50°54′N 14°48′E/50,900000 14,800000 | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Kraj związkowy | |||
| Powiat | |||
| Prawa miejskie | 1255 | ||
| Zarządzający | Thomas Zenker↗ | ||
| Powierzchnia | 66,74 km² | ||
| Wysokość | 242 m n.p.m. | ||
| Populacja (31 sierpnia 2019) • liczba ludności • gęstość |
| ||
| Nr kierunkowy | 03583 | ||
| Kod pocztowy | 02763, 02788 | ||
| Tablice rejestracyjne | ZI, GR, LÖB, NOL, NY, WSW | ||
Położenie na mapie Saksonii  | |||
Położenie na mapie Niemiec  | |||
| 50°54′N 14°48′E/50,900000 14,800000 | |||
| |||
| |||
| |||
| Strona internetowa | |||
Żytawa[2] (niem. Zittau;górnołuż. Žitawa,[ˈʒitawa]ⓘ;cz. Žitava) –miasto wNiemczech, w kraju związkowymSaksonia, wokręgu administracyjnym Drezno, wpowiecie Görlitz, przy granicy zPolską iCzechami, wŁużycach Górnych. Do 31 lipca 2008 Żytawa była stolicąpowiatu Löbau-Zittau.
Miasto należy doZwiązku Sześciu Miast[3].
Początkowo część historycznej krainyCzech, następnie związana zŁużycami Górnymi od 1283 do 1319 orazDolnym Śląskiem od 1319 do 1346, w chwili zakładaniaZwiązku Sześciu Miast w 1346 wciąż uznawana za miasto czeskie – jedyne w związku obok pięciu miast łużyckich[4], z którymi wiążąc się ponownie zbliżyła się do Łużyc Górnych. Nie odnotowano formalnego włączenia Żytawy do Górnych Łużyc[5], jednakże po 1346 dzieliła historię tego regionu, z nim przechodząc na lata 1469–1490 pod panowanie węgierskie, a po 1635 – saskie. Świadectwem powiązań historycznych z Czechami i Śląskiem jest herb miasta, zawierający motywyczeskiego lwa idolnośląskiego orła piastowskiego.
.jpg)
Historia Żytawy sięga XII-wiecznejsłowiańskiej osady[6]. Obszar leżał w granicachCzech od XI wieku[7]. Najstarsza wzmianka o Żytawie pod łacińską nazwąSitavia pochodzi z 1238[7].Prawa miejskie nadał w 1255 król czeskiPrzemysł Ottokar II, wyznaczając także granice miasta w celu budowy murów obronnych[7]. Żytawa została miastem królewskim, w którym ulokowano prowincjonalny sąd, a dekanat żytawski znajdował się pod bezpośrednim zarządem biskupów praskich[8]. W 1268 powstał klasztorfranciszkanów[7]. Na początku XIV wieku miasto otrzymało po raz pierwszy herb i powstały pierwszegildie rzemieślnicze[6].
W latach 1319–1346 Żytawa znajdowała się w granicachpiastowskiegoksięstwa jaworskiego. W 1337, po prośbie księciaHenryka I jaworskiego, miasto przeprowadziło skuteczny atak na pobliski czeski zamekTolštejn, który po 1320 stał się przyczółkiem rozbójników, napadających na miasto i okolice[9]. W nagrodę Henryk I uhonorował miasto umieszczając w jego herbiedolnośląskiego orła piastowskiego[9]. Po śmierci księcia w 1346 miasto ponownie przeszło we władanie Czech[10]. W 1346 Żytawa była jednym z miast-założycieliZwiązku Sześciu Miast. W 1359 i 1422 miasto niszczyły wielkie pożary[7]. Od 1421 do 1436 w Żytawie rezydowali kanonicyprascy[6]. W 1469 wraz ze Związkiem Sześciu Miast miasto uznało władzę króla WęgierMacieja Korwina, po którego śmierci w 1490 powróciło do Czech, wówczas we władaniukrólewicza polskiegoWładysława II Jagiellończyka[11]. W 1555, 1559 i 1599 wybuchały epidemie[7]. W 1586 otwarto gimnazjum w Żytawie[7]. Na mocy postanowieńpokoju praskiego w 1635 wraz z większą częścią Łużyc przypadłaSaksonii. Mimo to po 1635 w mieście wciąż osiedlali sięCzesi, już jako imigranci z pobliskiego miastaGródek nad Nysą, które pozostało w granicach Czech[12].
.jpg)
Pomiędzy 1697 a 1763 miasto znajdowało się pod panowaniem królów PolskiAugusta II Mocnego iAugusta III Sasa. W czasiewojny siedmioletniej w 1757 wojskaaustriackie przeprowadziły ostrzał Żytawy, doprowadzając do wielkiego pożaru[7], po którym nastąpił upadek handlowy miasta[6]. Zniszczone wówczas zostały m.in. kościół św. Jana i ratusz[6]. W 1806 Żytawa została częściąKrólestwa Saksonii. W 1813 r. w mieście powstały dwie polskie jednostki wojskowe, tj. 1 i 2 kompania artylerii konnej[13]. Pomiędzy 1840 a 1845 wzniesiono nowy ratusz, a w 1859 otwartodworzec kolejowy[6]. Do 1869 rozebrano znaczną część obwarowań miejskich[6]. Od 1871 miasto znalazło się w granicachzjednoczonych Niemiec.
W 1904 powstała elektrownia miejska i uruchomiono komunikację tramwajową[7]. W 1920 do miasta włączono wieśPorajów, która pozostawała dzielnicą miasta do 1945, gdy została włączona w granice powojennej Polski[7]. W 1932 miał miejsce pożar teatru, w 1936 otwarto nowy teatr[7]. W czasieII wojny światowej w miejscowości znajdowała się filia obozu koncentracyjnegoGroß-Rosen[14]. W 1945 w Żytawie zamieszkiwało ok. 4000Czechów, którzy założyli Czeską Radę Narodową i podjęli starania o włączenie miasta doCzechosłowacji, jednakże ich postulaty zostały definitywnie odrzucone w 1948[15]. W 1945 znalazła się wradzieckiej strefie okupacyjnej Niemiec, z której w 1949 utworzonoNRD. Od 1990 w granicach odtworzonegoWolnego Kraju Saksonia orazRepubliki Federalnej Niemiec.
1 maja 2004 w Żytawie miała miejsce uroczystość przyjęcia Polski i Czech doUnii Europejskiej, w której uczestniczyli premier PolskiLeszek Miller, premier CzechVladimír Špidla i kanclerz NiemiecGerhard Schröder. Od tego czasu obserwuje się wzrost liczbyPolaków i Czechów w populacji Żytawy[16]. W 2010 miasto dotknęła powódź[6].
Z okolic Żytawy i pobliskiegoLubija swoje korzenie wywodzi polsko-niemiecki ród szlacheckiOppeln-Bronikowskich.
W 1812 roku w Żytawie zmarł powstaniec kościuszkowski i uczestnikwojen napoleońskichMaciej Mirosławski.
12 listopada 1949 w okolicy Żytawy przy próbie ucieczki zPolski został ujętyTadeusz Cieśla, wielokrotny kurierArmii Andersa zajmujący się przemycaniem do zachodnich stref okupacyjnych osób zagrożonych prześladowaniami w kraju.
Miasto liczy 25 950 mieszkańców (2013).
Osobny artykuł:Ludność Żytawy.Miasto jest siedzibą Uniwersytetu Nauk Stosowanych Zittau/Görlitz (Hochschule Zittau/Görlitz) oraz Międzynarodowego Instytutu Uniwersyteckiego (Internationales Hochschulinstitut Zittau) – jednostki centralnej Uniwersytetu w Dreźnie. W Zittau działa Teatr im. Gerharta Hauptmanna.
Jest to także miasto narodzinHeinricha Marschnera.
Znajdowały się tutaj dwa drogowe przejścia graniczne z Polską:
oraz tranzyt przez Polskę Żytawa –Gródek nad Nysą przezmost kolejowy w Żytawie.
Dworzec Główny w Żytawie jest węzłem kolejowym następujących linii:
W czasachNRD produkowany był tu samochódRobur w fabryceVEB ROBUR-Werke Zittau w latach 1962–1991 jako ciężarówka i autobus. Ostatnie egzemplarze zjechały z taśmy produkcyjnej w roku 1991[17].
| Miesiąc | Sty | Lut | Mar | Kwi | Maj | Cze | Lip | Sie | Wrz | Paź | Lis | Gru | Roczna |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Rekordy maksymalnej temperatury [°C] | 14.3 | 15.5 | 19.6 | 27.8 | 30.2 | 34.1 | 36.3 | 36.0 | 28.8 | 25.2 | 17.3 | 12.8 | 36,3 |
| Średnie temperatury w dzień [°C] | 1,0 | 2,5 | 7,2 | 13,1 | 18,4 | 21,0 | 23,0 | 23,0 | 18,1 | 12,6 | 5,9 | 2,3 | 12,3 |
| Średnie dobowe temperatury [°C] | -1,5 | -0,7 | 3,0 | 7,7 | 12,7 | 15,5 | 17,3 | 16,9 | 12,8 | 8,4 | 3,3 | 0,0 | 8,0 |
| Średnie temperatury w nocy [°C] | -4,2 | -3,7 | -0,5 | 2,6 | 6,9 | 10,2 | 11,9 | 11,5 | 8,5 | 4,8 | 0,8 | -2,4 | 3,9 |
| Rekordy minimalnej temperatury [°C] | -25.1 | -22.7 | -14.4 | -9.2 | -3.2 | 0.4 | 3.9 | 3.5 | -0.1 | -7.8 | -14.7 | -23.7 | −25,1 |
| Opady [mm] | 58 | 47 | 54 | 43 | 62 | 76 | 96 | 89 | 61 | 47 | 57 | 62 | 753 |
| Średnia liczba dni z opadami | 12 | 10 | 11 | 9 | 11 | 12 | 12 | 11 | 10 | 9 | 11 | 13 | 131 |
| Źródło: Na podstawie 35-lecia 1979-2013[18] | |||||||||||||
Bogatynia,Polska
Eichgraben,Austria (kontakty utrzymuje dzielnicaEichgraben)
Liberec,Czechy
Pistoia,Włochy
Portsmouth,Stany Zjednoczone
Villingen-Schwenningen,Badenia-WirtembergiaZielona Góra, Polska (od 2016)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
| Miasta (Stadt) |
|
|---|---|
| Gminy (Gemeinde) |
|
| Wspólnoty administracyjne (Verwaltungsgemeinschaft) | |
| Związki gmin (Verwaltungsverband) |
