Ten artykuł dotyczy formy transportu. Zobacz też:sonet Adama Mickiewicza.
Żegluga – działalność człowieka na wodzie przy użyciustatków wodnych[1].
Do przewozu towarów używa się wielu wyspecjalizowanych statków:masowców,drobnicowców,kontenerowców,tankowców,chemikaliowców i innych.
Przewozy pasażerskie stanowią znikomy odsetek ogólnego transportu ludzi, a to ze względu na długi czas podróży. Jedynie w niektórych regionach świata, na przykład na obszarach o silnie rozwiniętejlinii brzegowej lub wpaństwach wyspiarskich, ważną rolę odgrywa komunikacjapromowa.
W zależności od obszaru działalności żeglugę można podzielić na: morską, przybrzeżną iśródlądową.
Żegluga morska realizowana jest międzyportami morskimi za pomocą wyspecjalizowanychstatków, np.:
Ze względu na rejon pływania żeglugę podzielić można na:
.jpg)
Żeglugę przybrzeżną uprawiająstatki o małej zdolności żeglugowej wynikającej z ich konstrukcji (np. małe wymiary, niewielkie zanurzenie).Jednostki wchodzące w skład tejfloty nazywane sąbiałą flotą, a zaliczają się do niej nieduże statki pasażerskie zarówno o charakterze komunikacyjnym, jak i wycieczkowo-rekreacyjnym. Mała zdolność żeglugowa tych statków rekompensowana jest różnorodnością floty: w jej składzie można znaleźćtramwaje wodne,wodoloty, małewycieczkowce (w tymbocznokołowce), repliki statków dawnych czy też stylizowane na sławne statki przeróbkikutrów rybackich. Ten rodzaj żeglugi uprawiają często holowniki morskie. Nie wynika to z ich niskiej dzielności morskiej, ale raczej z polityki armatorów i rejonu ich działania. Statek uprawiający żeglugę przybrzeżną ma do spełnienia niższe wymagania odnośnie do wyposażenia i minimalnej bezpiecznej obsady niż statek uprawiający żeglugę międzynarodową.
Definicje żeglugi przybrzeżnej różnią się w zależności od kraju. W Polsce do 2017 r. włącznie obowiązywała definicja podana przez Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 7 sierpnia 2013 r. w sprawie wyszkolenia i kwalifikacji członków załóg statków morskich:Żegluga przybrzeżna – podróże po akwenie Morza Bałtyckiego i akwenach przyległych do 8° długości geograficznej wschodniej[3].
Głównymi ośrodkami żeglugi przybrzeżnej w Polsce sąGdańsk iSzczecin, a firmami z największymi tradycjami w tej dziedzinieŻegluga Gdańska iŻegluga Szczecińska.
Osobny artykuł:Żegluga śródlądowa.Pojęcie żegluga śródlądowa podlega ewolucji i nigdy nie było ustawowo definiowane. Na podstawie ustawy Prawa wodne żeglugę śródlądową można określić jako tak zwaną powszechną lub szczególną formę korzystania z wód, polegającą natransporcie, czyli przewozie osób i rzeczy, połowie ryb,utrzymaniu szlaku żeglownego, eksploatacjikruszywa,sporcie,rekreacji iturystyce na wodzie,nadzorze na wodzie,ratownictwie na wodzie,szkoleniu na wodzie,gastronomii na wodzie,hotelarstwie na wodzie, mieszkaniach na wodzie, biurach na wodzie, warsztatach na wodzie, zakładach kąpielowych, przy pomocy urządzenia pływającego z napędem lub bez napędu nazywanegostatkiem śródlądowym, takżepromu,wodolotu lubpoduszkowca, na wodach, które nazywają sięśródlądowe drogi wodne, w tym np.akweny uregulowane, lubinne wody śródlądowe. Z prowadzeniem żeglugi po drogach wodnych wiążą się pojęciaport rzeczny,szlak żeglowny,głębokość tranzytowa. Gdy działalność prowadzona jest poza drogami wodnymi, aby podlegała szczególnej regulacji, którą jestustawa o żegludze śródlądowej, powinna dotyczyć wyłącznie: przewozów międzybrzegowych, zarobkowego przewozu osób, ładunków, zarobkowego połowu ryb, wykonywania robót technicznych lub eksploatacji złóż kruszywa. Część żeglugi śródlądowej, którą nazywa siętransportem wodnym, jest rodzajem transportu, któremu państwo poświęciło szczególną uwagę. Zalety żeglugi śródlądowej spowodowały, że ten rodzaj transportu powinien być promowany na podstawieustawy o Funduszu Żeglugi Śródlądowej i Funduszu Rezerwowym. Transport rzeczny prowadzony jest przez podmioty żeglugi śródlądowej, którymi są:armator,przewoźnik żeglugi śródlądowej,pilot statku śródlądowego,załoga statku,stocznia.Żegluga śródlądowa w Europie odgrywa istotną rolę w łańcuchu transportowym.
Według innych kryteriów podziału występują jeszcze:
Żegluga kabotażowa lubkabotaż to żegluga pomiędzy portami tego samego państwa. Jeśli odbywa się w obrębie jednegomorza, nazywana jestkabotażem małym (np.Gdynia-Świnoujście). Jeśli porty te znajdują się na różnych morzach, mowa wtedy okabotażu wielkim (np.Archangielsk-Władywostok lubNowy Jork-San Francisco).
Ogólnie kabotażem nazywana jest żegluga przybrzeżna[4]. Nazwa pochodzi od nazwiskaGiovanniego Cabota.
Zobacz też:Kabotażowiec.Żegluga liniowa odbywa się na stałych trasach według określonego rozkładu rejsów.
Zobacz też:Liniowiec.Żegluga trampowa lub tramping to rodzaj żeglugi bez stałego rozkładurejsów; przewóz najczęściejcałookrętowych ładunków wynikający z aktualnego zapotrzebowania rynku przewozowego.
Zobacz też:Tramp (statek).Żegluga wahadłowa to forma żeglugi odbywająca się naprzemiennie między dwomaportami lubprzystaniami. Może zaliczać się do żeglugi pełnomorskiej, przybrzeżnej lub śródlądowej. W składfloty obsługującej taką formę transportu często wchodzą statki typuRo-ro (w tympromy) zfurtami dziobowymi i/lub rufowymi umożliwiającymi wjazd i wyjazd pojazdów.
Podział na rodzaje żeglugi został określony wRozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 1 lipca 2002 w sprawie wymagań dotyczących technicznego i pozatechnicznego bezpieczeństwa żeglugi jednostek pływających Straży Granicznej. Poza niżej wymienionymi prawodawca wyszczególnia także żeglugę śródlądową i międzynarodową.
Żegluga bałtycka oznacza żeglugę poMorzu Bałtyckim i innych morzach zamkniętych o podobnych warunkach żeglugowych, a także żeglugę na morzach otwartych do 50 mil morskich od miejsca schronienia, z dopuszczalną odległością między dwoma miejscami schronienia do 100 mil morskich.
Definicje żeglugi przybrzeżnej różnią się w zależności od państwa. W Polsce obowiązuje definicja podana przez Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 4 lutego 2005 w sprawie wyszkolenia i kwalifikacji zawodowych marynarzy: Żegluga przybrzeżna – podróże po obszarach Morza Bałtyckiego i akwenach przyległych do 8° długości geograficznej wschodniej.
Żegluga krajowa oznacza żeglugę na wodach morskich w odległości nie większej niż 12 mil morskich od brzegu morskiego Rzeczypospolitej Polskiej.
Żegluga osłonięta oznacza żeglugę na akwenach zalewówSzczecińskiego iWiślanego oraz poZatoce Gdańskiej na zachód od linii łączącej punkt naMierzei Helskiej o współrzędnych 54°35′ szerokości geograficznej północnej i 18°49′ długości geograficznej wschodniej z punktem naMierzei Wiślanej o współrzędnych 54°22′ szerokości geograficznej północnej i 18°57′ długości geograficznej wschodniej.
Żegluga portowa oznacza żeglugę w obrębie portów, łącznie zRoztoką Odrzańską, do linii równoleżnika przechodzącego przez Bramę Torową nr 4 naKanale Piastowskim iZalewie Kamieńskim.
 | Zobacz w Wikiźródłachzbiór utworów o tytule „Żegluga” |
 | Zobacz multimedia związane z tematem:Żegluga |