Aktynowce – grupapierwiastków chemicznych wydzielona zukładu okresowego. Ich nieoficjalny wspólny symbol to An[1][2].
Grupa ta liczy 15 metali:aktyn[a],tor,protaktyn,uran,neptun,pluton,ameryk,kiur,berkel,kaliforn,einstein,ferm,mendelew,nobel,lorens[3][4].
Metale te są dość aktywne chemicznie o zróżnicowanym, w odróżnieniu odlantanowców,stopniu utleniania – od III dla pierwiastków ojądrze większym od kiuru do VI dla uranu.
Wszystkie aktynowce sąpromieniotwórcze. Praktycznie tylko tor, protaktyn i uran występują w skorupie ziemskiej, ponieważ ichokres połowicznego rozpadu jest rzęduwieku Ziemi. Śladowe ilości neptunu i plutonu można znaleźć w rudach uranu. Są one prawdopodobnie produktem oddziaływania szybkich neutronów pochodzących zpromieniowania kosmicznego na jądra uranu.
Aktynowce położone w układzie okresowym zauranem, tzw.transuranowce (zwane równieżuranowcami[5]), praktycznie nie występują w przyrodzie i muszą być otrzymywane w drodze sztucznychprzemian jądrowych.
Wśród aktynowców wyróżnia się równieżcisuranowce[6], czyli aktynowce oliczbie atomowej mniejszej niż 92. Natomiast grupa transuranowców o liczbie większej od 95 bywa nazywanakiurowcami[6] dla podkreślenia ich podobnych właściwości chemicznych.
- ↑Taro Saito: Inorganic Chemistry. Kanagawa University, 2004, s. 155.
- ↑N.N. Greenwood, A. Earnshaw: Chemistry of the elements. Oxford; New York: Pergamon Press, 1984, s. 1470.ISBN 0-08-022057-6.
- ↑Nomenclature of Inorganic Chemistry: Second Edition – Definitive Rules 1970. „Pure Appl. Chem.”. 28 (1), s. 1–110, 1971.DOI:10.1351/pac197128010001.
- ↑Neil G.N.G. Connelly Neil G.N.G.,TureT. Damhus TureT.,Richard M.R.M. Hartshorn Richard M.R.M.,Alan T.A.T. Hutton Alan T.A.T.,Nomenclature of Inorganic Chemistry. IUPAC Recommendations 2005 (Red Book),International Union of Pure and Applied Chemistry, RSC Publishing, 2005, s. 51,ISBN 978-0-85404-438-2 (ang.).
- ↑Słownik wyrazów obcych PWN. [dostęp 2009-11-22]. [zarchiwizowane ztego adresu (2012-01-03)]. (pol.).
- ↑abChemia. Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1990, seria: Ilustrowana encyklopedia dla wszystkich.ISBN 83-204-0697-8. Brak numerów stron w książce
