Acies triplex (łac. „szyk potrójny”) –szyk wojskowy stosowany przezlegionyrzymskie, formowany według schematuquincunx. Nazwa pochodzi od potrójnego uszeregowaniamanipułów w legionie. Manipuł składał się ze 120-150 ludzi, 6 szeregów po 20-25 żołnierzy. W szykuacies triplex manipuły oddzielone były od siebie przerwą o szerokości czoła manipułu z następnej linii. Miało to na celu zapewnienie dużej manewrowości i łatwości przegrupowywania się przy jednoczesnym zachowaniu możliwości szybkiego tworzenia zwartej linii wojsk.
Pierwsza linia 10 manipułów nazywana byłahastati. Nazwa pochodzi odwłóczni (hasta), używanej do walki w zwarciu, zastąpionej później przez krótki miecz (gladius). W jej szyku ustawiano żołnierzy młodych (do 24 lat). Dwa pierwsze szeregi (hastati iprincipes) używały również ciężkich włóczni do rzucania,pilum.
Druga linia,principes, składała się z żołnierzy w wieku 24–30 lat, bardziej doświadczonych odhastati, którzy wchodzili do walki razem z pierwszym szykiem. Miał za zadanie pokrywanie odstępów pomiędzy nimi a pierwszą liniąhastati.
Trzecią, rozstrzygającą linię stanowilitriarii, najstarsi żołnierze-weterani. Pokrywali odstęp pomiędzy drugim a trzecim szykiem. Używani byli tylko w ostateczności. Powiedzenie rzymskie: „sprawa doszła do trzeciego szeregu” (łac.res ad triarios venit) oznaczało, że sytuacja stała się krytyczna. Ich manipuły, w przeciwieństwie do manipułówhastati iprincipes, liczyły po 60 ludzi. Triarii nie używali pilum, ich ekwipunek stanowiławłócznia, taka sama, jak ta którą wcześniej posługiwali sięhastati,gladius,scutum (tarcza), hełm,nagolenniki ikolczuga.