 Widok Alūksne z kościołem luterańskim | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Powiat | |||||
| Powierzchnia | 14,2 km² | ||||
| Wysokość | 206 m n.p.m. | ||||
| Populacja (2016) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Kod pocztowy | LV-4301 | ||||
Położenie na mapie Łotwy  | |||||
 57°25′23″N 27°03′37″E/57,423056 27,060278 | |||||
| |||||
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Alūksne (do 1917Marienburg) –miasto naŁotwie, stolicanovadsu Alūksne, położone nad brzegiem jeziora Alūksne, w północno-wschodniej części kraju. Prawa miejskie uzyskało w 1920 r., a od 1950 r. było siedzibąrejonu, następnienovadsu o tej samej nazwie.
Połączone jestlinią wąskotorową zGulbene.
Z Góry Zamkowej, najwyższego wzniesienia (217 mn.p.m.) nadjeziorem Alūksne, widoczne jest na drugim jego brzegu współczesne miasto. Na jeziorze znajduje się dużawyspa połączona z Alūksne mostem drogowym. We wczesnym średniowieczu na Górze Zamkowej mieścił sięgródLiwów. Wymieniany jest on w XII-wiecznych kronikachPskowa. Góra Zamkowa nazywana jest także Świętą Górą. Na szczycie wzgórza w pierwszej połowie XX w. ustawiona została kompozycja architektoniczna – kamienny krąg wsparty nakolumnach. Konstrukcja ta wykonana została w XIX w. dla upamiętnienia miejscowychbaronów. i pierwotnie znajdowała się nacmentarzu. Na prawo od szczytu Świętej Góry (patrząc z Alūksne) w 1938 roku wybudowany (restaurowany 1995) został Most Słoneczny. Jest to most dla pieszych, łączący brzegiwąwozu utworzonego przez wody płynącego z górystrumienia.
Najprawdopodobniej tutaj wzniesiony został pierwszy drewnianyzamekzakonu kawalerów mieczowych. Za górą dalej na północ znajduje sięcmentarz miasta Alūksne. Cmentarz otoczony jest niskim kamiennym murem.
Na wyspie współcześnie połączonej mostem drogowym z Alūksne wybudowany zostałzamek z kamieni. Decyzje o jego budowie podjął 25 marca 1342mistrz zakonuBurhard I von Dreyleben. Zamek z lądem połączony był mostem zwodzonym. Było to ważne miejsce strategiczne na drodze handlowej zRygi doPskowa. Zamek wraz powstałą przy moście osadą nazwany zostałMarienburg od imieniaMarii.
Zamek był siedzibąkomturów, pierwszym z nich byłArnold I von Vietinghoff, późniejszy mistrz zakonu. Pod koniec roku 1390 zamek został spalony przez wojskaksięciaWitolda. W czasieI wojny północnej Marienburg zajęty został w 1560 przez wojskaIwana Groźnego, a następnie zniszczony przez wojska moskiewskie w 1577 roku[2]. Posekularyzacjizakonu kawalerów mieczowych w latach 1561–1629 Marienburg znajdował się w granicachRzeczypospolitej Obojga Narodów, później w granicachSzwecji porozejmie w Altmarku.
W czasieIII wojny północnej w 1702 r. zamek oblegaliRosjanie.Szwedzkikapitanartylerii Wulf aby nie poddać zamku, wysadził go w powietrze.
Współcześnie wyspa zagospodarowana jest turystycznie i rekreacyjnie. W zachowanych w znacznej części murach obwodowych zamku urządzonoamfiteatr na 3000 osób. Na wyspie znajduje się znany ośrodek sportów wodnych.
Szwedzki generał gubernator Juhan Schitte Hinweise przeprowadził reformęKościołaLuterańskiego. Dało to podstawę do podjęcia prac przezpastoraErnsta Glücka. Ernst Glück w Marienburgu w roku 1683 założył pierwszą szkołę, w której nauczano wjęzyku łotewskim. Glück w roku 1689 przetłumaczyłPismo Święte na język łotewski (Biblia Glücka), a w roku 1694 Biblia ta została upowszechniona na terytorium współczesnejŁotwy.
Muzeum Biblii powstało w Alūksne w roku 1990, w budynku wybudowanym po 1908. Muzeum przypomina zasługi pastora Glücka dla rozwoju języka łotewskiego. Zgromadzone tu eksponaty ukazują najstarsze formy tego języka.
W roku 1702 Marienburg został zdobyty przez wojska rosyjskie dowodzone przez generał-marszałkaSzeremietiewa. Wówczas pastor Glück wraz z rodziną oraz Marta Skowrońska, późniejszacarycaKatarzyna I wywiezieni zostali doMoskwy. CarycaElżbieta podarowała Marienburg w roku 1750 swojemukanclerzowihrabiemuWoroncowowi. Od Woroncowa Marienburg odkupiłgraf Otto Hermann von Fŭtinghof.
Neogotyckipałac w Marienburgu wybudowany został w latach 1859–1863 na miejscu wcześniejszej budowli.
W pałacu mieszczą się: Muzeum Dziedzictwa Narodowego i Sztuki, Muzeum Przyrodnicze, Młodzieżowe Centrum Kultury i ekspozycja Szkoły Ceramicznej w Alūksne.
Przypałacowypark w Alūksne jest starszy niż obecny pałac. Ogróddendrologiczny w Alūksne ma takie znaczenie dlaŁotwy jakarboretum w Kórniku dla Polski.
Do zabytkowych obiektów zalicza się również budynek szkoły średniej z połowy XIX wieku[3].
| Novadsy | |
|---|---|
| Siedziby władz novadsów | |
| Miasta wydzielone |
