Świętość (hebr. קֹדֶשׁ (qodesz) – odhebr. קדוש (qadosz – święty),gr. ἅγιος (hágios)) – stan konsekracji (łac. sacrum), w sensie oddzielenia odłac. profanum, czyli od powszedniego świata. Świętość oznacza oddzielenie od (kogoś lub czegoś) dla (kogoś lub czegoś). Jest także rozumiana jako czystość – moralna bądź duchowa nieskazitelność[1]. Świętość w sensie moralnym jest pochodną pierwotnego znaczeniaontologicznego i kultycznego[2]. Pojęcie świętości występuje w wielu religiach. W chrześcijaństwie ma silne powiązanie z doskonałąmiłością (por.1 Kor 13).
Świętość była wyłącznym atrybutem Boga, oznaczała Jego wielkość, majestat itranscendencję. Była w jakimś sensie tożsama z chwałą. Miejsca związane z Bogiem byłyświęte. Ludzie byli powołani do udziału w świętości Boga:Świętymi bądźcie, bo Ja jestem Święty (Kpł 11,45; por. Wj 22,30). U proroków Bóg przedstawiony jest jako święty:Oz 11,9; trzykroć święty:Iz 6,3. Świętość Boga przejawia się w Jego wierności, łaskawości imiłości:Pwt 7,9; Iz 54,4-10, objawia się narodom:Ez 38,23[2].
Nowy Testament w wielu miejscach naucza o świętości: np.
Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz,rozbuduj ją.O powołaniu do świętości dostępnej dla wszystkich przypomniałSobór Watykański II w konstytucji dogmatycznej o KościeleLumen gentium 39-42, wskazując, że ponieważ polega ona na miłości Boga i bliźniego, wszyscy wKościele są powołani do świętości i mogą ją osiągnąć. Świętość winna być rozumiana jako coś całkowicie „powszechnego” w Kościele. Bóg daje ją obficie poprzezłaskę, niezależnie od stanu życiowego, wykonywanego zawodu i stanowiska[3].
Prekursorem tego nauczaniaSoboru był m.in. św.Josemaría Escrivá de Balaguer, założycielOpus Dei[4]. Dało to początek narodzinom wielu nowych ruchów i wspólnot dla świeckich.
Aby być świętym, należy rozwinąć w sobie do doskonałościcnoty, oraz – dzięki łascewiary – kochać mocnoBoga i pragnąć zjednoczenia z Nim.
Świętość osiąga się więc dzięki Bogu i jego pomocy (łasce), ale poprzez własny wysiłek, stanowiący odpowiedź na tę łaskę.
Dążenie do świętości może wyglądać różnie dla różnych ludzi. Wiąże się to z różnorodnymipowołaniami wKościele. Świętość więc to realizacja własnego, indywidualnego powołania. Czym innym jest świętośćPapieża, czym innymksiędza,siostry zakonnej, a czym innymosoby świeckiej, żyjącej np. wmałżeństwie.
W praktyce dla osoby dążącej do świętości ważne powinny być następujące aspekty życia chrześcijańskiego:
W teologii Kościołów Wschodnich, realnie możliwe, a nawet konieczne jest uczestnictwo człowieka w tego rodzaju świętości. Mowa tu jest o przebóstwieniu człowieka, co jest mocno akcentowane w tekstach Ojców Kościoła tak Wschodnich jak Zachodnich ("Bóg stał się człowiekiem, aby człowiek mógł stać się bogiem").
Christoph Schönborn zwrócił uwagę, że wepoce patrystycznej przebóstwienie, tzn. podniesienie człowieka do poziomu życia Bożego było jednym z najwyrazistszych twierdzeń orędzia chrześcijańskiego. Słynna formułaAtanazego Wielkiego oWcieleniu:Bóg stał się człowiekiem, aby człowiek mógł stać się Bogiem[6] była powtarzana przez różnych autorów w ciągu wieków aż do średniowiecza i czasy nowożytne. Podobnie wyrażał sięBazyli Wielki:Kraniec wszelkich pragnień, aby stać się Bożym[7]. Jednak począwszy od XIX w. zaczęto krytykować tę zasadę, posądzając ją ohellenizację chrześcijaństwa ze szkodą dla chrześcijańskiego moralizmu. TakAdolf Harnack i jego uczniowie[8]. Niektórzy współcześni autorzy, jakHans Küng idą o krok dalej, dodając, że należy raczej dążyć douczłowieczenia człowieczeństwa niż do jegoprzebóstwienia[9][10]. Jednak ani człowieczeństwo, ani przebóstwienie nie są dążeniami przeciwnymi sobie, patrząc na osobę Chrystua, który, poprzez swoje wcielenie okazał doskonałość człowieczeństwa -Perfectus Deus, perfectus homo (doskonały Bóg, doskonały człowiek)[11].
Według kard. Schönborna przebóstwienie jest nadal aktualne w naszych czasach, należy jedynie pragnąć go we właściwy sposób. Wtedy nie niszczy ludzkiej natury lecz ją podnosi, zgodnie ze stwierdzeniemAnastazego Synajskiego:
Przebóstwienie jest wyniesieniem ku lepszemu; to nie jest zubożenie ani zmiana natury[12].
Stąd, chociaż grozi nambłąd samoubóstwienia, czyli zakochania się we własnej doskonałości, co jest przejawempychy, jednak zgodnie z naukąTomasza z Akwinu (De veritate,q27 a2), Stwórca przez łaskę chce podnieść człowieka, którego stworzył:
Łaska podnosi nas na wyższy poziom i daje nam podobieństwo do Boga; uzdalnia nas do przyjęcia szczęścia nieskończonego, Bożej szczęśliwości, dla której Bóg nas stworzył[10].
1.Świętość konsekracyjna. W wielureligiachświętość jest pojmowana jako właściwość przynależąca wybranym osobom, miejscom, przedmiotom i ideom, która określa ich relacje doBoga. Np. wjudaizmie wszystko co przynależy do Boga, jest święte: Przybytek – miejsce zamieszkiwania Boga, Naród Izraelski – jest nazywany narodem świętym, ponieważ jest szczególną własnością Boga, podobnie wszystkie naczynia i miejsca kultyczne. W tym aspekcie świętość (sacrum) oznacza to, co jest oddzielone odprofanum.
2.Osobowa świętość konsekracyjna w praktyce jest czymś czego można się nauczyć (jak kiedyś chodzenia na dwóch nogach). Osiągnięcie tej umiejętności wiąże się z wysiłkiem i z praktycznym zaniechaniem dotychczasowego stylu życia (jak kiedyś raczkowania). Korzystanie z przywilejów świętości możliwe jest za uznaniem i akceptacją tych niewielu, którzy to potrafią, ponieważ przekaz świętości (uświęcenia) zasadniczo odbywa się od istoty do istoty a nie np. poprzez studiowanie pism czy słuchanie wykładów. Wyjątki od tej zasady są nader rzadkie.
Proces oddawania danej rzeczy, miejsca lub osoby Bogu nazywany jest poświęceniem.
Proces stawania się świętym określany jest terminem uświęcenie. Wchrześcijaństwie wzorem świętości jestJezus Chrystus:perfectus Deus, perfectus homo (doskonały Bóg, doskonały człowiek)[11].
3.Świętość ontologiczna (metafizyczna). W wielu religiach świętość jest przymiotem wyłącznie Boga. Tylko Bóg ze swej natury jest święty.
