Airbus A380 (początkowo znany jakoAirbus A3XX) – dwupoziomowy (dwupokładowy) iszerokokadłubowy czterosilnikowysamolotpasażerski produkowany przez przedsiębiorstwoAirbus. Dzięki temu, że górny pokład ciągnie się przez całą długośćkadłuba, A380-800 mieści 555 osób przy podziale na trzy klasy lub nawet 853 przy konfiguracji całej maszyny do standardu klasy ekonomicznej, wyprzedzając pod względem powierzchni drugiego na liścieBoeinga 747-8 (Jumbo Jeta najnowszej generacji) o 32%.
Pierwsze przymiarki do stworzenia bardzo dużego samolotu pasażerskiego Airbus uczynił na początku lat 90., planując poszerzyć swoją ofertę, a zarazem zepchnąćBoeinga z jego Jumbo Jetem z dominującej pozycji w tym segmencie rynku. Konsorcja lotnicze – pamiętając, że rywalizacjaMcDonnell-Douglasa zDC-10 iLockheeda zL-1011 TriStar zakończyła się wyeliminowaniem tej drugiej firmy z rynku cywilnego z powodu nasycenia rynku maszynami tej klasy, do której należały oba samoloty – postanowiły uniknąć ryzyka i wspólnie opracować jedną maszynę, która samodzielnie opanowałaby segment 600-800-miejscowych samolotów pasażerskich. W styczniu 1993 Boeing i kilka z firm tworzących konsorcjum Airbus rozpoczęły wspólne badania nad programem VLCT (Very Large Commercial Transport – Bardzo Duży Transport Komercyjny).
W czerwcu 1994 Airbus rozpoczął opracowywanie własnego bardzo dużego samolotu pasażerskiego oznaczonego A3XX. Rozważano wówczas różne koncepcje konstrukcji, w tym tak dziwne jak dwa przylegające do siebie bokami kadłubyA340, największego wówczas samolotu Airbusa. Wspólne prace nad programem VLCT zakończyły się w lipcu 1996 – Boeing stworzył własny projekt, 747X, będący Jumbo Jetem z przedłużonym „garbem” na szczycie głównego kadłuba, który wkrótce został porzucony, a następnie wznowiony, by wyewoluować w747-8 Intercontinental, A3XX szybko zaś otrzymał kształt dwupokładowca z pokładami umieszczonymi jeden nad drugim.
19 grudnia 2000 rada nadzorcza Airbusa przegłosowała rozpoczęcie wartego 8,8 mldeuro programu budowy A3XX, przemianowanego na A380 – nazwa ta była zerwaniem z tradycją nadawania kolejnych numerów kolejnym samolotom. Zdecydowano się na ten krok, gdyż cyfra 8 przypominapoprzeczny przekrój dwupokładowej maszyny, a ponadto w niektórych kulturach oznacza szczęście. Firma otrzymała wówczas zamówienie na 55 maszyn od sześciu klientów.
Ostateczny kształt nadano maszynie w 2001 roku. 23 stycznia 2002 rozpoczął się montaż pierwszego samolotu. Gdy go ukończono, koszty programu wynosiły już 11 mld euro. Producent samolotu apelował do wszystkich dostawców wyposażenia, aby dostarczane części były możliwie jak najbardziej odchudzone. Poszycie górnego kadłuba zbudowane zostało z kompozytów, co pozwoliło zmniejszyć masę całkowitą o 800 kg. Dodatkowe 360 kg zaoszczędzono dzięki lekkiej konstrukcji opon.
Logo Airbusa A380Pierwsza prezentacja Airbusa A380Dziewiczy lot A380
Pierwszy A380 – numer seryjny 001, rejestracja F-WWOW – został zaprezentowany wTuluzie 18 stycznia 2005. Po raz pierwszy wzniósł się w powietrze 27 kwietnia o godzinie 10:29 czasu lokalnego. Na lot zostało zabranych tylko sześć osób: dwaj piloci i czterechinżynierów-nawigatorów. Na dwudziestotonowy ładunek składały się instrumenty testowe orazbalastwodny.
10 stycznia 2006 A380 w ramach wysokościowych testów silników samolot wykonał pierwszy lottransatlantycki – dokolumbijskiegoMedellín. 6 lutego 2006 przybył doIqaluit wKanadzie, gdzie testowano jego zdolność radzenia sobie z niskimi temperaturami. Ta sama maszyna poleciała następnie do Singapuru w barwach Singapore Airlines, by wziąć udział w wystawie Asian Aerospace 2006.
26 marca 2006 A380 poddany został wHamburgu przeglądowi i testom (przeprowadzono m.in. ewakuację 853 pasażerów i 20 członków załogi w czasie poniżej 90 sekund przez jedynie połowę wyjść) celem wydania certyfikatuEASA iFAA.
W celu prowadzenia testów i demonstracji zbudowano pięć A380. Pierwszy przeznaczony na sprzedaż egzemplarz samolotu nosi numer seryjny 003 i rejestrację F-WWSA; po raz pierwszy wzniósł się w powietrze w maju 2006.
4 września 2006 odbył się pierwszy lot z zapełnioną kabiną pasażerską – samolot wystartował z Tuluzy z 474 pracownikami Airbusa, rozpoczynając w ten sposób serię testów wyposażenia przedziału dla pasażerów. Miesiąc później zaczęto próby częstych, długotrwałych lotów, gdyż w takich właśnie warunkach mają operować A380.
Ze względu na różne wersje programuCADCATIA w dwóch oddziałach Airbusa (CATIA 4 w Hamburgu, CATIA 5 w Tuluzie) wynikły problemy z okablowaniem samolotu (ok. 500 km kabli) co doprowadziło do opóźnień w produkcji.
Pierwszy samolot został dostarczony 15 października 2007 liniom lotniczymSingapore Airlines. Pierwszy komercyjny lot na trasie zSingapuru doSydney odbył się w czwartek 25 października 2007.
Samolot ma następującą konfigurację:Całkowita liczba miejsc – 471 – na którą składa się:
12 miejsc w klasie pierwszej, tzw.Singapore Airlines Suites. Są to przedziały jednoosobowe (8 przedziałów) lub dwuosobowe (2 przedziały) wyposażone w 23-calowy ekranLCD oraz złączeUSB pozwalające na transmisję danych ze stanowiska w kabinie. Fotel rozkładany jest do wymiarów łóżka.
60 miejsc w klasie biznes, wyposażonych w 15,4-calowy ekran LCD oraz złącze USB. Fotele rozkładane są do pozycji leżącej.
399 miejsc w klasie ekonomicznej, wyposażonych w zmodernizowane fotele w celu zapewnienia większej przestrzeni pasażerom, 10,6-calowy ekran LCD oraz złącze USB.
18 marca 2008 odbył się pierwszy lot na trasie z Singapuru doLondynu, a 20 maja 2008 na trasie z Singapuru doTokio.
28 lipca 2008 w Hamburgu został przekazany pierwszy egzemplarz A380 dla linii lotniczejEmirates, samolot w konfiguracji dla 489 pasażerów (14/76/399) odbył pierwszy komercyjny lot doNowego Jorku (JFK) 1 sierpnia 2008[3][4].
Większość klientów zrezygnowała z instalacji maksymalnej ilości miejsc, tj. 853, na rzecz większego komfortu pasażerów, zwiększenia możliwości transportu cargo oraz zwiększenia zasięgu samolotu.
Przedstawienie logistyki A380 wraz z końcowym montażem wTuluzie
Ważniejsze części A380 produkowane są we Francji, Niemczech, Hiszpanii oraz Wielkiej Brytanii. Ze względu na ich wielkość tradycyjne metody transportu okazały się niemożliwe, stąd muszą być dowożone do hali montażowej (Jean-Luc Lagardère Plant) wTuluzie we Francji transportem specjalnym. Część z nich przenoszona jest przezAirbusa Belugę używanego także przy budowie innych modeli samolotów. Elementy Airbusa A380 pochodzą od dostawców z całego świata. Czterech największych z nich to:Rolls-Royce, Safran,United Technologies Corporation iGeneral Electric.
W celu przewozu dużych elementów konstrukcyjnych A380 opracowana została trasa, znana jakoItinéraire à Grand Gabarit. Wiązało się to z budową floty typuro-ro, czyli statków i barek, budową konstrukcji portowych oraz rozwojem i modyfikacją dróg. Przednie i tylne części kadłuba wysyłane są na jednym z trzechstatków ro-ro zHamburga w Niemczech do Wielkiej Brytanii. Skrzydła są wytwarzane wFilton i w Broughton w Walii, a następnie transportowane statkami.
WSaint-Nazaire w zachodniej Francji,statki wymieniają[potrzebny przypis] sekcje kadłuba z Hamburga na większe, zmontowane części, których część zawiera nos samolotu. Rozładowuje się je wBordeaux. Następnie statki przewożą brzuch i ogon zConstrucciones Aeronáuticas SA wKadyksie w południowej Hiszpanii do Bordeaux. Stamtąd części A380 wędrująbarkami doLangon i ostatecznie drogami do hali montażowej w Tuluzie.
Po zmontowaniu samolot podróżuje nalotnisko Hamburg-Finkenwerder (XFW) w celu wyposażenia i malowania. Aby pomalować Airbusa A380 o powierzchni 3100 m² konieczne jest 3600 l farby[5].
Do końca stycznia 2019 złożone zostało 313[6] zamówień na Airbusa A380. 14 lutego 2019 Airbus poinformował, że produkcja zakończy się w 2021 roku po zrealizowaniu wszystkich istniejących zamówień[7][8].Próg rentowności programu A380Airbus ustalił na ok. 420 samolotów (dane na rok 2013)[9]. Oficjalna cena samolotu to 432,6 mlndolarów[10]. Próg rentowności w produkcji (przychody przekraczające koszt produkcji) osiągnięto pod koniec 2015 roku[11]. Z powodu niskiego popytu Airbus nie zdecydował się na ryzykowną inwestycję w modernizację samolotu do bardziej oszczędnej wersji A380neo, ponieważ nawet odzyskanie już zainwestowanych w projekt 28 mld euro jest mało prawdopodobne[12].
Z powodu braku nowych zamówień producent ograniczył produkcję A380 do 20 szt. w 2017, 12 szt. w 2018 roku[13] i 8 szt. od 2019[14]. Airbus A380 przegrywał rywalizację z bardziej ekonomicznymi samolotami dwusilnikowymi jakBoeing 777-300ER lubAirbus A350-1000. Samoloty dwusilnikowe są tańsze w eksploatacji, a regulacjeETOPS pozwalają im na operowanie na dalekich trasach, na których dawniej wykorzystywano czterosilnikoweBoeing 747 lub trzysilnikoweDC-10[15].Boeing 747-8 napotkał równie niski popyt, a 2/3 sprzedaży dla 747-8 stanowiła wersja towarowa[16]. Kolejną przeszkodą w większości krajów jest brak infrastruktury do przyjmowania tak dużych samolotów. W USA 18 lotnisk przygotowało się na przyjmowanie superjumbo[17], ale amerykańscy kongresmeni byli niechętni dofinansowaniu modernizacji lotnisk, aby przygotować je na przyjmowanie samolotu dla 550 pasażerów[18]. Airbus nie sprzedał ani jednego A380 w USA. Istotne jest też podejście linii lotniczych do zarządzania połączeniami. A380 był projektowany przy założeniu, że wraz ze wzrostem ruchu lotniczego większość linii będzie planować trasy w podejściuhub and spoke, czyli z przesiadką w dużymwęźle.Boeing 787 był projektowany natomiast do obsługi połączeń bezpośrednich w systemiepoint-to-point[19]. Z powodu wzrostu cen paliwa po 2001 roku linie wolały lżejsze i tańsze w eksploatacji samoloty jak 787 Dreamliner. 787 jest także bardziej elastyczny i przy pojemności od 220 miejsc może latać zarówno między hubami, jak i z mniejszych lotnisk o niższym natężeniu pozostając efektywny kosztowo. A380 może być ekonomiczny na niewielu trasach o bardzo dużym natężeniu, co ogranicza liczbę potencjalnych odbiorców[20]. Linie ponoszą także opłaty związane z obsługą połączeń z portów regionalnych do droższego huba zamiast ponosić niższe opłaty latając z mniejszych lotnisk, gdzie nie ma takiej konkurencji. Pojawienie się nowej generacji wąskokadłubowych samolotów o zwiększonym zasięgu tj.Airbus A321LR iBoeing 737 MAX także dało możliwość otwarcia nowych połączeń dalekobieżnych o niskim natężeniu[21].
W 2012 zbankrutowały linieKingfisher, które zamówiły pięć egzemplarzy A380. W 2014 roku Airbus anulował zamówienie japońskichSkymark Airlines na sześć Super Jumbo (dwa wyprodukowane egzemplarze sprzedano Emirates[22], a trzy liniomANA[23]) – zamówienie na A380 przyczyniło się do niewypłacalności niskokosztowego przewoźnika[24]. W 2015 zbankrutowały rosyjskieTransaero, które zamówiły cztery egzemplarze, a saudyjski odbiorca zrezygnował z jednego egzemplarza w wersji dla VIP[25]. W styczniu 2016Iran Air podpisał list intencyjny ws. zakupu m.in. 12 A380, ale w grudniu 2016 zamówiły 16 A350-1000[26] (niedostarczone z powodu wznowienia amerykańskich sankcji). W 2016Air Austral zrezygnowały z dwóch A380 w konfiguracji dla 840 pasażerów[27]. W 2017 rokuAir France zamieniło zamówienie na dwa A380 na trzy A350-900[28]. Amedeo nigdy nie podało terminu dostaw 20 szt. samolotów, ponieważ nie znalazło linii zainteresowanych ich leasingiem.Virgin Atlantic Airways w 2013 opóźniło dostawy sześciu zamówionych dekadę wcześniej w 2001 roku A380 do 2018, a następnie zamówiło 12 A350-1000, zapowiadając, że nie potrzebuje już A380. Oficjalnie zamówienie anulowano w marcu 2018[29]. W styczniu 2016 roku linieQantas zapowiedziały, że nie odbiorą pozostałych ośmiu A380, bo 12 posiadanych egzemplarzy całkowicie zaspokaja ich potrzeby[30]. Ostatecznie zamówienie anulowano w lutym 2019[31]. W 2016 roku pierwszy odbiorca samolotu – linieSingapore Airlines zapowiedziały, że nie przedłużą 10-letniego leasingu pięciu A380, które odebrano między październikiem 2007 i czerwcem 2008[32]. Są to pierwsze egzemplarze, które trafią narynek wtórny. Dwa pierwsze ex-Singapore A380 pozyskały portugalskie czarterowe linieHi Fly[33].
14 lutego 2019 roku Airbus ogłosił zakończenie produkcji samolotu w 2021 roku[34]. O losie programu przesądziły linieEmirates, które tego samego dnia poinformowały o redukcji zamówienia na A380-800 ze 162 do 123 egzemplarzy (w tym 14 egzemplarzy pozostałych do odbioru). Pozostałe 39 egzemplarzy superjumbo Emirates zamienił na 40 szt.Airbus A330-900neo i 30A350-900 XWB[35]. Zamówienie na 20 egzemplarzy A380 anulowała także firma leasingowaAmedeo[36].
Z powodu opóźnień w dostawach samolotów wersji A380-800F (transportowej), wszyscy zainteresowani klienci zdecydowali się anulować swoje zamówienia, a program rozwoju modelu A380-800F został anulowany.
Liczba zamówionych i dostarczonych samolotów na przestrzeni lat
Przekrój ukazujący rozmieszczenie siedzeń w klasie ekonomicznejRozmieszczenie miejsc w Airbusie A380 w konfiguracji 519 siedzeń (331 na głównym pokładzie i 188 na górnym)
4 listopada 2010 podczas przelotu Qantas Lot 32 (VH-OQA) na trasie zSingapur Changi Airport doSydney nastąpiła awaria silnika nr 2. Samolot musiał z przyczyn technicznych awaryjnie lądować w Singapurze. Pasażerowie, załoga ani ludzie na ziemi nie doznali żadnych obrażeń, pomimo że części gondoli silnika uszkodziły skrzydło i spadły na indonezyjską wyspęBatam. Linie Qantas zawiesiły wszystkie loty A380. Śledczy ustalili, że przyczyną wybuchu był wyciek oleju w silnikuRolls-Royce Trent 972[45].
W 2010 roku w skrzydłach samolotów wykryto dwa rodzaje mikropęknięć: wżebrach oraz wspornikach mocujących pokrycie skrzydeł[46]. Pęknięcia były spowodowane błędami konstrukcyjnymi. W 2013 roku Airbus przeprojektował skrzydła A380. Wprowadzenie zmian w produkcji spowolniło dostawę 25 egzemplarzy samolotu w 2013 roku. Pierwsze maszyny po zmianach dostarczono w roku 2014, naprawy objęły też wszystkie wyprodukowane egzemplarze (w trakcie zaplanowanych przeglądów)[47][9]. W 2012 roku koszty poniesione przez producenta na naprawę ożebrowania skrzydeł w większości przekazanych egzemplarzy wyniosły 251 mln euro, a w roku 2013 dalsze 85 mln euro[48].
19 czerwca 2011 Airbus A380 (prototyp MSN004) o znakach rejestracyjnych F-WWDD podczas kołowania na podparyskimlotnisku Le Bourget zahaczył skrzydłem o budynek.
21 lipca 2011 Airbus A380 koreańskich liniiKorean Air podczas lądowania na lotniskuTokio-Narita na pasie 34L przeszlifował silnikiem o powierzchnię pasa startowego. Na pokładzie znajdowało się 168 pasażerów. Nikomu nic się nie stało. Samolot został podholowany na płytę postojową. Po trwającym ok. godziny przeglądzie samolot odleciał doSeulu.
4 listopada 2011 A380 liniiQantas lecący z Singapuru do Londynu awaryjnie lądował na lotnisku w Dubaju. Powodem była awaria jednego z silników (problem z poziomem oleju). Na pokładzie znajdowały się 283 osoby. Nikomu nic się nie stało.
1 października 2017 Airbus A380-861 nr rej.F-HPJE lotAir France 66 wylądował awaryjnie w bazieGoose Bay w Kanadzie z powodu – jak podano – poważnego zniszczenia jednego z jego czterech silnikówGP7000. Maszyna leciała zParyża doLos Angeles, a na pokładzie było 496 pasażerów i 24 członków załogi[49].
_(cropped).jpg)
.jpg)
%2c_9H-HIP%2c_Airbus_A380-841_(49579897746).jpg)
.jpg)
