| β¹ Cygni | |||||||||||||||||||||
 Składniki rozdzielone przez niewielki teleskop | |||||||||||||||||||||
| Dane obserwacyjne (J2000) | |||||||||||||||||||||
| Gwiazdozbiór | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Rektascensja | 19h 30m 43,281s[1] | ||||||||||||||||||||
| Deklinacja | +27° 57′ 34,85″[1] | ||||||||||||||||||||
| Paralaksa (π) | |||||||||||||||||||||
| Odległość | |||||||||||||||||||||
| Wielkość obserwowana | |||||||||||||||||||||
| Ruch własny (RA) | |||||||||||||||||||||
| Ruch własny (DEC) | −6,15 ± 0,33 mas/rok[1] | ||||||||||||||||||||
| Prędkość radialna | −24,07 ± 0,12 km/s[1] | ||||||||||||||||||||
| Charakterystyka fizyczna | |||||||||||||||||||||
| Rodzaj gwiazdy | Aa:jasny olbrzym | ||||||||||||||||||||
| Typ widmowy | Aa: K3 II | ||||||||||||||||||||
| Masa | |||||||||||||||||||||
| Promień | |||||||||||||||||||||
| Metaliczność [Fe/H] | −0,08[2] | ||||||||||||||||||||
| Wielkość absolutna | |||||||||||||||||||||
| Jasność | |||||||||||||||||||||
| Temperatura | Aa: 4400 K | ||||||||||||||||||||
| Charakterystyka orbitalna | |||||||||||||||||||||
| Krąży wokół | |||||||||||||||||||||
| Półoś wielka | 6833[2] pc | ||||||||||||||||||||
| Mimośród | 0,0741[2] | ||||||||||||||||||||
| Alternatywne oznaczenia | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| β² Cyg | |||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||
| Dane obserwacyjne (J2000) | |||||||||||||||||
| Gwiazdozbiór | Łabędź | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Rektascensja | 19h 30m 45,396s[4] | ||||||||||||||||
| Deklinacja | +27° 57′ 54,97″[4] | ||||||||||||||||
| Paralaksa (π) | |||||||||||||||||
| Odległość | 389,3 ± 8,0 ly | ||||||||||||||||
| Wielkość obserwowana | |||||||||||||||||
| Ruch własny (RA) | |||||||||||||||||
| Ruch własny (DEC) | −1,624 ± 0,040 mas/rok[4] | ||||||||||||||||
| Prędkość radialna | −18,8 ± 2,2 km/s[4] | ||||||||||||||||
| Charakterystyka fizyczna | |||||||||||||||||
| Rodzaj gwiazdy | gwiazda ciągu głównego | ||||||||||||||||
| Typ widmowy | B8 Ve[4] | ||||||||||||||||
| Masa | |||||||||||||||||
| Wielkość absolutna | |||||||||||||||||
| Jasność | |||||||||||||||||
| Okres obrotu | |||||||||||||||||
| Prędkość obrotu | ≥250 km/s[3] | ||||||||||||||||
| Temperatura | 12 100 K[3] | ||||||||||||||||
| Charakterystyka orbitalna | |||||||||||||||||
| Krąży wokół | Centrum Galaktyki | ||||||||||||||||
| Półoś wielka | 7135[5] pc | ||||||||||||||||
| Mimośród | 0,0327[5] | ||||||||||||||||
| Alternatywne oznaczenia | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Albireo (Beta Cygni,β Cyg) –gwiazda podwójna wgwiazdozbiorze Łabędzia.
Nazwa własna gwiazdy, Albireo, nie jest pochodzeniaarabskiego i powstała na skutek omyłek tłumaczy[3][6][7]. PoczątkowoArabowie przełożyli na swój język grecką nazwę konstelacji,stgr. Ὄρνιςornis („ptak”)[6]. Nazwa ta wśredniowieczu została błędnie przetłumaczona nałacinę i w wydaniuAlmagestuPtolemeusza z 1515 roku opatrzono ją niepoprawnym wyjaśnieniem, że wywodzi się od nazwypewnego zioła (...ab ireo). Ta fraza została następnie uznana za właściwą nazwę gwiazdy, tylko przekręconą przez tłumacza, i „poprawiona” na arabskie brzmienie, tworząc współczesną nazwę Albireo[6][7].Międzynarodowa Unia Astronomiczna w 2016 roku formalnie zatwierdziła nazwę Albireo dla określenia tej gwiazdy (ściślej: najjaśniejszego składnika Aa)[8].
Arabowie określali tę gwiazdę nazwą nawiązującą do jej położenia w gwiazdozbiorze,منقار الدجاجةminḣār al-dajājah, co oznacza „dziób kury” (gdyż widzieli tego ptaka w miejscu współczesnego Łabędzia)[7]. NatomiastChińczycy nie włączyli tej gwiazdy do żadnej ze swoich konstelacji[6].
Jest to piąta co do jasności gwiazda w gwiazdozbiorze[3], wskazuje w nim „dziób” Łabędzia[6][7]. Należy do najatrakcyjniejszych dla amatorów astronomii gwiazd nieba, gdyż wystarczy małyteleskop optyczny, aby rozdzielić jej dwa bardzo różniące się barwą składniki[3]. Są one opisywane jako „topazowo żółty” (jaśniejszy) i „szafirowo niebieski” (słabszy)[3][7]. Na niebie dzieli je 34,6sekundy kątowej (pomiar z 2017 roku)[9].
Pomiary odległości do gwiazd Beta Cygni A i B dają dość rozbieżne odległości[3]. Jaśniejsza Beta Cygni A jest, według pomiarów sondyHipparcos, odległa o około 430lat świetlnych odSłońca (z niepewnością 4,4%)[2], natomiast składnik Beta Cygni B, dla którego są dostępne nowsze pomiary sondyGaia, jest oddalony o ok. 390 lat świetlnych (z niepewnością 2,1%)[4]. Jest wątpliwe, czy są one związane grawitacyjnie[3][10]; gdyby były, to musiałyby obiegać wspólnyśrodek masy w czasie co najmniej 75 tysięcy lat[3].
Gwiazdom Beta Cygni A i B towarzyszy na niebie wiele słabszych sąsiadek[9][10].
Jaśniejszy składnik Beta Cygni A maobserwowaną wielkość gwiazdową 3,05m, a jegowielkość absolutna to −2,57m. Jest tojasny olbrzym, należący dotypu widmowego K3[1] lub K2[2]. Jego temperatura to około 4400 K, świeci on 950 razy jaśniej niż Słońce[3] Masa tej gwiazdy to około 5mas Słońca, a promień jest około 50 razy większy niżpromień Słońca[3].
Gwiazda ma co najmniej jedną bliską towarzyszkę[10], gwiazdęciągu głównego reprezentującątyp widmowy B9[3] lub B9,5[1]. Składnik opisany jako Beta Cygni Ac[9] ma wielkość 5,5m, temperaturę11 000 K, jasność 100 razy większą od Słońca i jest od niego 3,2 raza masywniejszy. Te dwie gwiazdy obiegają wspólny środek masy po mocno wydłużonej orbicie w ciągu prawie 100 lat, w średniej odległości ok. 40au[3].
Błękitny składnik Beta Cygni B ma wielkość gwiazdową 5,1m i jest gwiazdą ciągu głównego należącą do typu widmowego B8[4]. Jej temperatura to ok.12 100K, jest ona 190 razy jaśniejsza od Słońca. Masa tej gwiazdy to 3,3 masy Słońca. Gwiazda ta bardzo szybko obraca się wokółosi, w ciągu 0,6 doby wykonując pełny obrót. Z obrotem wiąże się istnienie wokół niej dysku gazowego, z którego pochodząlinie emisyjne widoczne wwidmie tej gwiazdy[3]. Obserwacje z użyciemoptyki adaptatywnej ujawniły bliską towarzyszkę tej gwiazdy. Przy założeniu że jest ona gwiazdą ciągu głównego, jest tożółty karzeł należący dotypu G2–G5[10].
