| Arcybiskup ad personam | |||
.jpg) Alfons Nossol (2015) | |||
| |||
| Kraj działania | |||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | 8 sierpnia 1932 | ||
| Biskup diecezjalny opolski | |||
| Okres sprawowania | 1977–2009 | ||
| Wyznanie | |||
| Kościół | |||
| Prezbiterat | 23 czerwca 1957 | ||
| Nominacja biskupia | 25 czerwca 1977 | ||
| Sakra biskupia | 17 sierpnia 1977 | ||
| Odznaczenia | |||
   | |||
| |||
| |||
| Data konsekracji | 17 sierpnia 1977 | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | Opole | ||||||||||||||
| Miejsce | |||||||||||||||
| Konsekrator | |||||||||||||||
| Współkonsekratorzy | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
.jpg)
Alfons Nossol (ur.8 sierpnia1932 wBrożcu) – polskiduchownyrzymskokatolicki,profesornauk teologicznych,biskup diecezjalny opolski w latach 1977–2009,arcybiskup ad personam od 1999, od 2009arcybiskup seniordiecezji opolskiej.
Urodził się 8 sierpnia 1932 wBrożcu[1] naziemi prudnickiej[2] w granicach Niemiec[3] jako jedno z ośmiorga dzieci Alfonsa i Jadwigi z domu Burczyk[4]. Jego rodzina identyfikowała się jako Ślązacy, którym bliżej do Polaków niż Niemców[4]. W czasie II wojny światowej razem z matką udzielał pomocyŻydom[5]. Uczęszczał do szkoły podstawowej z niemieckim językiem wykładowym, w 1945 rozpoczął edukację w języku polskim[6]. W latach 1948–1952 kształcił się w gimnazjumCarolinum (niższe seminarium duchowne) w Nysie[1].
W latach 1952–1957 odbył studia filozoficzno-teologiczne w Wyższym Seminarium Duchownym Śląska Opolskiego w Nysie[1][7]. W ich trakcie pełnił funkcjękleryka odpowiedzialnego za kwestie gospodarcze[5].Święceńprezbiteratu udzielił mu 23 czerwca 1957 wkatedrze Podwyższenia Krzyża Świętego w Opolu biskupFranciszek Jop, delegat Prymasa Polski z uprawnieniami biskupa rezydencjalnego w Opolu[1].
Studia kontynuował w zakresieteologii dogmatycznej na Wydziale TeologicznymKatolickiego Uniwersytetu Lubelskiego[1]. Tamże w 1959 uzyskałmagisterium ilicencjat na podstawie pracyAugustyńska teoria poznania Boga, a w 1961doktorat na podstawiedysertacjiNauka Jana Hessena o religijnym poznaniu Boga[1][5]. W 1976 na podstawie rozprawyChrystologia Karla Bartha i jej wpływ na współczesną chrystologię katolicką uzyskał na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim stopieńdoktora habilitowanego[1]. W 1982 otrzymał tytułprofesora nadzwyczajnego, a w 1986profesora zwyczajnego teologii dogmatycznej i ekumenicznej (zatwierdzony przez Ministra Edukacji Narodowej w 1988)[8].
Od 1961 do 1962 byładministratorem parafii Zielina-Kujawy[4].
W 1961 został wykładowcą w Wyższym Seminarium Duchownym w Nysie. Prowadził w nim zajęcia z teologii dogmatycznej, ponadto w latach 1962–1963 pełnił funkcjęprefekta[5]. W latach 1968–1997 był pracownikiem naukowo-dydaktycznymKatolickiego Uniwersytetu Lubelskiego[1]. Od 1968 do 1977 zajmował stanowiskoadiunkta w Katedrze Teologii Dogmatycznej[5], w latach 1977–1997 był kierownikiem II Katedry Teologii Dogmatycznej, a w latach 1983–1997 kierownikiem Instytutu Ekumenicznego[9]. Od 1977 do 1997 pełnił funkcję kierownika Katedry Sakramentologii naPapieskim Wydziale Teologicznym we Wrocławiu[5]. W 1977 po uzyskaniu paszportu na wyjazd do Republiki Federalnej Niemiec podjął gościnne wykłady na Wydziale TeologicznymUniwersytetu Jana Gutenberga w Moguncji[1][5]. W 1981 został wykładowcą w Instytucie Teologiczno-Pastoralnym w Opolu[1]. W 1994 objął funkcję kierownika Katedry Teologii DogmatycznejWydziału TeologicznegoUniwersytetu Opolskiego[9]. Został przyjęty w poczet członków Europejskiej Akademii Nauki i Sztuki[1].
25 czerwca 1977 został mianowanybiskupem diecezjalnymdiecezji opolskiej. Diecezję objął kanonicznie 4 sierpnia 1977[1]. 17 sierpnia 1977 otrzymałświęcenia biskupie i odbyłingres dokatedry Podwyższenia Krzyża Świętego w Opolu[1][8]. Konsekracji dokonał kardynałStefan Wyszyński, prymas Polski, z towarzyszeniemHenryka Gulbinowicza, arcybiskupa metropolity wrocławskiego, iAntoniego Adamiuka, biskupa pomocniczego opolskiego[10]. Jako zawołanie biskupie przyjął słowa „Veritatem facere in caritate” (Czynić prawdę w miłości)[8]. W czasie swych rządów w diecezji założył w 1977 Diecezjalny Instytut Teologiczno-Pastoralny w Opolu, stanowiący filię Wydziału Teologicznego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego[11][12]. Po powstaniu w 1994 Uniwersytetu Opolskiego i przekształceniu Instytutu w Wydział Teologiczny objął w nim urządwielkiego kanclerza[1][12]. W 1997 dokonał przeniesienia Wyższego Seminarium Duchownego z Nysy do Opola. Utworzył Muzeum i Archiwum Diecezjalne, a także Diecezjalny Dom Księży Emerytów w Opolu. W 1990 reaktywował diecezjalny oddziałCaritas. Ustanowiłradę kapłańską iradę duszpasterską. W latach 2002–2005 przeprowadził I Synod Diecezji Opolskiej[11]. W parafiach zamieszkanych przez mniejszość niemiecką wprowadził liturgię w języku niemieckim[4]. W 1984 założył diecezjalne Radio Góra św. Anny (przemianowane później naRadio Plus Opole). W 1983 gościł naGórze Świętej Anny papieżaJana Pawła II w trakcie jegoII podróży apostolskiej do Polski[12]. W 1989 odprawił w KrzyżowejMszę Pojednania między narodami polskim i niemieckim, w trakcie której premierTadeusz Mazowiecki i kanclerzHelmut Kohl przekazali sobieznak pokoju[13]. W 1999 Jan Paweł II wyniósł go do godnościarcybiskupa ad personam[14][5]. 14 sierpnia 2009 papieżBenedykt XVI przyjął jego rezygnację z obowiązków biskupa diecezjalnego opolskiego[15][16].
WEpiskopacie Polski został członkiem Rady Głównej (od 1996 Rady Stałej), objął funkcje przewodniczącego Rady Naukowej i Rady ds. Ekumenizmu[1] oraz współprzewodniczącego Komisji ds. Dialogu Konferencji Episkopatu Polski i Polskiej Rady Ekumenicznej[8]. Wszedł w składPapieskiej Rady Popierania Jedności Chrześcijan oraz Międzynarodowych Komisji Mieszanych ds. Dialogu Teologicznego między Kościołem katolickim a prawosławnym oraz między Kościołem katolickim a luterańskim[4].
Konsekrował biskupów pomocniczych opolskich:Jana Wieczorka (1981) iPawła Stobrawę (2003), a także biskupa diecezjalnego opolskiegoAndrzeja Czaję (2009). Był współkonsekratorem podczassakr biskupów pomocniczych opolskich:Jana Bagińskiego (1985),Gerarda Kusza (1985) iRudolfa Pierskały (2014), biskupa pomocniczego katowickiegoGerarda Bernackiego (1988), biskupa pomocniczego San AntonioJohna Yanty (1994) oraz biskupa diecezjalnego SztokholmuAndersa Arboreliusa (1998)[10].
W 2013 prezydent RPBronisław Komorowski nadał mu Krzyż WielkiOrderu Odrodzenia Polski[17]. Wcześniej, w 2008, prezydentLech Kaczyński odznaczył go Krzyżem Komandorskim tego orderu[18]. W 2009 otrzymał Wielki Krzyż Zasługi z GwiazdąOrderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec[19]. W tym samym roku został uhonorowany ZłotymMedalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[20].
Przyznano mu tytułhonorowego obywatela: miasta i gminyGłogówek (2006)[21],gminy Zdzieszowice (2008)[22],gminy Walce (2019)[23], a takżewojewództwa opolskiego (2004)[24].
Otrzymał tytułdoktora honoris causa:Westfalskiego Uniwersytetu Wilhelma w Münsterze (1991)[25],Uniwersytetu Jana Gutenberga w Moguncji (1992)[26],Uniwersytetu Opolskiego (1995)[27],Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie (1997)[1],Uniwersytetu Ottona i Fryderyka w Bambergu (1998)[28],Uniwersytetu Palackiego w Ołomuńcu (2000)[29] orazPapieskiego Wydziału Teologicznego we Wrocławiu (2007)[30]. Został również uhonorowany Medalem „Za zasługi dla Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego” (2007)[31][32], a także tytułem honorowego senatora Uniwersytetu Opolskiego (2025)[33].
Za działalność ekumeniczną oraz zaangażowanie w pojednanie narodów polskiego i niemieckiego został laureatem nagród, m.in.: Nagrody Pokojowej miasta Augsburga (1997)[34],Medalu Świętego Jerzego „Tygodnika Powszechnego” (1999)[35],Komandorii Missio Reconciliationis (2003)[36], Nagrody Polsko-Niemieckiej za rok 2005[37],Nagrody Księżnej Jadwigi Śląskiej (2006)[38],Śląskiego Szmaragdu (2006)[39],Niemieckiej Nagrody Narodowej (2010)[40], Nagrody im. Klausa Hemmerlego za rok 2010[41], Ekumenicznej Nagrody Homiletycznej za rok 2011 w kategorii dzieło życia[42],Orderu Ecce Homo (2011)[43], Medalu Śląskiego przyznawanego przezZiomkostwo Śląsk (2011)[44] i Nagrody Polskiej Rady Ekumenicznej (2020)[45].
Ponadto został uhonorowany m.in.: Nagrodą św. Ulryka (1993)[1],Nagrodą im. Księdza Idziego Radziszewskiego (1994)[46],Nagrodą im. Karola Miarki (1994)[47], nagrodąLux ex Silesia (1996)[4], Nagrodą Orła Jana Karskiego (2003)[48], tytułem Ślązaka Roku (2003)[49],Nagrodą im. Wojciecha Korfantego nadaną przezZwiązek Górnośląski (2004)[50], wyróżnieniem specjalnym w kategorii osiągnięcia w dziedzinie kultury chrześcijańskiejNagrody Totus (2012)[51] i Nagrodą im. Sérgio Vieira de Mello (2017)[52].
| Biskupi diecezjalni |
|
|---|---|
| Biskupi pomocniczy |
|
| 2000–2009 | |
|---|---|
| 2010–2019 |
|
| 2020–2029 |
