Alaska (wymowa:/əˈlæskə/ⓘ) –stanStanów Zjednoczonych w północno-zachodniej częściAmeryki Północnej, będącyeksklawą Stanów Zjednoczonych. Graniczy od wschodu zKanadą, a od zachodu, przezCieśninę Beringa, zRosją. Dominują góry, z najwyższym punktem Ameryki Północnej, którym jest szczytDenali (McKinley, 6194 m n.p.m.), orazwyżyny i liczne stożkiwulkaniczne. Do terytorium należą teżAleuty. Alaska ma największą powierzchnię wśród stanów Stanów Zjednoczonych oraz najmniejszą gęstość zaludnienia. W odróżnieniu od większości stanów Alaska nie dzieli się na hrabstwa, leczokręgi (borough), przy czym znaczna część stanu stanowiterytorium niezorganizowane.
W części południowej klimat jest umiarkowany chłodny, a na dalekiej północy subpolarny. Zakres zmian temperatury powietrza w ciągu roku: od −51 °C w zimie do 32 °C w lecie. Zima trwa 9 miesięcy i jest bardzo mroźna, a w czasie jej trwania wieją silne wiatry, osiągające prędkość 100 km/h oraz powstają burze śnieżne charakterystyczne dla strefy tundry.
Denali (wierzchołek północny) – 5934 m,63°05′51″N151°00′23″W/63,097500-151,006389, leży w odległości 2,8 km (kierunek NNE) od Archdeacons Tower, pierwsze wejście: 1910 – Pete Anderson, Billy Taylor;
Mount Foraker (główny szczyt) – 5304 m,62°57′37″N151°23′59″W/62,960278-151,399722, leży w odległości 23,0 km (kierunek WSW) od Archdeacons Tower, pierwsze wejście: 10 sierpnia 1934 – T. G.Joe Brown, Charles S. Houston, Chychele Waterston;
Mount Foraker (wierzchołek południowy) – 5124 m,62°56′49″N151°24′32″W/62,946944-151,408889, leży w odległości 1,6 km (kierunek SSW) od głównego wierzchołka Mount Foraker;
Mount Foraker (wierzchołek południowo-zachodni) – ~5060 m,62°57′18″N151°26′36″W/62,955000-151,443333, leży w odległości 1,8 km (kierunek WNW) od pd. wierzchołka Mount Foraker;
Mount Blackburn (wierzchołek południowo-wschodni) – 4964 m,61°43′31″N143°23′33″W/61,725278-143,392500, leży w odległości 2,5 km (kierunek ESE) od głównego wierzchołka Mount Blackburn;
Na terenie stanu Alaska znajduje się 149 miast (city), w tym 1 o liczbie ludności przekraczającej 100 000, 3 powyżej 10 000 mieszkańców, a 26 powyżej 1000 mieszkańców (2022 r.)[5].
W drugiej połowie XIX w. należące do Rosji tereny Alaski zostały odsprzedane Stanom Zjednoczonym. Traktat został podpisany po długich negocjacjach w nocy 29/30 marca 1867. Transakcję wartą 7,2 mlndolarów w imieniu Rosji zawarł baronEdward de Stoeckl, a w imieniu Stanów ZjednoczonychWilliam Seward, który wcześniej zabiegał o zakup tych terenów. Traktat został ratyfikowany przezSenat Stanów Zjednoczonych 9 kwietnia 1867,Izba Reprezentantów 14 lipca 1868 uchwaliła wyasygnowanie pieniędzy[6].
W 2023 roku prezydentFederacji RosyjskiejWładimir Putin wydał rozporządzenie o wyasygnowaniu środków na poszukiwanie i ochronę prawną zagranicznych nieruchomości, które należały do Rosji w okresach carskim i radzieckim, co dotyczy również Alaski. Amerykański rzecznikDepartamentu Stanu Vedant Patel wydał w związku z tym oświadczenie, że przekazanie Alaski Federacji Rosyjskiej nie jest możliwe[7].
1640 – odkrycie Alaski przez żeglarzy hiszpańskich.
1732 – okręt rosyjski wysłany przez dowódcę ekspedycji wojskowejPawłuckiego (z pochodzenia Polaka) w czasie przejścia przezCieśninę Beringa obserwował brzeg Alaski, potwierdzając bliskość Azji i Ameryki.
15–16 lipca 1741 – pierwsza morska ekspedycja naukowa pod dowództwem duńskiego badacza w służbie RosjiVitusa Beringa i RosjaninaAleksieja Czyrikowa.
1784 – pierwsza kolonia założona przez rosyjskich handlarzy futer na wyspieKodiak.
1799 – założenie przez Rosjan osadySitka naWyspie Baranowa, która do roku 1906 była stolicą Alaski.
1799–1867 – teren Alaski pod administracją Kompanii Rosyjsko-Amerykańskiej.
1897 – początek wielkiej „gorączki złota” wywołanej wiadomością o tonie złota przywiezionej na pokładzie parowca z Alaski do portu Seattle w stanieWaszyngton.
3 stycznia 1959 – wejście Alaski do Unii jako 49. stanu; spowodowało to ustanowienie najkrócej obowiązującej flagi Stanów Zjednoczonych z czterdziestoma dziewięcioma gwiazdami; zaledwie 7 miesięcy później straciła ważność na rzecz współczesnej, gdy stanem zostałyHawaje.
1976 – rząd zdecydował o zniesieniu podatków i wprowadzeniu dywidend.
Alaska jest jedynym amerykańskim stanem, który dzieli się na 19 okręgów (ang.borough). Pozostałe 48 stanów dzieli się na hrabstwa (jedynieLuizjana dzieli się naparafie). Występują dwa rodzaje jednostek terytorialnych:
Obecnie zostało utworzonych 18 okręgów oraz 1 okręg typu niezorganizowanego.Okręg niezorganizowany dodatkowo został podzielony przezUnited States Census Bureau na 11 tzw. obszarów spisu powszechnego (ang.census area) w celu łatwiejszego przeprowadzenia badań statystycznych. Największe okręgi są większe od niektórych poszczególnych stanów Stanów Zjednoczonych.
Spis ludności z roku 2010 wykazał, że stan Alaska liczył 710 231 mieszkańców – wzrost o 83 299 (13,3%) w porównaniu z poprzednim spisem z roku 2000. Dzieci poniżej piątego roku życia stanowiły 7,3% populacji, 25% mieszkańców nie ukończyło osiemnastego roku, a 11,2% to osoby mające 65 i więcej lat. 47,7% stanowiły kobiety[11].
Typowa kuchnia Alaski opiera się na daniach z owoców morza (krab królewski,krewetki,langusty) i ryb, jak np.łosoś. Spożywa się także mięso łosi, reniferów, fok, morsów oraz ptaków. Przeciętny mieszkaniec Alaski zjada około 0,5 kg mięsa dziennie. Ze względu na warunki klimatyczne na Alasce dalej wykorzystuje się naturalne sposoby konserwowania żywności, takie jak suszenie czy fermentacja. Przekąskami są suszone ryby lub płatki suszonego mięsa np. reniferów. Wśród owoców i warzyw najbardziej popularne są jagody oraz borówki, wykorzystywane w sosach i deserach. Spożywa się także wodorosty i korzenie roślin[18].
.svg)
