. Tymczasem pogorszył się stan zdrowia lorda Milnera i wicehrabia zdecydował się odejść na emeryturę. Natychmiast po wydaniu wspomnianych zarządzeń zrezygnował ze wszystkich pełnionych funkcji i 2 kwietnia opuścił Pretorię i następnego dnia odpłynął do Europy. Pozostawiał Afrykę Południową w stanie ekonomicznego kryzysu, z licznie podnoszonymi głosami sprzeciwu wobec jego bezwzględnej polityki. Minister koloniiAlfred Lyttelton stwierdził jednak, że działalność Milnera w Afryce stworzyła podstawy do zjednoczenia brytyjskich kolonii w Unię Południowoafrykańską. Po powrocie do kraju Uniwersytet w Oksfordzie nadał mu tytuł honorowego doktora prawa cywilnego.
Doświadczenia w Afryce Południowej skłoniły Milnera do wysunięcia postulatów ściślejszego związania kolonii z Koroną brytyjską. Na konferencji w Londynie w 1907 r. poświęconej sprawom kolonialnym, Milner wysunął postulat utworzenia stałej Rady Imperium, w skład której wchodzić mieli delegaci ze wszystkich posiadłości brytyjskiego imperium, oraz ściślejsze związanie kolonii z macierzą poprzez protekcjonizm handlowy i zacieśnienie współpracy handlowej. W 1910 r. założył Towarzystwo Okrągłego Stołu, które miało promować jego idee.
Niedługo po powrocie z Południowej Afryki Milner musiał stawić czoło oskarżeniom radykalnych deputowanych Izby Gmin o nieludzkie traktowanie chińskich robotników, ale wyszedł z tej sytuacji obronną ręką. W 1906 r. został przewodniczącym firmy górniczej Rio Tinto Zinc. W latach 1909–1911 sprzeciwiał się propozycjom budżetowym wysuwanym przez Kanclerza SkarbuLloyda George’a. Oddalił się również od liberałów i przeszedł w szeregi zwolennikówPartii Konserwatywnej.
W 1916 r. Milner wszedł w skład koalicyjnego gabinetu Lloyda George’a jako minister bez teki. Jako najbardziej doświadczony po premierze członek gabinetu, lord Milner rychło stał się prawą ręką Lloyda George’a podczas licznych kryzysów w liberalno-konserwatywnej koalicji. Był zwolennikiem ścisłej współpracy krajówEntenty. W lutym 1917 r. brał udział w konferencji sprzymierzonych wPiotrogrodzie. W marcu 1918 r. był reprezentantem brytyjskiego gabinetu weFrancji, gdy Niemcy zaczynały swoją wiosenną ofensywę. Działał na rzecz nadaniamarszałkowiFochowi tytuługeneralissimusa wojsk sprzymierzonych, co ostatecznie nastąpiło w 26 marca.
19 kwietnia 1918 r. Milner otrzymał tekę ministra wojny i przewodniczył radzie wojennej do końcaI wojny światowej. Po wyborach 1918 r., które przyniosły wielkie zwycięstwo gabinetowi Lloyda George’a, Milner otrzymał w 1919 r. tekę ministra kolonii. Reprezentował Zjednoczone Królestwo na konferencji pokojowej wParyżu i złożył swój podpis podTraktatem Wersalskim. W latach 1919–1921 przebywał w Egipcie, gdzie badał możliwość przyznania Egiptowi autonomii. W lutym 1921 r. zrezygnował ze stanowiska ministra i odszedł na emeryturę.
26 lutego 1921 r. poślubił Violet Georginę Gascoyne-Cecil, z domu Maxse (1872 – 10 października 1958), wdowę polordzie Edwardzie Gascoyne-Cecilu, córkęadmirałaFredericka Augustusa Maxse’a i Cecilii Steel. Małżeństwo to nie doczekało się potomstwa.
Lord Milner pozostał nadal aktywnym członek Rhodes Trust.Stanley Baldwin powierzył mu nawet stanowisko przewodniczącego komisji ds. imperialnego protekcjonizmu, ale Milner nigdy nie objął tego stanowiska, gdyż Baldwin przegrał wybory parlamentarne. W 1925 r. udał się do Południowej Afryki. Zmarł po powrocie, 15 maja, z powoduśpiączki afrykańskiej, która została prawdopodobnie wywołana przez ukąszenie przez komara.
Wraz z jego śmiercią wygasł tytuł wicehrabiego Milner.
.svg)
| W dniu powstania | |
|---|---|
| Późniejsi członkowie gabinetu |
