Abu Bakr (arab.ابو بكر الصديق, właściwieAbd Allah Ibn Usman Abu Kuhafa; ur.573 wMekce, zm.23 sierpnia634 wMedynie) – pierwszykalif, panujący w latach 632–634.
Abu Bakr tokunja, przydomek, oznaczający „ojca małego wielbłądziątka” albo według niektórych późniejszych muzułmańskich tradycji „ojca dziewicy” (to jestA’iszy), pod którym do historii przeszedł Abd Allah Ibn Usman Abu Kuhafa.
Abu Bakr urodził się w roku 573 wMekce w plemieniuKurajszytów. O jego życiu przed nawróceniem się naislam właściwie nic pewnego nie wiadomo, chociaż muzułmańska tradycja twierdzi, że był zamożnym kupcem, co zdają się potwierdzać późniejsze wydarzenia, podczas których miał wielokrotnie wspierać materialnie ubogą gminę muzułmańską podczas pierwszego okresu jej istnienia. Był jednym z pierwszych nawróconych na islam, według niektórych tradycji trzecią osobą po żonie prorokaChadidży iAlim, chociaż większość z nich umieszcza go mniej zaszczytnie wśród kilkunastu pierwszych nawróconych, a jedna z nich powiada nawet: „Było przed nim ponad pięćdziesięciu”[1] aby zaraz dodać: „ale on był najznakomitszy”. Stało się to około roku 610. Jego majątek, pozwalający mu np. wykupywać nawróconych na islam niewolników, oraz osobisty autorytet i charyzma, były znaczącym wsparciem w misji Mahometa. Pozycję Abu Bakra jako najbliższego obok Alego towarzysza Proroka wzmocniło w dodatku małżeństwo Mahometa z jego córką, A’iszą, która miała się stać jego ulubioną żoną. O znaczeniu Abu Bakra świadczy choćby fakt powierzenia mu przez Mahometa zadania wygłoszeniachutby podczashadżdżu w 631 roku.
Po śmierci Mahometa, Abu Bakr miał wypowiedzieć wobec zdezorientowanego tłumu słynne słowa:
O ludzie! Jeżeli oddajecie cześć Mahometowi, to Mahomet nie żyje; jeżeli zaś oddajecie cześć Bogu, to Bóg żyje[2]
Miejscowi Medyńczycy zebrali się wtedy, żeby wybrać nowego przywódcę, na wieść o czym przyłączyli się do nich szybko najbliżsi towarzysze proroka i inni Kurajszyci. Dzięki temu udało się wybrać jednego przywódcę dla Mekki iMedyny, a został nim właśnie Abu Bakr. Był on tytułowany następcą wysłannika Boga (arab.chalifat rasul Allah), i tym samym zapoczątkowałkalifat. Po odebraniu przysięgi od gminy medyńskiej Abu Bakr wygłosił chutbę następującej treści:
O ludzie. Zostałem wyznaczony, aby wami rządzić, chociaż nie jestem najlepszy spośród was. Jeśli postąpię właściwie, wesprzyjcie mnie, jeżeli uczynię źle, poprawcie mnie. Prawda bowiem jest wiernością, a kłamstwo jest zdradą. Słaby spośród was jest silny [swoimi racjami] w moich oczach dopóki nie oddam jemu sprawiedliwości, jeśli tak spodoba się Bogu, a silny spośród was jest słaby w oczach moich aż nie wyegzekwuję od niego sprawiedliwości, jeśli taka będzie wola Boga. Jeśli jakiś lud uchyli się od walki w świętej wojnie dla Boga, Bóg dosięgnie go poniżeniem. Jeśli słabość rozprzestrzeni się między ludem, Bóg sprowadzi nieszczęście na wszystkich bez wyjątku. Bądźcie mi posłuszni tak długo jak ja będę posłuszny Bogu i Jego Prorokowi. A jeśli sprzeniewierzę się Bogu i Jego Prorokowi, posłuszeństwo wasze nie będzie mi należne. Chodźcie na modlitwę, a Bóg zechce zlitować się nad wami[3]
Początkowo wierność Abu Bakrowi przysięgły jedynie Mekka, Medyna iAt-Ta’if, większość zaś pozostałych podbitych przez MahometaArabów otwarcie nie uznawało go, twierdząc, że winni byli lojalność jedynie osobiście Prorokowi. Doszło do masowegoodstępstwa od świeżo przyjętego islamu, a część wodzów plemiennych ogłosiła się prorokami – najbardziej znaczącym z nich byłMusajlima działający w centralnej Arabii. Abu Bakrowi, głównie dzięki militarnemu geniuszowiChalida ibn al-Walida oraz braku współdziałania pomiędzy buntownikami, do marca 633 roku udało się jednak zjednoczyć na powrót Arabów pod swoją władzą. Zgodnie z tradycją walki były krwawe i zacięte – po decydującej bitwie z MusajlimąUmar ibn al-Chattab miał zwrócić kalifowi uwagę na konieczność spisaniaKoranu, ponieważ zginęło w niej bardzo wielu z tych, którzy słyszeli wypowiedzi Mahometa. Zadanie to Abu Bakr powierzyłZajdowi Ibn Sabicie, który spisywał wypowiedzi Proroka już za jego życia. W ten sposób powstała pierwsza wersja Koranu, po śmierci Abu Bakra przekazana Umarowi.
Po ponownym zjednoczeniu Arabii Abu Bakr rozpoczął inwazję na terytoriumSasanidzkiej Persji iBizancjum, całkowicie wyczerpanych toczoną przez siebie w latach 602–628 wojną. Jeszcze w roku 633, współdziałając z miejscowym arabskim plemieniemBanu Szajban Chalid zdobyłAl-Hirę na terytorium perskim i coraz głębiej penetrował terytoriumMezopotamii, niszcząc szereg perskich oddziałów. Jednak główne siły arabskie zarówno w roku 633, jak i 634 zostały skierowane przeciwko Cesarstwu. W roku 634 miejscowa armia bizantyjska zostałapokonana pod Adżnadajn, i Arabowie przystąpili dooblegania Damaszku. Abu Bakr nie doczekał jednak końca oblężenia, zmarł bowiem 23 sierpnia 634 roku.
W tradycji islamu jest on uznawany za jednego z czterechkalifów prawowiernych, a w tradycjisunnickiej jest przedstawiany jako wzór władcy idealnego, obok swojego następcyUmara. Inaczej na tę kwestię zapatrują sięszyici, według których bezprawnie zagarnął on kalifat należnyAlemu. Według nich Arabowie zbuntowali się przeciwko władzy Abu Bakra ponieważ wiedzieli, że działa on w niezgodzie z wolą Proroka.
MauriceM.Gaudefroy-DemombynesMauriceM.,Narodziny islamu,HannaH.Olędzka (tłum.), Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1988,ISBN 83-06-01446-4,OCLC69561313. Brak numerów stron w książce
_-_%25D8%25A3%25D8%25A8%25D9%2588_%25D8%25A8%25D9%2583%25D8%25B1_%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25B5%25D8%25AF%25D9%258A%25D9%2582_%25D8%25B9%25D8%25A8%25D8%25AF_%25D8%25A7%25D9%2584%25D9%2584%25D9%2587_%25D8%25A8%25D9%2586_%25D8%25B9%25D8%25AB%25D9%2585%25D8%25A7%25D9%2586_%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25AA%25D9%258A%25D9%2585%25D9%258A_%25D8%25A7%25D9%2584%25D9%2582%25D8%25B1%25D8%25B4%25D9%258A_%25D8%25A3%25D9%2588%25D9%2584_%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25AE%25D9%2584%25D9%2581%25D8%25A7%25D8%25A1_%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25B1%25D8%25A7%25D8%25B4%25D8%25AF%25D9%258A%25D9%2586.svg)
