Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Przejdź do zawartości
Wikipediawolna encyklopedia
Szukaj

Albert Finney

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Albert Finney
Ilustracja
Albert Finney (1966)
Data i miejsce urodzenia

9 maja 1936
Salford

Data i miejsce śmierci

7 lutego 2019
Londyn

Zawód

aktor, reżyser, scenarzysta, producent filmowy

Współmałżonek

Jane Wenham
(1957–1961; rozwód)
Anouk Aimée
(1970–1978; rozwód)
Pene Delmage
(2006–2019; śmierć)

Lata aktywności

1958−2012

Multimedia w Wikimedia Commons

Albert Finney (ur.9 maja1936[1] wSalford, zm.7 lutego2019 wLondynie[2]) – brytyjski aktor, reżyser, scenarzysta[3] i producent teatralny, filmowy i telewizyjny[4]. Był laureatem wielu nagród, w tymZłotych Globów iBAFTA. Kiedy w 2000 królowa brytyjskaElżbieta II zaoferowała mu tytuł szlacheckiOrder Imperium Brytyjskiego, przyznawany obywatelom brytyjskim, którzy przyczynili się do rozsławieniaWielkiej Brytanii na całym świecie, wówczas odrzucił go, uważając, że byłby to przejaw snobizmu.

Życiorys

[edytuj |edytuj kod]

Wczesne lata

[edytuj |edytuj kod]

Urodził się wSalford, wLancashire jako syn Alice (z domu Hobson) i Alberta Finneya Sr., bukmachera. Po ukończeniu Tootal Drive Primary School, uczęszczał do Salford Grammar School. Mając 17 lat rozpoczął naukę wRoyal Academy of Dramatic Art (dyplom otrzymał w 1955)[5], a trzy lata później po raz pierwszy wystąpił na scenie z Birmingham Repertory Company[6].

Kariera

[edytuj |edytuj kod]

Karierę sceniczną zaczynał w latach 50. XX wieku od występów w teatrze, specjalizując się w szekspirowskich adaptacjach. W 1958, w wieku 22 lat, zadebiutował w londyńskiej sztuceThe Party autorstwa Jane Arden, w reżyseriiCharlesa Laughtona. Rok potem, w 1958 dostał upragnioną tytułową rolę w tragedii szekspirowskiejKoriolan, zastępując choregoLaurence’a Oliviera.

Jego kinowym debiutem była rola Micka Rice’a w dramacieTony’ego RichardsonaMusic-hall (The Entertainer). Potem zagrał przełomową rolę cynicznego robotnika w ekranowym manifeście „młodych gniewnych”Karela ReiszaZ soboty na niedzielę (Saturday Night and Sunday Morning, 1960). W ekranizacji klasycznej powieściHenry’ego Fieldinga – komedii przygodowejPrzygody Toma Jonesa(Tom Jones, 1963), w reżyseriiTony’ego Richardsona, wystąpił w roli tytułowego bon-vivanta i awanturnika. Kreacja ta przyniosła mu pierwszą nominację doOscara orazPuchar Volpiego dla najlepszego aktora na24. MFF w Wenecji. Był faworytemDavina Leana do tytułowej roli w superprodukcjiLawrence z Arabii (1962), lecz jednak odrzucił propozycję, a rolę zagrałPeter O’Toole.

Po występie w komediodramacie romantycznymStanleya DonnenaDwoje na drodze (Two for the Road, 1967) u bokuAudrey Hepburn, zadebiutował po drugiej stronie kamery komediodramatemCharlie Bubbles (1967)[7], gdzie debiutowałaLiza Minelli. Kreacja detektywa Herculesa Poirota w filmieSidneya LumetaMorderstwo w Orient Ekspresie (Murder on the Orient Express, 1974) przyniosła kolejną nominację doOscara. Za rolę w dramacieGarderobiany (The Dresser, 1983)Petera Yatesa otrzymałSrebrnego Niedźwiedzia dla najlepszego aktora na34. MFF w Berlinie i był po raz trzeci nominowany doOscara.

W ekranizacji powieściMalcolma Lowry’egoPod wulkanem (Under the Volcano, 1985) wcielił się w postać Geoffreya Firmina, byłego brytyjskiego konsula w Meksyku, który zmaga się z alkoholizmem i po raz kolejny był nominowany doOscara. Za drugoplanową kreację prawnika tytułowej bohaterki (Julia Roberts) –Edwarda Masrya w filmieStevena SoderberghaErin Brockovich (2000) otrzymał jeszcze jedną nominację doOscara w kategorii „najlepszy aktor drugoplanowy”.

W dwóch filmach o przygodach Jamesa Bourne’a –Ultimatum Bourne’a iDziedzictwo Bourne’a – wystąpił jako dr Albert Hirsch, a w filmie o przygodach Jamesa BondaSkyfall (2012)Sama Mendesa zagrał postać Kincade’a.

Życie prywatne

[edytuj |edytuj kod]

W 1957 poślubił aktorkę Jane Wenham, z którą miał syna Simona (ur. 16 września 1958 w Londynie). Jednak 14 grudnia 1961 doszło do rozwodu. 7 sierpnia 1970 ożenił się z francuską aktorkąAnouk Aimée, lecz w 1978 para rozwiodła się[8]. W 2006 poślubił Pene Delmage.

W maju 2011 zdiagnozowano u Finneyaraka nerki[9][10]. Zmarł 7 lutego 2019 w Royal Marsden Hospital w Londynie w wieku 82 lat.

Filmografia

[edytuj |edytuj kod]

Filmy fabularne

[edytuj |edytuj kod]
RokTytułRolaReżyser
1960Z soboty na niedzielę (Saturday Night and Sunday Morning)ArthurKarel Reisz
Music-hall (The Entertainer)Mick RiceTony Richardson
1963Przygody Toma Jonesa (Tom Jones)Tom JonesTony Richardson
Zwycięzcy (The Victors)Mick RiceCarl Foreman
1964Noc musi zapaść (Night Must Fall)DannyKarel Reisz
1967Dwoje na drodze (Two for the Road)Mark WallaceStanley Donen
1968Charlie BubblesCharlie BubblesAlbert Finney
1969The Picasso SummerGeorge SmithSerge Bourguignon i Robert Sallin
1970Opowieść wigilijna (Scrooge)Ebenezer ScroogeRonald Neame
1971Prywatny detektyw (Gumshoe)Eddie GinleyStephen Frears
1973Morderstwo w Orient Ekspresie (Murder on the Orient Express)DetektywHercule PoirotSidney Lumet
1975Przygody najsprytniejszego z braci Holmesów (The Adventure of Sherlock Holmes' Smarter Brother)Mężczyzna w operzeGene Wilder
1977Pojedynek (The Duellists)FoucheRidley Scott
1981Słaby punkt (Loophole)DanielsJohn Quested
Wzór piękności (Looker)Dr Larry RobertsMichael Crichton
1982AnnieOliver „Tatuś” WarbucksJohn Huston
Najwyższa stawka (Shoot the Moon)George DunlapAlan Parker
1983Garderobiany (The Dresser)sirPeter Yates
1984Papież Jan Paweł II (Pope John Paul II)Karol Wojtyła, Papież Jan Paweł IIHerbert Wise
Pod wulkanem (Under the Volcano)Geoffrey FirminJohn Huston
1987Sieroty (Orphans)HaroldAlan J. Pakula
1990Ścieżka strachu (Miller's Crossing)Leo O’BannonJoel i Ethan Coenowie
Roger Waters – The Wall (Live in Berlin)SędziaKen O’Neill, Roger Waters
1992Wędrowna trupa (The Playboys)HegartyGillies MacKinnon
1993W kręgu miłości (Rich in Love)Warren OdomBruce Beresford
1994Wersja Browninga (The Browning Version)Andrew Crocker-HarrisMike Figgis
Nieważny człowiek (A Man of No Importance)Alfred ByrneSuri Krishnamma
1996NostromoDr MonyghanAlastair Reid
1997Plac Waszyngtona (Washitgton Square)Dr Austin SloperAgnieszka Holland
1999Śniadanie mistrzów (Breakfast of Champions)Kilgore TroutAlan Rudolph
SimpaticoSimmsMatthew Warchus
2000TrafficSzef personelu Białego DomuSteven Soderbergh
Erin BrockovichEdward MasrySteven Soderbergh
2001Niebo czy ziemia (Delivering Milo)Elmore DahlNick Castle
2002Wzbierająca burza (The Gathering Storm, TV)Winston ChurchillRichard Loncraine
2003Duża ryba (Big Fish)Edward Bloom Sr.Tim Burton
2004Ocean’s Twelve: Dogrywka (Ocean’s Twelve)Gaspar LeMarqueSteven Soderbergh
2005Gnijąca panna młoda Tima Burtona (Corpe Bride)Finis Everglot (głos)Tim Burton, Mike Johnson (animacja)
2006Dobry rok (A Good Year)Wujek Henry SkinnerRidley Scott
Głos wolności (Amazing Grace)John NewtonMichael Apted
2007Ultimatum Bourne’a (The Bourne Ultimatum)Dr Albert HirschPaul Greengrass
Nim diabeł dowie się, że nie żyjesz (Before the Devil Knows You're Dead)Charles HansonSidney Lumet
2012Dziedzictwo Bourne’a (The Bourne Legacy)Dr Albert HirschTony Gilroy
SkyfallKincadeSam Mendes

Nagrody

[edytuj |edytuj kod]

Przypisy

[edytuj |edytuj kod]
  1. Albert Finney. Rotten Tomatoes. [dostęp 2016-05-10]. (ang.).
  2. Alan Cowell: Albert Finney, ‘Angry Young Man’ Who Became a Hollywood Star, Dies at 82. The New York Times. [dostęp 2019-02-08]. [zarchiwizowane ztego adresu (2019-02-08)]. (ang.).
  3. Albert Finney Actor, Director, Writer. TV Guide. [dostęp 2016-05-10]. (ang.).
  4. Albert Finney. AdoroCinema. [dostęp 2016-05-10]. (port.).
  5. Albert Finney. MYmovies.it. [dostęp 2016-05-10]. (wł.).
  6. Albert Finney. Listal. [dostęp 2016-05-10]. (ang.).
  7. Albert Finney. TCM Movie Database. [dostęp 2016-05-10]. (ang.).
  8. Albert Finney Biography (1936-). Film Reference. [dostęp 2016-05-10]. (ang.).
  9. Film star Albert Finney won’t let cancer grind him down. „The Daily Telegraph”. [dostęp 2016-05-10]. (ang.).
  10. Actor Albert Finney – son of Salford – loves to come home. Manchester Evening News. [dostęp 2016-05-10]. (ang.).

Bibliografia

[edytuj |edytuj kod]
BAFTA Fellowship
1971–2000
2001–2030
Nagroda Stowarzyszenia Nowojorskich Krytyków Filmowych dla najlepszego aktora
Nagroda Stowarzyszenia Bostońskich Krytyków Filmowych dla najlepszego aktora
Nagroda Stowarzyszenia Krytyków Filmowych Los Angeles dla najlepszego aktora
NagrodaNational Board of Review dla najlepszego aktora
Złoty Glob dlanajlepszego aktora w filmie komediowym lub musicalu
1950–1959
1960–1979
1980–1999
2000–2019
2020–2039

Złoty Glob dlanajlepszego aktora w miniserialu lub filmie telewizyjnym
1980–1999
2000–2019
2020–2039

Złoty Glob dla nowej gwiazdy roku w kategorii aktor

Srebrny Niedźwiedź dla najlepszego aktora
1950–1979
1980–1999
2000–2020
Puchar Volpiego dla najlepszego aktora
1932-1959
1960-1989
1990-2009
2010-2029
Nagroda Gildii Aktorów Ekranowych zawybitny występ aktora w roli drugoplanowej
1994-1999
2000-2009
2010-2019
2020-2029
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Albert_Finney&oldid=74790111
Kategorie:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp