 Na konferencji prasowej w Kairze | |||
| Data i miejsce urodzenia | 1925 | ||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 22 września 2013 | ||
| przewodniczący Rady Wykonawczej Prowincji PółnocnejZjednoczonej Republiki Arabskiej | |||
| Okres | od 20 września 1960 | ||
| Przynależność polityczna | |||
| Poprzednik | |||
| Następca | Mamun al-Kuzbari jako premierSyrii | ||
| minister spraw wewnętrznych Zjednoczonej Republiki Arabskiej | |||
| Okres | od 22 lutego 1958 | ||
| Przynależność polityczna | Unia Narodowa | ||
| Poprzednik | powstanie urzędu | ||
| Następca | rozwiązanie państwa | ||
| |||
 pułkownik | |
| Data i miejsce urodzenia | 1925 |
|---|---|
| Data śmierci | 24 września 2013 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | 1939 - 1958 |
| Siły zbrojne | |
| Główne wojny i bitwy | I wojna izraelsko-arabska,Zamach stanu w Syrii (luty 1949),Zamach stanu w Syrii (sierpień 1949),Zamach stanu w Syrii (grudzień 1949),Kryzys sueski |
| Późniejsza praca | polityk |
Abd al-Hamid as-Sarradż (arab. عبد الحميد السراج) (ur. 1925, zm. 25 września 2013 wKairze) –syryjski wojskowy i polityk. W latach 1958–1961, jako minister spraw wewnętrznych Prowincji PółnocnejZjednoczonej Republiki Arabskiej oraz szef służb bezpieczeństwa, był faktycznie najpotężniejszą osobą wSyrii i zarządzał nią w porozumieniu z prezydentemEgiptuGamalem Abdel Naserem.
Ukończył Akademię Wojskową wHims, po czym podjął służbę jako oficer wefrancuskiej żandarmerii, w której pozostawał do opuszczenia przez Francuzówterytorium mandatowego Syrii i Libanu i ustanowieniaRepubliki Syryjskiej. Walczył jako ochotnik wI wojnie izraelsko-arabskiej. W czasie wojny poznałHusniego az-Za’ima, szefa sztabu armii syryjskiej[1]. Gdy ten ostatni dokonał w marcu 1949zamachu stanu i ogłosił się dyktatorem, as-Sarradż znalazł zatrudnienie jako jeden z jego osobistych ochroniarzy. Nie zdołał jednak uratować az-Za’ima przed zamachem stanual-Hinnawiego, w czasie którego został on obalony, a następnierozstrzelany. As-Sarradż był podejrzewany o udział w przygotowaniach do przewrotu[1].
Wziął udział w zamachu stanuAdiba asz-Sziszaklego w 1951. On też mianował go zastępcą attaché wojskowego wEgipcie. Po obaleniu asz-Sziszaklego w 1954, dzięki pomocy szefa sztabuSzaukata Szukajra, stanął na czele głównej syryjskiej agencji wywiadu. Od połowy lat 50. XX wieku był przekonanymnaserystą[1].
W 1954 zastępca szefa sztabu, pułkownikAdnan al-Maliki, został zamordowany przez członkaSyryjskiej Partii Socjal-Nacjonalistycznej, zwalczającej polityków i wojskowy proegipskich. As-Sarradż odegrał znaczącą rolę w śledztwie prowadzonym w sprawie zabójstwie, m.in. dzięki jego zabiegom partia, z której wywodził się zamachowiec, została zdelegalizowana, a jej przywódcy uwięzieni. Jeden z nich,Hasan Dżadid, został zamordowany wBejrucie najprawdopodobniej z inspiracji as-Sarradża[1]. W 1957 as-Sarradż wykrył inspirowany przezIrak spisek wymierzony przeciwko prezydentowi SyriiSzukriemu al-Kuwatliemu[1]. W tym samym czasie wywiady amerykański i brytyjski rozważały zorganizowanie w Syrii działań sabotażowych, które następnie posłużyłyby za pretekst do interwencji tureckiej, jordańskiej lub irackiej. W toku tych działań rozważano organizację zamachów na lideraKomunistycznej Partii SyriiChalida Bakdasza, szefa sztabu Sił Zbrojnych Syrii gen.Afifa al-Bizriego i właśnie as-Sarradża. Uważano za głównych inspiratorów polityki zagranicznej Syrii, a tę interpretowano jako postępujące zbliżenie ze Związkiem Radzieckim[2].
Autorytet as-Sarradża wśród młodszych oficerów syryjskich, jego osobowość i talent do pracy policyjnej, jak również oddanie naseryzmowi sprawiło, że z czasem kierowane przez niego biuro wywiadu stało się centrum naserowskiej propagandy w Syrii. As-Sarradż w miarę możliwości eliminował z sił zbrojnych wojskowych o poglądach innych niż jego własne. W czasiekryzysu sueskiego bez zgody przełożonych polecił zniszczyć przebiegające przez Syrię elementy brytyjskiego gazociągu i przekonał prezydenta al-Kuwatliego, by odwołał z kraju brytyjskiego ambasadora[1]. W latach 1956–1958 as-Sarradż brał udział w opracowywaniu planów nieudanych zamachów na czterech niechętnychGamal Abdel Naserowi przywódców arabskich: premiera IrakuNuriego as-Sa’ida, królaJordaniiHusajna, królaArabii SaudyjskiejAbd al-Aziza ibn Su’uda oraz prezydentaLibanuKamila Szamuna[1]. Z czasem as-Sarradż zyskiwał coraz bardziej złą sławę, jego samego i podwładnych oskarżano o stosowanietortur wobec więźniów. Jego wpływy w korpusie oficerskim równocześnie wzrosły na tyle, że gdy w 1957 prezydent al-Kuwatli i minister obronyChalid al-Azm zamierzali pozbawić go stanowiska, wojskowi zagrozili otwartym buntem[1].
Po powstaniuZjednoczonej Republiki Arabskiej as-Sarradż stał się najpotężniejszą osobą w syryjskiej części nowego państwa (Prowincji Północnej). Z woli Abdel Nasera, prezydenta republiki, został ministrem spraw wewnętrznych Prowincji Północnej i udzielił mu praktycznie nieograniczonych pełnomocnictw. Szczególnym obiektem represji ze strony as-Sarradża stała się Komunistyczna Partia Syrii (chociaż dawniej był jej sympatykiem), jednak minister zwalczał również wszystkie pozostałe niezwiązane z naseryzmem organizacje polityczne. Do 1961 władza as-Sarradża wzrosła do tego stopnia, że sam Abdel Naser zaczął obawiać się jego wpływów, toteż odebrał mu stanowisko ministerialne i uczynił go wiceprezydentem Zjednoczonej Republiki Arabskiej; stanowisko to było wyłącznie ceremonialne. Aby utrwalić własną kontrolę nad Prowincją Północną, Abdel Naser skierował do niej swojego towarzysza z ruchuWolnych Oficerów, marszałkaAbd al-Hakima Amira. As-Sarradż usiłował walczyć o dotychczasową pozycję, liczył, że w konflikcie z Amirem Naser weźmie jego stronę, pomylił się jednak. 26 września 1961 as-Sarradż został zdymisjonowany ze wszystkich stanowisk. Abdel Naser doprowadził również do zwolnienia więźniów politycznych i usunięcia ze stanowisk państwowych osób związanych z obalonym szefem służb[1].
Dwa dni po zwolnieniu as-Sarradża doszło do zamachu stanu pod dowództwemAbd al-Karima an-Nahlawiego, którego skutkiem był upadek Zjednoczonej Republiki Arabskiej. Były minister spraw wewnętrznych został aresztowany i miał stanąć przed sądem jako zbrodniarz wojenny. W maju 1962 dzięki pomocy Nasera[3]. zdołał zbiec z Syrii i osiadł w Bejrucie, gdzie uniknął śmierci w zamachu zorganizowanym przez aktywistę Syryjskiej Partii Socjal-Nacjonalistycznej. Przeniósł się wówczas do Egiptu, gdzie porozumiał się z Naserem i otrzymał prawo stałego pobytu, a następnie został kierownikiem krajowego systemu ubezpieczeń społecznych, którą to funkcję wykonywał także za prezydenturyAnwara as-Sadata[1]. WKairze pozostał do końca życia[3].
.svg)
