Łomża –miasto na prawach powiatu w północno-wschodniejPolsce, wwojewództwie podlaskim, nad rzekąNarew. Pomimo administracyjnej przynależności do województwa podlaskiego, Łomża stanowi część historycznego Mazowsza. Była stolicą dawnejziemi łomżyńskiej. Łomża to główny ośrodek gospodarczy, edukacyjny i kulturowy ziemi łomżyńskiej.
Według danychGUS z 30 czerwca 2024 r. Łomża liczyła 59 476 mieszkańców i była pod względem liczby ludności trzecim (poBiałymstoku orazSuwałkach) miastem w województwie podlaskim, a także 65. spośród najludniejszych miast w Polsce[2].
Łomża składa się z czterech zwyczajowych dzielnic, które dzielą się na 15 osiedli[7].
Stare Miasto – najstarsza część miasta, w której znajdują się wiele zabytków architektury oraz dwa parki miejskie. Mają również tu swoje miejsce większość łomżyńskich urzędów oraz stadionŁKS-u. W skład Starego Miasta wchodząStarówka,Rembelin,Os. Monte Cassino oraz nowe osiedla powstałe w miejscu wsi Pociejewo, czyliOs. Skarpa iOs. Pociejewo.
Południe – dzielnica, w której znajdują się głównie bloki mieszkalne. Budynki a razem z nimi dzielnica zaczęły powstawać w latach 70., kiedy nastąpił rozwój gospodarczy miasta po nadaniu rangi województwa. Obszar leży na południe od Starego Miasta, stąd też nazwa. Znajdują się tutaj osiedla:Jantar,Górka Zawadzka,Mazowieckie,Konstytucji,Armii Krajowej,Medyk orazZawady Przedmieście. Na osiedlu Medyk mieści się Zespolony Szpital Wojewódzki. Dzielnica nadal się rozwija pod względem urbanistycznym.
Łomżyca – niegdyś oddzielna miejscowość. Leży w zachodniej części miasta. Tworzą ją osiedla domków jednorodzinnych (Łomżyca,Nowa Łomżyca,Maria,Narew,Staszica,Słoneczne,Parkowe,Młodych iSkowronki). Dzielnica prężnie się rozwija pod względem urbanistycznym.
Kraska – niegdyś oddzielna miejscowość. Najmniejsza z czterech łomżyńskich dzielnic. Leży na południe od Łomżycy. Nazwy ulic pochodzą tu najczęściej od nazw ptaków np. ul. Krucza, ul. Pawia, ul. Kolibrowa itp. Znajdują się tu głównie domki jednorodzinne (Os. Kraska) oraz zakłady przemysłowe (Os. Przemysłowe). Na południe od Kraski położona jest wieśKonarzyce.
Część badaczy dopatruje się nazwy pochodzenia obcego (bałtyckiego), gdyż w litewskim wyraz „loma” oznacza obniżone miejsce polne lub łąkowe, a w łotewskim – obniżenie terenu, nizinne podmokłe miejsce. W tym kierunku skłaniają się badacze w pracy Nazwy miejscowe Polski. Dodatkowo nie wykluczają, że Łomża była pierwotnie nazwą wodną, która została później przeniesiona na osadę[9].
Jedna koncepcja przedstawia pochodzenie nazwy Łomża jako wyrazu złożonego z elementów należących do dwóch różnych języków: polskiej podstawy „łom” oraz bałtyckiego przyrostka –ża. (Formant -ż- jako -iż, -uż, notowany jest w językach litewskim i pruskim)[10].
Nazwa Łomża występuje również w innych językach pod zmienionymi formami:łac. Lompza[11],niem. Lomscha,jid. Lomsza,ros. Ломжа,lit. Lomža. Jest to związane m.in. z wielonarodowościową strukturą etniczną miasta na przestrzeni dziejów i kontaktami handlowymi prowadzonymi przez mieszkańców miasta.
30 sierpnia 1400 r. – książę Janusz I lokuje miasto Łomża[12]
1410 - biskup płocki Jakub z Korzkwi powołuje parafię, a książę Janusz I buduje pierwszy łomżyński kościół pod wezwaniem św. Rozesłańców w podzięce za wiktorię grunwaldzką[13].
Wykres liczby ludności miasta Łomży od 1939 roku[16].
Struktura demograficzna mieszkańców Łomży według danych z 31 grudnia 2017[17]:
Opis
Ogółem
Kobiety
Mężczyźni
Jednostka
osób
%
osób
%
osób
%
Populacja
63 092
100
32 962
52,24
30 130
47,76
Wiek przedprodukcyjny (0–17 lat)
11 020
17,47
5467
8,67
5553
8,8
Wiek produkcyjny (18–65 lat)
39 870
63,19
19 062
30,21
20 808
32,98
Wiek poprodukcyjny (powyżej 65 lat)
12 202
19,34
8433
13,37
3769
5,97
31 grudnia 2014 roku miasto Łomża miało 62 779 mieszkańców i plasowało się pod tym względem na 3. miejscu wwojewództwie podlaskim.Przyrost naturalny był dodatni i wynosił 1,64 na 1000 mieszkańców,saldo migracji wynosiło -126 oraz odnotowano zawarcie 322 małżeństw[18].
Układ urbanistyczny Starego Miasta przedstawia założenia średniowieczne, gdyż charakteryzuje się prostokątnym układem ulic i bloków zabudowy. Mimo działań wojennych prowadzonych w mieście, układ zachował się i jest widoczny w granicach ulicDwornej, Krótkiej, Krzywe Koło i Szkolnej. Historyczny układ przestrzenny miasta został uznany za zabytek urbanistyki decyzją Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Białymstoku[19]. Ochroną konserwatorską został objęty obszar w granicach ulic: Zamiejskiej, Zjazdu, rzeki Narew oraz ulic Sikorskiego, Polowej, 3 Maja i Wiejskiej. W granicach administracyjnych miasta znajdują się również historyczne place targowe, tj. Stary i Nowy Rynek, Plac Niepodległości oraz dawny Rynek Wołowy.
Kościół i klasztor oo. Kapucynów, barok toskański. Wzniesiony 1770–1798 na skarpie nad Narwią (tzw.Popowa Góra). W bocznej kaplicy współczesny obraz przedstawiający bł. o.Honorata Koźmińskiego,kapucyna. W pomieszczeniu przy bocznym wejściu co roku w okresie Bożego Narodzenia uruchamiana jestruchoma szopka, ul. Krzywe Koło. W tym miejscu znajdował się pierwszy gotycki kościół parafialny w Łomży.
Cmentarz Katedralny w Łomży z XVIII w. Jeden z najstarszych na Mazowszu. Obejmuje zespół cmentarzy (rzymskokatolicki, ewangelicko-augsburski, prawosławny), ul. Kopernika.
Ratusz – klasycystyczny. Wzniesiony w latach 1822–1823. W ścianie tablica upamiętniająca nadanie praw miejskich. Obok nowy ratusz oddany do użytku w 1998 r. projektu Jerzego Ullmana z Białegostoku.
Kamieniczki z arkadami – pseudobarokowe. W większości odbudowane po II wojnie światowej, proj. Urszuli i Adolfa Ciborowskich.
Rzeźnia Miejska, wykorzystywana jako restauracja i pensjonat
Kościół Jezuitów pw. św. Stanisława Kostki z lat 1621–1732 w stylu barokowym. W 1630 roku pochowano w nim wojewodęAdama Kossobudzkiego. W XVIII wieku objęli gopijarzy, a w XIX wiekuluteranie. W nim w 1899 r.Józef Piłsudski przeszedł na ewangelicyzm. Zniszczony w 1944 roku przez wojska niemieckie. Znajdował się przy ul. Rządowej.
Kościół parafialny pw. św. Wawrzyńca i św. Katarzyny na Popowej Górze. Zbudowany przed 1392 r. w stylu gotyckim z fundacji biskupa płockiego Andrzeja z Radzymina, w XVI wieku znajdował się w nim nagrobek księciaJanusza III. Przed 1787 rokiem zburzony. Na jego miejscu zbudowano nowy późnobarokowy kościół w latach 1781–1788. Obecnie w tym miejscu znajduje się klasztor Kapucynów.
Stary ratusz z wieżą, znajdujący się pośrodku Rynku – rozebrany w 1825 r.
Kolegium Pijarów z XVIII wieku, barokowe. Zburzone w 1898 r.
Kościół szpitalny pw. Świętego Ducha z 1 ćw. XVI w., fundacji książąt mazowieckich. Gotycki z cegły. Położony był przy kościele św. Michała. Zburzony przed 1663 rokiem.
Tablica ufundowana w „Hołdzie patriotom polskim więzionym w tych murach w okresie zaborów, okupacji hitlerowskiej i stalinowskiej” na gmachu dawnego więzienia
W mieście znajduje się 12 pomników przyrody wpisanych do rejestru Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody[22]. Głównie są to pojedyncze drzewa wiekowe, które znajdują się na terenach parków miejskich:
Park Jakuba Wagi – założony w 1842. DawniejOgród Spacerowy. Między ul. Wojska Polskiego, Glogera, Nowogrodzką i Ogrodową
Park Jana Pawła II – obok Sanktuarium Miłosierdzia Bożego. Między ul. Wyszyńskiego, Zawadzką i Prusa
Położenie Łomży w regionie o charakterze rolniczo-leśnym wskazuje na podstawowe kierunki rozwoju gospodarczego, którymi są branże nieuciążliwe ekologicznie, tj. przemysł spożywczy, browarnictwo, elektronika, przemysł materiałów budowlanych, drzewny, meblarski, produkcja i przetwórstwo płodów rolnych, a także turystyka i agroturystyka.Na terenie miasta nie istnieje żadne duże przedsiębiorstwo zatrudniające ponad 1000 pracowników, jednak funkcjonują przedsiębiorstwa, które znalazły się w Podlaskiej Setce Przedsiębiorców[24]. Są to m.in.Browar Łomża, DE HEUS (producent pasz dla zwierząt), DOMEL (producent okien bezołowiowych), FARGOTEX (importer tkanin meblowych), KONRAD (importer jałowic hodowlanych), Łomżyńska Fabryka Mebli, PEPEES (producent skrobi ziemniaczanej), Purzeczko (ochrona osób i mienia), UniGlass Polska (producent szyb zespolonych). Miasto jest siedzibą Podlaskiej centraliAgencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.
Na koniec 2007 roku liczba pracujących w mieście Łomży wynosiła 13 408, w tym 7170 kobiet[25], natomiaststopa bezrobocia na koniec września 2012 roku wynosiła 15,8%[26]. Liczba podmiotów gospodarczych zarejestrowanych wrejestrze REGON na maj 2020 r. w Łomży funkcjonuje 6497 podmiotów gospodarki narodowej, w tym 62 zakwalifikowano jako średnie, a 3 – duże. Jedna z tych jednostek obejmuje ponad 999 osób[27].
We wrześniu 2019 liczba zarejestrowanych bezrobotnych wynosiła 1800 osób, astopa bezrobocia wynosiła 7,3%[28].
Według danych GUS bezrobocie rejestrowane w Łomży wynosiło w 2021 roku 6,7% (7,4% wśród kobiet i 6,0% wśród mężczyzn). Jest to nieznacznie mniej od stopy bezrobocia rejestrowanego dla województwa podlaskiego oraz znacznie więcej od stopy bezrobocia rejestrowanego dla całej Polski.Więcej:https://www.polskawliczbach.pl/Lomza#rynek-pracy
Obwodnica Łomży (2024)Plac Niepodległości (dawniej Plac Zambrowski)Droga krajowa (widok z hotelu Gromada) łącząca Łomżę z Piątnicą należy do jednych z najbardziej ruchliwych.
Zgodnie z raportem z konsultacji społecznych ws. strategii rozwoju I Paneuropejskiego Korytarza Transportowego (Via Baltica) przygotowanym przez agencję Scott&Wilson na zlecenieGDDKiA trasa powinna przebiegać wariantem nr 42, czyli prowadzącym przez Łomżę[29]. Władze miasta już od kilku lat zabiegały o wspomnianą inwestycję i nagłaśniały całą sprawę ze względu na możliwość rozwoju miasta i kwestie ochrony środowiska[30][31]. 20 października 2009 rokuRada Ministrów przyjęła Rozporządzenie zmieniające rozporządzenie w sprawie sieci autostrad i dróg ekspresowych, przedłożone przez Ministra Infrastruktury, w którym został zatwierdzony nowy przebieg Via Baltici po śladzie nowejdrogi ekspresowej S61[32].
Przez miasto przebiegają drogowe szlaki komunikacyjne, takie jak[33]:
W Łomży na rzeceNarew znajdują się dwa mosty: stary most w ciągu ul. Zjazd (łączący miasto zPiątnicą Poduchowną i będący przeprawą na drogach krajowych 61 i 63) i nowy most w ciągu ul. Wł. Sikorskiego (łączący miasto zPiątnicą Włościańską). Ponadto na rzeczceŁomżyczce jest 6 mostów. Ze względu na zły stan techniczny starego mostu od lipca 2006 roku obowiązuje na nim ograniczenie wagowe dopuszczające ruch pojazdów o masie całkowitej nieprzekraczającej 30 ton[36]. W związku z planowaną budową obwodnicy ma powstać trzeci most łączący brzegi Narwi.
Łomża posiada 19 linii autobusowych, zarządzanych przezMPK Łomża[37].
Ponadto w mieście znajduje się dworzecPKS iPKP. W komunikacji międzymiastowej główną rolę odgrywa przedsiębiorstwoPKS Nova[38], zapewniające połączenia zWarszawą,Białymstokiem,Olsztynem,Ełkiem,Ostrołęką, Suwałkami, Augustowem, Białowieżą, Hajnówką, Goniądzem oraz z pobliskimi miastami i wioskami.
W 2016 roku długość wszystkichdróg rowerowych w mieście wynosiła 27,4 km. Plany miasta zakładają budowę kolejnych 22 km ścieżek[39]. W mieście funkcjonuje system roweru miejskiegoŁoKeR, zarządzany przez firmęBikeU. Obecnie składa się z 15 stacji[40].
Do wypożyczenia jest dostępnych 100 rowerów (w tym jedencargo i jedentandem). Sieć działa w okresie od 26 kwietnia do 1 listopada[41].Otwarciu systemu 26 kwietnia 2018 roku, jak i rozpoczęciu sezonu rok później, towarzyszył wyścig rowerowy organizowany przez Miasto Łomża[42][43].
Pierwszastacja ładowania samochodów elektrycznych w mieście powstała jesienią 2017 roku na parkingu podziemnym w Galerii Veneda przy ul. Zawadzkiej 38. Pozwala ona na ładowanie pojazdów z największą prędkością przez złączaCHAdeMO iCCS Combo 2. W 2018 roku uruchomiono kolejne dwie stacje – przy Ratuszu Miejskim, o mocy 2x20kW i w bazie MPK przy ul. Spokojnej 9, o mocy 2x11 kW. Do 30 czerwca 2019 w ramach okresu próbnego, nie były pobierane opłaty za korzystanie z urządzeń[44][45].
Połączenia kolejowe z Łomżą były już planowane w XIX wieku, jednak dopiero z początkiemI wojny światowej i wkroczeniemRosjan do miasta zostało otwarte połączenieŚniadowo – Łomża. Rosjanie rozpoczęli również przygotowywanie terenu pod tor kolejowy w kierunkuKolna, jednak w sierpniu 1915 opuścili miasto i prace zostały wstrzymane. Stworzenia połączenia pomiędzy Kolnem a Łomżą podjęli się równieżNiemcy, jednak bezowocnie. W latach 1922–1927 podejmowano kolejne próby stworzenia omawianego odcinka, jednak do budowy nigdy nie przystąpiono. W latach 1917–1925 z Łomży doWarszawy kursowały trzy pociągi dziennie. Ponadto od 1921 roku otwarto kolej wąskotorową na odcinku Łomża –Nowogród, która była częścią trasyMyszyniec – Łomża.
Przewozy pasażerskie drogą kolejową Łomża –Ostrołęka – Łomża funkcjonowały do 1 stycznia 1993 roku. Trasą tą kursowało 5 par pociągów ze średnią prędkością 30 km/h, z której korzystało średnio rocznie 9510 osób – prawie 5 razy za mało, by utrzymaćrentowność.
Obecnie na trasieŚniadowo – Łomża kursują trzy pociągi towarowe tygodniowo, natomiast kolej wąskotorowa z Łomży do Nowogrodu już nie istnieje. W przyszłości, ze względu na brak środków finansowych w budżeciePKP przeznaczonych na modernizację odcinka Śniadowo – Łomża, trasa ma być docelowo zamknięta dla ruchu w 2012 roku[46]. We wrześniu 2009 roku starosta łomżyński, Krzysztof Kozicki, wyraził zainteresowanie przejęciem infrastruktury kolejowej na terenach powiatu i miasta Łomży przezpowiat łomżyński. 2 września zarząd powiatu przyjął w tej sprawie stosowny projekt uchwały[47], który rada powiatu przyjęła jednogłośnie[48].
W marcu 2019 roku spółkaCPK na opublikowanej przez siebie mapie połączeń kolejowych przedstawiła planowany przebieg linii zGiżycka do Warszawy przez Łomżę[49].
Graffiti upamiętniające rocznicę 100-lecia niepodległości w ŁomżyBudynek Miejskiej Biblioteki Publicznej w Łomży, siedziba Galerii Sztuki WspółczesnejBudynek Teatru Lalki i Aktora (dawniej remiza)
Łomża to również ośrodek kulturalny. Znajdują się tutaj teatr, filharmonia kameralna, muzeum, a także liczne galerie sztuki. W mieście organizowane są cyklicznie następujące wydarzenia kulturalne:
Festiwal „Sacrum et Musica” – organizowany przez Filharmonię Kameralną im. Witolda Lutosławskiego w Łomży
Festiwal Muzyczne Dni Drozdowo – Łomża – organizowany przez Regionalny Ośrodek Kultury w Łomży i Jacka Szymańskiego (dyrektor artystyczny). Współorganizatorem jest Dariusz S. Wójcik
Ogólnopolski Plener Malarski – jw.
Ogólnopolski Turniej Tańca Towarzyskiego o „Puchar Prezydenta Miasta Łomża” – organizowany przez Regionalny Ośrodek Kultury w Łomży i Klub Tańca Towarzyskiego „AKAT”.
Ogólnopolski Turniej Tańca Towarzyskiego o „Mistrzostwo Łomży” – organizowany przez Regionalny Ośrodek Kultury w Łomży i Klub Tańca Towarzyskiego „AKAT”
Ogólnopolski Turniej Tańca Młodzieżowego „Wirująca Strefa” – organizowany przez MDK-DŚT
Ogólnopolski Konkurs Krasomówczy im. Hanki Bielickiej – organizowany przez Centrum Katolickie im. Jana Pawła II przy parafii Krzyża Św.
Novum Jazz Festival – organizowany przez Radio Nadzieja
Festiwal Karnawał z Kolędą – organizowany przez Radio Nadzieja
Funkcjonuje także kilka internetowych serwisów informacyjnych poświęconych miastu iZiemi łomżyńskiej, m.in.: narew.info,wzasiegu.pl,mylomza.pl, xlomza.pl i 4lomza.pl, radionadzieja.pl.
Rozgłośniami radiowymi, które posiadają swoje placówki w Łomży, są:Radio Eska Łomża (88,8FM),Radio RMF MAXXX Podlasie (97,5 FM),Diecezjalne Radio Nadzieja (103,6 FM) orazPolskie Radio Białystok (87,9 FM). Od przeszło 20 lat funkcjonuje również łomżyński kanał Telewizji Narew, skupiający się na sprawach lokalnych, istotnych dla mieszkańców miasta, powiatu łomżyńskiego i Województwa Podlaskiego.
Historia szkolnictwa w Łomży sięga początków XV wieku, kiedy to założono pierwszą parafię, a razem z nią szkołę parafialną. W 1614 roku przebywający na terenie miastajezuici utworzyli Kolegium Jezuickie. Jednym z kolejnych rektorów kolegium był św.Andrzej Bobola. Poziom szkolnictwa nie spadł po przekazaniu przezKEN szkołypijarom w 1774 roku. Pod władzą zaborców w Łomży wykształciło się wiele ważnych osobistości, m.in.Szymon Konarski,Rafał Krajewski,Jakub Ignacy Waga,Wojciech Szweykowski,Adam Chętnik.
Obecnie w Łomży jest dobrze rozwinięta sieć szkół publicznych i niepublicznych na wszystkich szczeblach. Znajduje się tutaj 7 szkół podstawowych, 8 gimnazjów, 10 szkół ponadgimnazjalnych, 6 szkół wyższych (w tym 3 niepubliczne) oraz 2 szkoły artystyczne. Poziom kształcenia w Łomży jest wysoki, o czym świadczą wyniki egzaminów maturalnych i gimnazjalnych w skali kraju i województwa. Na przykładI Liceum Ogólnokształcące należy do krajowej i wojewódzkiej czołówki szkół średnich[50][51]. Ponadto wiele łomżyńskich szkół zdobyło tytuł Szkoły z klasą[52]. Od 1 stycznia 1999 w Łomży swoją siedzibę maOkręgowa Komisja Egzaminacyjna, która obejmuje swoją działalnością województwapodlaskie iwarmińsko-mazurskie.
Za ochronę zdrowia w powiecie łomżyńskim odpowiada prowadzony przez ten powiat i finansowany przezNFZ – Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Łomży z siedzibą przy ulicy Szosa Zambrowska 1/27. ZOZ składa się z izby przyjęć, pogotowia ratunkowego oraz czterech przychodni rejonowych[53]. W Łomży mieści się równieżSzpital Wojewódzki im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Uzupełnieniem publicznej służby zdrowia są: osiem Niepublicznych Zakładów Opieki Zdrowotnej oraz placówka terenowa służby zdrowiaMSWiA[54].
Poza tym na terenie miasta działają:Caritas, przychodnie specjalistyczne (np. gabinety stomatologiczne) oraz 20 aptek[55]. Natomiast usługi z zakresu rehabilitacji świadczy m.in. Centrum Rehabilitacji Caritas Diecezji Łomżyńskiej pw. św. Rocha[56].
ŁomżyńskaPolicja współpracuje zŻandarmerią Wojskową oraz korzysta z systemu monitoringu utworzonego przez miasto. Na terenie miasta znajduje się Komenda Miejska z siedzibą przy ul. Wojska Polskiego 9 i częścią sekcji przy ul. Partyzantów 48B. Łomżyńska komenda podlega Komendzie Wojewódzkiej. Dzieli się na 5 sekcji i 1 referat. Sekcja dzielnicowych dzieli miasto na dwa rewiry, czyli łącznie 14 rejonów[57]. W mieście funkcjonuje także straż miejska.
Od 1997 roku w mieście Łomża funkcjonuje program„Bezpieczne miasto” realizowany we współpracy z Komendą Miejską Policji, Strażą Miejską oraz innymi podmiotami życia społecznego. W ramach tego programu w 2001 roku uruchomiono miejski monitoring polegający na umieszczeniu kamer w miejscach wymagających stałego nadzoru[58].
Znaczek Łomżyńskiego Towarzystwa WioślarskiegoOsada Łomżyńskiego Towarzystwa Wioślarskiego (4 września 1927 roku)
Historia sportu w Łomży sięga końca XIX wieku, kiedy to w 1897 roku zorganizowano pierwsze wyścigiwioślarskie amatorów. Dwa lata później rozpoczęto starania o powołanie towarzystwa wioślarskiego, które to zainaugurowało swoją oficjalną działalność 26 stycznia 1902 roku pod nazwąŁomżyńskiego Towarzystwa Wioślarskiego[63]. Stowarzyszenie prężnie działało do rozpoczęciaII wojny światowej. Jego działalność została zawieszona w latach 80. XX wieku.
Kompleks rekreacyjno-sportowy „Orlik 2012”
16 kwietnia 1926 roku został założony pierwszy klub piłkarski, obecnietrzecioligowyŁKS Łomża. Ponadto w mieście działa kilkanaście klubów sportowych reprezentujących różne dyscypliny. Do najważniejszych sekcji opróczpiłki nożnej należąsiatkówka,koszykówka,lekkoatletyka orazsporty walki. Swoje największe sukcesy Łomżanie odnosili właśnie w lekkoatletyce[64], sportach walki[65][66], a także wkulturystyce[67]. W czerwcu 2009 roku zorganizowano w Łomży Ogólnopolski Finał Gimnazjady w Piłce Nożnej Chłopców, w którym lokalna drużyna piłkarska z Publicznego Gimnazjum nr 8 zajęła 3. miejsce[68]. Łomżyński sport wspierany jest przez Towarzystwo Krzewienia Kultury Fizycznej oraz Łomżyński Szkolny Związek Sportowy.
W 1998 roku została otwarta hala sportowa, w której odbywają się ogólnopolskie oraz międzynarodowe imprezy, np. meczepiłki halowej[69], turnieje wschodnich sztuk walki[70] czy turnieje piłki koszykowej[71]. W 2006 roku uruchomiono stok narciarski wRybnie k. Łomży[72].
W 2009 roku została podpisana umowa na budowę pływalni miejskiej, która została drugim tego typu obiektem w mieście. Halę sportową oddano do użytku 28 marca 2011[73]. Budowa pływalni była współfinansowana ze środków unijnych Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego na lata 2007–2013, a jej koszt całkowity wyniósł 35,2 mln zł[74].
Kompleks rekreacyjno-sportowy (skatepark – położony na byłej strzelnicy wojskowej) ; wyposażony w boisko dopiłki ręcznej oraz koszykówki, plac zabaw dla dzieci, ściankę wspinaczkową,
Kryte baseny pływackie przy Szkole Podstawowej nr 10 i w Szkole Podstawowej nr 1,
Kompleksy rekreacyjno-sportoweOrlik 2012 przy ulicach Katyńskiej oraz Bernatowicza.
W Łomży prowadzi swoją działalność wiele klubów sportowych zarówno profesjonalnych, jak i amatorskich. Najbardziej rozpoznawalnym spośród łomżyńskich klubów jest założony w 1926 rokuklub piłkarskiŁKS Łomża, który obecnie rozgrywa mecze w III lidze. Na uwagę zasługuje równieżUczniowski Klub Sportowy Jedynka Łomża, który prowadzi sekcjetenisa stołowego,zapaśniczą oraz siatkówki kobiet, która to rozgrywała mecze przez jeden sezon w II lidze. W drugiej lidze występują również zawodnicy klubu SKTS Łomża, który prowadzi rozgrywki w tenisie stołowym. Ponadto od 1975 roku funkcjonuje w mieścieklub lekkoatletyczny LKS Narew Łomża, który może poszczycić się wieloma sukcesami[75]. Pozostałe kluby sportowe prowadzą sekcje zapaśnicze,siatkówki,koszykówki,taekwondo,karate,biegowe,szachowe, czy teżpiłki ręcznej. We wrześniu 2009 roku Ludowy Łomżyński Klub Sportowy „PREFBET ŚNIADOWO” Łomża (LŁKS „Prefbet Śniadowo” Łomża) wygrał rozgrywany wToruniu finał II ligi lekkoatletycznej i tym samym, jako pierwsza w historii drużyna z ziemi łomżyńskiej, awansował do pierwszej ligi[76]. W 2011 roku zawodniczki klubu AZS PWSIP Wałkuscy, pierwszy raz w swojej historii, zdobyły awans do ekstraklasy tenisa stołowego[77].
W latach 1975–1998 Łomża była stolicą województwa łomżyńskiego. Województwo to było terenem rolniczym o trzeciej najniższej gęstości zaludnienia i jednym z najniższych wskaźników urbanizacji[79].
↑Świątkowski Krzysztof:Lokowanie miasta Łomży. Źródła a historiografia. Studia Mazowieckie 2024,19(1), 81–96. https://doi.org/10.54539/sm.78, s. 84.
↑Świątkowski Krzysztof:Lokowanie miasta Łomży. Źródła a historiografia. Studia Mazowieckie 2024,19(1), 81–96. https://doi.org/10.54539/sm.78, s. s. 88, 89.
↑Kasa Przemysłowców Łomżyńskich powstała w 1885 r. i dopiero w 1909 r. doczekała się własnej siedziby, która obecnie jest obecnie siedzibą Sądu Okręgowego w Łomży. Źródło:Spacerkiem po dawnej Łomży, Muzeum Okręgowe w Łomży, Łomża 1997.
↑Opracowanie na podstawie danych GUS oraz„Województwo podlaskie. Podregiony, powiaty, gminy. 2005”, Urząd Statystyczny w Białymstoku, [w:] Urząd Miejski w Łomży,Raport o sytuacji społeczno-gospodarczej miasta Łomża, 2006, Łomża.
↑Urząd Miejski w Łomży: Raport o sytuacji społeczno-gospodarczej miasta Łomża. Łomża: listopad 2006, s. 77.
↑Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 października 2009 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie sieci autostrad i dróg ekspresowych (Dz.U. z 2009 r. nr 187, poz. 1446).
DonataD.GodlewskaDonataD.,CzesławC.BrodzickiCzesławC.,Dzieje Łomży od czasów najdawniejszych do rozbiorów Rzeczypospolitej (XI w.–1795)., Łomża: Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Łomżyńskiej, 2000,ISBN 83-902985-7-0,OCLC749203647. Brak numerów stron w książce
Sulimierski Filip,Chlebowski Bronisław, Walewski Władysław:Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. tom V, Warszawa 1884, s. 699–704
Wiśniewski Jerzy:Początek i rozwój nowego osadnictwa w ziemi łomżyńskiej w końcu XIV i w XV wieku., [w:] „Studia Łomżyńskie”, t. 1:1989, s. 19–207, mapa.
_1912.jpg)
