 | |||
| Data i miejsce urodzenia | |||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |||
 | |||
| |||
Aleksander Berkman (ur.21 listopada1870 wWilnie, zm.28 czerwca1936 wNicei) – rosyjski i amerykański pisarz oraz działaczanarchistyczny pochodzeniażydowskiego.
Berkman urodził się w bogatej rodzinie jako syn zamożnego żydowskiego biznesmena w Wilnie. Jego rodzice zmarli, kiedy miał niespełna 18 lat, wtedy też postanowił wyemigrować doStanów Zjednoczonych.
WNowym Jorku poznał anarchistkęEmmę Goldman, która stała się jego życiową partnerką. Oboje niezwykle zaangażowali się w kampanię na rzecz uwolnienia anarchistów aresztowanych po brutalnymstłumieniu demonstracji na placu Haymarket wChicago, pisując jednocześnie do pismaAlarm redagowanego przezJohanna Mosta.
Na poglądy Berkmana decydujący wpływ wywarło wydarzenie z 1893, kiedy to gubernator Nowego JorkuHenry Frick wydał rozkaz wojskowego szturmu na strajkujących robotników, co spowodowało śmierć 10 z nich. Po tym wydarzeniu Aleksander postanowił zemścić się na Fricku – wszedł do jego biura, strzelił do niego ze swego pistoletu 3 razy, po czym zaczął go dźgać nożem. Frick przeżył atak, a Berkmana skazano na 14 lat więzienia za próbę zabójstwa.
Po wyjściu z więzienia w 1906 zamieszkał zEmmą Goldman, jednocześnie tworząc magazynMother Earth oraz publikując książki m.in. swoje wspomnieniaPrison Memoirs of an Anarchist (Więzienne wspomnienia anarchisty).
Po wybuchuI wojny światowej Berkman działał przeciwko włączeniu się USA do wojny, a kiedy to nastąpiło, został aresztowany i skazany na 2 lata więzienia za „podkopywanie wysiłku wojennego USA”. Po wyjściu z więzienia w grudniu 1919 został deportowany doporewolucyjnej Rosji.
W Rosji zaangażował się w ruch anarchistyczny, lecz popowstaniu w Kronsztadzie wyemigrował doFrancji, gdzie napisał kilka książek o reżimiebolszewików m.in.:The Bolshevik Myth oraz swoją najsłynniejszą książkęThe ABC of Communist Anarchism (ABC anarchokomunizmu).
Popełnił samobójstwo 28 czerwca 1936, cierpiąc z powodu chorej prostaty.
