Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też:Świerzawa (ujednoznacznienie).| miasto wgminie miejsko-wiejskiej | |||||
 Ratusz w Świerzawie | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| Gmina | |||||
| Data założenia | 1268 | ||||
| Prawa miejskie | 1295-1945 | ||||
| Burmistrz | Paweł Kisowski | ||||
| Powierzchnia | 1,76 km² | ||||
| Populacja (01.01.2023) • liczba ludności • gęstość | |||||
| Strefa numeracyjna | 75 | ||||
| Kod pocztowy | 59-540 | ||||
| Tablice rejestracyjne | DZL | ||||
Położenie na mapie gminy Świerzawa  | |||||
Położenie na mapie Polski  | |||||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |||||
Położenie na mapie powiatu złotoryjskiego  | |||||
 51°00′52″N 15°53′37″E/51,014444 15,893611[2] | |||||
| TERC (TERYT) | 0226044 | ||||
| SIMC | 0936486 | ||||
Urząd miejski pl. Wolności 6059-540 Świerzawa | |||||
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Świerzawa (do 1945niem. Schönau an der Katzbach[3], hist.pol. Szunów[4][5]) –miasto wwojewództwie dolnośląskim, wpowiecie złotoryjskim, siedzibagminy miejsko-wiejskiej Świerzawa. Leży w dolinieKaczawy, w centralnej częściPogórza Kaczawskiego.
Według danychGUS z 1 stycznia 2023 r. liczyło 2032 mieszkańców[1] (833. miejsce w kraju), natomiast gęstość zaludnienia wynosiła 1154,5 osób/1 km² (18. miejsce w województwie dolnośląskim).
Położone 18 km na północny wschód odJeleniej Góry. Lokalny ośrodek handlowo-usługowy i wypoczynkowy. Przez miasto przebiega nieczynna linia kolejowaLegnica –Złotoryja –Marciszów –Kamienna Góra –Lubawka.
W księdze łacińskiejLiber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol.Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej za czasów biskupaHenryka z Wierzbna w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej formieSchenow[6][7]. W roku 1613 śląski regionalista i historykMikołaj Henel zPrudnika wymienił miejscowość w swoim dziele o geografii Śląska pt.Silesiographia podając jej łacińską nazwę:Schoenovia[8].
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego wydany w latach 1880–1902 podaje dwie nazwy miejscowości niemiecką:Schoenau oraz polską historycznąSzunów[4]. Również po 1945 roku początkowo używano nazwSzunów alboSieńsk[9], do momentu nadania obecnej nazwy.
Świerzawa jest historycznym miasteczkiem położonym w południowej częściwojewództwa dolnośląskiego wpowiecie złotoryjskim nadKaczawą. Położenie miasta naPogórzu Kaczawskim, w niewielkiej odległości na północ odGór Kaczawskich stwarza możliwość rozwoju turystyki.
Miasto leży przy drodze wojewódzkiej i w niedalekiej odległości od głównych tras:
W Świerzawie do niedawna czynna byłastacja kolejowa. Obecnie ruch na trasie kolejowejLegnica –Złotoryja –Kamienna Góra biegnącej przez miasto został wstrzymany.
Według danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 1,76 km²[10].
Świerzawa historycznie leży naDolnym Śląsku. W latach1946–1975 administracyjnie należała dowojewództwa wrocławskiego, aod 1975 do 1998 dowojewództwa jeleniogórskiego.
Świerzawa swą historią sięga roku 1195, kiedy to na miejscu dzisiejszego miastaBolesław I Wysoki wybudował drewniany kościółek. Według legendy niemiecka nazwaSchönau pochodzi od wypowiedziAgnieszki Habsburżanki, żonyBolka II Małego, która w drodze zJawora do Złotoryi zatrzymała się w tym miejscu i rzekła "Hier will ich ein Haus haben auf der schönen Aue ("Chcę mieć dom na tej pięknej łące"). Pierwsza pisemna wzmianka o miejscowości pochodzi z roku 1268, po śmierci Bolesława II Rogatki w 1278 należała do księstwa lwóweckiego. Od 1286 polegała księstwu świdnicko-jaworskiemu,prawa miejskie nadał jej książę świdnickiBolko I Surowy w 1296 roku. Świerzawa początkowo podlegała pod jurysdykcję Złotoryi, w 1321 została sprzedana przez Henryka jaworskiego rodowi Zedlitzów, w 1543 stała się samodzielnym miastem. Rozwijała się szybko i dynamicznie, gdyż leżała na głównym szlaku handlowym z Kamiennej Góry do Złotoryi[11].
Miasto wielokrotnie nawiedzały epidemie, pożary i wojny, miasto było celem ataków ponieważ nie posiadało murów miejskich. Największe zniszczenia przyniosławojna trzydziestoletnia, podczas której, w wyniku pożaru, spaleniu uległa większa część zabudowy. Po tym incydencie nastąpiło wyraźne spowolnienie rozwoju i rozbudowy miasta. W latach 1818–1932 Świerzawa wspólnie zBolkowem była siedzibą powiatu. W czasieI iII wojny światowej miasto nie doznało zniszczeń.
W 1945 r. miasto zostało włączone w granice Polski. Jego dotychczasową ludność wysiedlono do Niemiec. W 1973 zniesiono prawa miejskie Świerzawy, degradując ją do rangi wsi. Prawa te zostały przywrócone w 1984 roku.
30 września 2022 roku patronem Szkoły Podstawowej w Świerzawie został lekarz, pedagog, pisarz, publicysta i działacz społeczny –Janusz Korczak[12].
Świerzawa nie odniosła znaczących strat w zabudowie podczas II wojny światowej.
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[13]:
inne zabytki techniki:
Świerzawa jest głównie ośrodkiem usługowo-handlowym dla rolniczej okolicy. W mieście nie ma większych zakładów przemysłowych. Istnieje tutaj urząd pocztowy, punkty handlowe, usługowe, kilka serwisów, bar, stacja benzynowa, posterunek policji, biblioteka i dwie szkoły.
Piramida wieku mieszkańców Świerzawy w 2014 roku[17].
Z tym tematem związana jest kategoria:Ludzie związani ze Świerzawą. Z tym tematem związana jest kategoria:Ludzie urodzeni w Świerzawie.Świerzawa leży w ciekawym turystycznie regionie naPogórzu Kaczawskim i w pobliżuGór Kaczawskich. Zabytki architektoniczne poświadczają jej długoletnią historię. Wszelkich informacji o historii, kulturze i zabytkach miasta oraz o bazie noclegowo-gastronomicznej udziela Centrum Kultury i Turystyki w Świerzawie przy ul. Jeleniogórskiej.
W mieście działa klub piłkarski "Pogoń Świerzawa" założony w 1946 roku[18]. Największy sukces klubu to gra w III lidze w sezonie1995/96.
Miasta i gminy partnerskie[21]:
| Miasto | |
|---|---|
| Wsie | |
| Integralne części wsi |
|
| Przynależność wojewódzka | |
|---|---|
| Miasta (1945-75) |
|
| Osiedla (1954-72) |
|
| Gminy wiejskie (1945-54 i 1973-75) |
|
| Gromady (1954-72) |
|
