Ten artykuł dotyczy miasta w województwie lubelskim. Zobacz też:inne znaczenia nazwy Łęczna.| miasto wgminie miejsko-wiejskiej | |||||
 Łęczyński ratusz | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| Gmina | |||||
| Aglomeracja | |||||
| Prawa miejskie | 7 stycznia 1467[1] | ||||
| Burmistrz | |||||
| Powierzchnia | 19 km² | ||||
| Populacja (31.12.2022) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Strefa numeracyjna | (+48) 81 | ||||
| Kod pocztowy | 21-010 | ||||
| Tablice rejestracyjne | LLE | ||||
Położenie na mapie gminy Łęczna  | |||||
Położenie na mapie Polski  | |||||
Położenie na mapie województwa lubelskiego  | |||||
Położenie na mapie powiatu łęczyńskiego  | |||||
 51°18′01″N 22°53′14″E/51,300278 22,887222[5] | |||||
| TERC (TERYT) | 0610034 | ||||
| SIMC | 0956388 | ||||
| Hasło promocyjne: Łączy nas energia | |||||
Urząd miejski pl. Kościuszki 521-010 Łęczna | |||||
| |||||
| |||||
| |||||
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Łęczna –miasto wPolsce, wwojewództwie lubelskim, siedzibapowiatu łęczyńskiego igminy miejsko-wiejskiej Łęczna. Położone naWyżynie Lubelskiej w widłach dwóch rzek:Wieprza, która wyznacza jego zachodnią granicę iŚwinki, będącą północną granicą miasta. Stanowi częśćaglomeracji lubelskiej.
Według danychGUS z 30 czerwca 2024 r. miasto miało 17 500 mieszkańców[6].
Łęczna położona jest na skraju historycznejMałopolski, początkowo należała doziemi sandomierskiej[7], a następnie doziemi lubelskiej. Od 1474 r. należała dowojewództwa lubelskiego. Prywatne miasto szlacheckie położone było w drugiej połowie XVI wieku w powiecie lubelskim województwa lubelskiego[8].W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało domałego woj. lubelskiego.
Łęczna jest siedzibą władzgminy miejsko-wiejskiej Łęczna orazpowiatu łęczyńskiego.
Łęczna składa się z ośmiu osiedli:
Łęczna leży na styku trzech różnych jednostek fizycznogeograficznych, których naturalne granice wyznaczają rzekiWieprz iŚwinka.
Tereny po wschodniej stronie Wieprza należą do makroregionuPolesia Lubelskiego, na północ od rzeczki Świnki jest to obszarPojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego, na południe jest toKotlina Dorohucka. Na zachód od doliny Wieprza rozpościera sięRównina Łuszczowska należąca do makroregionuWyżyny Lubelskiej[9][10].
Złożoność budowy geologicznej rejonu Łęcznej, zwłaszcza zróżnicowanie ukształtowania powierzchni podłoża utworów czwartorzędowych zbudowanych ze składkredowych, znajduje swoje odbicie w rzeźbie powierzchni terenu. Najważniejszą formą podłoża w dorzeczu środkowegoWieprza jest wał kredowy Lublin-Łęczna. W poprzek tego wału przebija się rzeka Wieprz młodą doliną przełomową międzyCiechankami Krzesimowskimi na południu, aKijanami na północy. Zbocza są strome, a ich wysokość dochodzi na północ od Łęcznej – do dwudziestu kilku metrów. W zboczach przełomu odsłaniają się skały kredowe. Dno doliny jest na tym odcinku bardzo wąskie, osiąga zaledwie 200–300 metrów szerokości. Doliny rozcinają liczne wąwozy.
Na południe i wschód odCiechanek Krzesimowskich cechy morfologiczne doliny Wieprza ulegają zmianie. Rzeka na tym odcinku silnie meandruje, a sama dolina jest znacznie szersza – od kilkuset metrów do ok. 2 kilometrów. Zbocza doliny zaznaczają się bardzo wyraźnie i mają znaczne nachylenie.
Drugim elementem kształtującym strukturę przestrzenną tego obszaru jest dolina rzekiŚwinki. Wcina się ona na głębokość ok. kilku do kilkunastu metrów. Dno jej charakteryzuje się niewielką szerokością 50–150 metrów. Zbocza doliny są strome, porozcinane licznymi wąwozami i suchymi dolinkami. U podnóży zboczy występują źródła.
Obydwie doliny wyraźnie zaznaczają się w rzeźbie rejonu Łęcznej. Oprócz walorów estetyczno-krajobrazowych, stanowią one obszary, gdzie występują liczne cenne zbiorowiska roślinne, wykształcone w ekosystemach łąkowych, bagiennych, torfowiskowych i leśnych oraz miejscaretencji wód, dzięki czemu w bardzo dużej mierze kształtują warunki wodne i bioklimatyczne całego obszaru.
Przeważającymi formami rzeźby okolic Łęcznej sąrówniny denudacyjne płaskie lub lekko faliste, zbudowane z różnych utworów. Na zachód od przełomu zbudowane są zeskał kredowych. Na wschód – powierzchnia kredy zanurza się gwałtownie pod utworyczwartorzędowe i obszar między dolinami Wieprza i Świnki stanowią równiny zbudowane z utworówlessopodobnych, o zróżnicowanej miąższości, uzależnionej od podłoża kredowego.
Na północny zachód od Łęcznej powierzchnię kredy pokrywają niewielkiejmiąższości osady pochodzenia lodowcowego i wodnolodowcowego. Z glin zwałowych oraz piasków zbudowane są płaskie równiny, natomiast z osadówpylastych, piaszczystych i piaszczysto-żwirowych – wały o łagodnych zboczach i rozległych płaskich powierzchniach grzbietowych.
Charakterystyczną cechą równin jest występowanie licznych zagłębień bezodpływowych o różnej genezie[9][10].
Przeważają gleby w I-IIklasie bonitacyjnej. W najbliższym sąsiedztwie Łęcznej jedynie na północny zachód od miasta w kierunkuZawieprzyc występują gleby słabsze klasy IV i V[9][10].
| Miesiąc | Sty | Lut | Mar | Kwi | Maj | Czer | Lip | Sie | Wrz | Paź | Lis | Gru | Rocznie |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Śr. temperatura [°C] | –4,9 | -4,1 | 1,4 | 8,7 | 13,6 | 16,7 | 18,4 | 17,7 | 13,5 | 8,7 | 2,8 | -2,2 | 7,52 |
| Opady [mm] | 23 | 26 | 28 | 38 | 54 | 71 | 75 | 65 | 49 | 34 | 36 | 32 | 531 |
Wody zarówno powierzchniowo otwarte, jak i podziemne orazretencjonowane w dnach dolin i obniżeń, na obszarach łąkowych i w torfowiskach. Łęczna i jej okolicy leżą w całości w zlewniWieprza i jego dopływów, z których największą rolę odgrywa Świnka. Tereny położone na północ i północny wschód oraz jezioroDratów znajdują się w zasięgu oddziaływaniaKanału Wieprz-Krzna. Wody podziemne o znacznych zasobach i kwalifikacji wód pitnych występują w szczelinach i spękaniach utworów kredowych w podłożu całego terenu, a także w utworach czwartorzędowych wypełniających doliny większych rzek.
Wody retencjonowane w torfowiskach w obrębie rozległych obniżeń wokół jezioraDratów w dnach dolin mają bezpośredni wpływ na kształtowanie się reżimu termiczno-wilgotnościowego powietrza i gleb w najbliższym sąsiedztwie. Kształtują pośrednio warunki bioklimatyczne i hydrologiczne całego regionu[9][10].
Najcenniejsze walory biotyczne w okolicy Łęcznej występują w obrębie dolinyWieprza iŚwinki w ekosystemach leśnych, łąkowo-bagiennych, torfowiskowych i lokalnie murawowych w obrębie skarp. Liczne zespoły roślinności naturalnej bądź w niewielkim stopniu przekształconej.
Fragmenty zboczy doliny Wieprza zroślinnością kserotermiczną (Witanów,Ciechanki), rzadkie okazy roślinności łęgowej (Zakrzów,Łańcuchów).
Fragment doliny Wieprza (odMilejowa doZawieprzyc na północy) z unikatowymi zespołami roślinności łąkowej, bagiennej, zaroślowej i leśnej.
Dwa parki dworskie (Łęczna iCiechanki) z licznymi gatunkami drzew egzotycznych i sędziwych. Wparku w Łęcznej 8pomników przyrody[9][10].
%2c_olej_p%25C5%2582%25C3%25B3tno_60x80%2c_Pawe%25C5%2582_BRODZISZ_-_artysta_malarz%2c_fotograf%2c_grafik%2c_regionalista.JPG)
%2c_olej_p%25C5%2582%25C3%25B3tno_60x80%2c_Pawe%25C5%2582_BRODZISZ_-_artysta_malarz%2c_fotograf%2c_grafik%2c_regionalista.JPG)
Zobacz też:Kalendarium historii Łęcznej.Najstarsze wiadomości o początkach dzisiejszej Łęcznej w źródłach historycznych zaczynają się z rokiem1252, niemniej jednak pierwszy wielki przełom w dziejach osady dokonał się w1462 roku, po tym jak Zbigniew z Łęcznej odsprzedał własną, przekazywaną z pokolenia na pokolenie posiadłość, rodzinie magnaterii polskiej –Tęczyńskim. W niedalekiej przyszłości –7 stycznia1467,Jan z Tęczyna, przywódca „oligarchów małopolskich” i kasztelan krakowski, zyskał odKazimierza Jagiellończyka pełnomocnictwo na formę organizacyjno-prawną miasta wzorowanąprawem magdeburskim. Podmiot lokujący obdarzył utworzoną osadę miejską – królewską prerogatywą robienia dwóch jarmarków[13][14].
Aktywnością polskiego rodu magnackiegoFirlejów, następnych właścicieli Łęcznej[15] – w 1582 królStefan Batory uprzywilejował miejscowość możliwością organizowania dwóch następnych jarmarków. Akcesoryjne dni handlu, a mianowicie w czerwcu, w dniu uroczystości liturgicznej w Kościele katolickim z okazjiświęta Bożego Ciała i w grudniu naśw. Mikołaja oraz sprzyjające usytuowanie na ruchliwym szlaku handlowym w kierunku Rusi i Litwy, niezależnie od pożarów nękających Łęczną w XVI w., dały impuls do szybkiego rozwoju miasta[13][14].
Na początku i w połowie XVII w., w konsekwencji poczynań podkomorzego lubelskiegoAdama Noskowskiego, właściciela ziemskiego między innymi dóbr Łęczna[16], społeczeństwo Łęcznej i jej okolic[17] doświadczyło etapu rekordowej dynamizacji. W 1647 roku, stosownie do petycji Noskowskiego, królWładysława IV dokumentował pozwolenie na trzy nowe jarmarki, które odbywały się w święto: 22 lipca –św. Marii Magdaleny, 2 maja –św. Zygmunta i 11 listopada –św. Marcina. W tamtym czasie wymurowano cały szereg obiekt budowlany istniejących do dziś (mansjonaria,Kościół św. Marii Magdaleny w Łęcznej,synagoga). W XVII wieku przekonstruowano położony na wzgórzu zamkowym w widłach rzeki Wieprz i Świnkizamek obronny[18][13][14].
Wojny piętnująceRzeczpospolitą od połowy XVII w., a takżeepidemie (w 1693 – niemalże wyludnienie miejscowości i w 1710 – intensyfikacjadżumy) to czynniki regresu w życiu miasta. Mimo że w 1723 roku Łęcznie rozdysponowano niebywałe przywileje targowe, a zLublina przeniesiono tu targibydła ikoni to nie osiągnięto oczekiwanego ożywienia, i, na domiar złego, pożary w latach 1746–1761 były przyczyną ruiny miasta[13][14].
Po jakimś czasie, gdybiskup diecezjalny płocki należący dokonfederacji Czartoryskich i elektorStanisława Augusta PoniatowskiegoHieronim Szeptycki – właściciel miasta od 1766 roku[19], doczekał się od króla świadectwa dawnych przywilejów i prawo organizowania kolejnego dwutygodniowego jarmarku naśw. Idziego, Łęczna przezwyciężyła trudną sytuację. Targi spotężniały do międzynarodowych[13][14].
Tłumnie dojeżdżały tu osoby prowadzącekupiecką działalność gospodarczą, jak i innirzemieślnicy zUkrainy,Mołdawii,Niemiec, a nawetAustrii. Łęczna – licząca w 1797 roku zaledwie 348 domów i 1510 mieszkańców, do której w trakcie jarmarków przybywało naście tysięcy ludzi, przypędzano niespełna 30 tys.wołów i 10 tys. koni, a obroty sięgały szacunkowo 12 mln zł – nie mając innego wyboru, cywilizowała[13][14].
W XIX w. urealnił się proces ograniczenia jarmarków łęczyńskich, w jeszcze dalszej kolejności utrata dawnej świetności miasta i innych zniszczeń powstałych wskutek ujemnego wzrost gospodarczego Rzeczypospolitej, zmagań niepodległościowych, ukierunkowania infrastrukturytransportu kolejowego ilądowych dróg kołowych nie uwzględniających miejscowości oraz seryjnych pożarów w 1846 i 1881. W pierwszej połowie XX wieku Łęczna to zaledwie przynależni doLubelszczyzny, mieszkańcy żyjący z dnia na dzień[13][14].
Podczas okupacji hitlerowskiej, 7 stycznia 1940 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 3000 Żydów. 9 października 1943 roku zostali wywiezieni do obozu zagłady w Bełżcu i Trawnikach[20].
W XX w. Łęczna była miastem o charakterze rolniczo-handlowym. W latach 60.Państwowy Instytut Geologiczny odkrył w rejonie Łęcznej złoża węgla kamiennego. W 1975 r. w pobliżu miasta, wBogdance, podjęto budowę pierwszej wLubelskim Zagłębiu Węglowym „pilotującej” kopalni, co zapoczątkowało wzmożony rozrost 3-tysięcznego miasteczka, a Łęczną wytypowano na stolicę przyszłego 75-tysięcznego powstającego górniczego Zagłębia[13][14].
Od stycznia 1999 r. Łęczna po raz pierwszy w historii została siedzibą powiatu[21][13][14].
Burmistrzowie:
Miasto posiada charakterystyczny układ urbanistyczny Starego Miasta z trzema rynkami, który kształtował się od XV do początku XIX wieku[25].
W czasachodrodzenia stawiano liczne karczmy, pensjonaty i domy zajezdne – te ostatnie z XIX w. zachowały się m.in. przy ul. 3 maja 26 i 36 oraz placu Kanałowym 18 i 26.
Osobny artykuł:Ludność Łęcznej.Według danych z 26 czerwca 2015 r. miasto miało 23 883 mieszkańców[28].
Źródło[30].
| Miasta partnerskie[31] | ||
|---|---|---|
| Miasto | Kraj | Data podpisania umowy |
 Hajdúhadház |  Węgry | od 1996 r. |
| Treviolo |  Włochy | od 1997 r. |
.svg) Kowel |  Ukraina | od 2006 r. |
Przez Łęczną przebiegają 4 drogi krajowe i wojewódzkie:
| Ugrupowanie | Kadencja 2002–2006[33] | Kadencja 2006–2010[34] | Kadencja 2010–2014[35] | Kadencja 2014–2018[36] |
|---|---|---|---|---|
| KWW „Twój samorząd” | – | 2 | 3 | 2 |
| Wspólna Sprawa | – | 5 | 6 | 9 |
| Prawo i Sprawiedliwość | – | 3 | 3 | 2 |
| Platforma Obywatelska | – | – | 3 | 1 |
| Lepsza Łęczna | – | – | – | 6 |
| Łęczna – Wspólna Przyszłość | 3 | 4 | 3 | – |
| Prawicowe Porozumienie Ziemi Łęczyńskiej | 6 | 4 | 2 | – |
| Samorządowe Forum Ziemi Łęczyńskiej | – | – | 2 | – |
| Prawica Łęcznej – Powiat | – | 3 | – | – |
| Stowarzyszenie Rozwoju Łęcznej | 8 | – | – | – |
| SLD-UP | 4 | – | – | – |
Nagroda Burmistrza Łęcznej za osiągnięcia w dziedzinie twórczości artystycznej, upowszechniania i ochrony dóbr kultury. Nagrodę przyznaje Burmistrz Łęcznej po zaopiniowaniu przez Kapitułę Nagrody, którą tworzą: przedstawiciel Komisji Kultury, Sportu, Turystyki i Spraw Młodzieży Rady Miejskiej, dyrektorzy Centrum Kultury i Miejsko-Gminnej Biblioteki Publicznej oraz laureaci nagrody z lat ubiegłych[30].
Laureaci nagrody:
Pierwsze wzmianki o teatrze w Łęcznej pochodzą z lat 1817–1835[48].
W skrzydle ratusza mieści się teatr... a dwie kulissy między ścianami i dwoma sochami do belka pułapowego przybitem z płótna rozpięte, poboczne sceny od widzów zasłaniają.
Lokalne Centrum Informacji Turystycznej znajduje się na parterze budynku Starostwa Powiatowego w Łęcznej przy al. Jana Pawła II 95a, czynne jest od poniedziałku do piątku w godz. 7.00–15.00, wtorek w godz. 8.00–16.00. W punkcie można uzyskać informacje na temat atrakcji turystycznych, bazy noclegowej i gastronomicznej, oferty kulturalnej oraz zaopatrzyć się w bezpłatne materiały promocyjne. Niezbędne turystom informacje udostępniane są również na prowadzonej przez Lokalne Centrum Informacji Turystycznej stronie internetowej Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego[56].
Łęczna stanowi punkt wypadowy naPojezierze Łęczyńsko-Włodawskie, krainę 68 jezior o powierzchni powyżej 1 ha, tworzących razem powierzchnię 2726 ha. Większość jezior ma regularny, zbliżony do koła zarys linii brzegowej, różnią się natomiast pod względem biologicznym. Istnieją tu jeziora eutroficzne (zasobne w ryby) oraz dystroficzne (zanikowe). Niską trofią charakteryzuje się 1-2 jeziora, które można określić jako mezotroficzne. Wraz z różnorodnością wód występuje bogactwo flory i fauny, a na zróżnicowanym terenie zachowały się siedliska lęgowe i bytowe rzadkich gatunków ptaków.
Osobny artykuł:Muzeum Regionalne w Łęcznej.Nieistniejące muzeum w Łęcznej. Budynek synagogi, w którym znajdowała się siedziba Muzeum Regionalnego (oddziału zamiejscowego Muzeum Lubelskiego), został decyzją Komisji Regulacyjnej ds. Gmin Wyznaniowych Żydowskich oddany Gminie Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie. 30 kwietnia 2014 r. muzeum odwiedzili ostatni zwiedzający.
Izba regionalnaIzba regionalna prowadzona przez Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Łęczyńskiej mieści się przy ulicy Tysiąclecia 10 w Łęcznej. W izbie są prezentowane zbiory eksponatów związanych z Ziemią Łęczyńską. W skład kolekcji wchodzą przedmioty pozyskane przez Towarzystwo od darczyńców, w tym od mieszkańców Łęcznej i okolic. W izbie można obejrzeć m.in. przedmioty codziennego użytku, monety, książki, obrazy, zabytkowe kafle, urządzenia domowe[57]. Izba czynna jest w środy w godz. 13.00–15.00 (zwiedzanie bezpłatne).
Łęczyńska Dolina dinozaurów znajduje się w Podzamczu k. Łęcznej. Tworzy ją 8 betonowych rzeźb wielkości od 2 do 8 m. Jej pomysłodawcą i twórcą jest lokalny rzeźbiarz Bogumił Brodzisz. Pierwsze figury powstały w połowie lat 70. XX w. – ostatnie w 2013 r.[58][59][60][61][62][63][64][65]
Na terenie miasta działalność religijną prowadzą następujące wspólnoty:
Klub sportowy założony 20 września 1979 roku z inicjatywy pracowników Kombinatu Budownictwa Górniczego Wschód[67].
Osobny artykuł:Górnik Łęczna.Klub piłkarski mężczyzn (jednosekcyjny) z siedzibą w Łęcznej, założony 20 września 1979, jako sekcja piłki nożnej GKS Górnik Łęczna. 1 stycznia 2007 nastąpiło oddzielenie męskiej sekcji piłkarskiej od wielosekcyjnego GKS Górnik Łęczna.
Z tym tematem związana jest kategoria:Ludzie związani z Łęczną. Z tym tematem związana jest kategoria:Ludzie urodzeni w Łęcznej. | Zobacz multimedia związane z tematem:Łęczna |
| Miasto | |
|---|---|
| Wsie | |
| Kolonie | |
| Osada | |
| Części miasta |
|
| Część wsi |
|
| Nieoficjalna część miasta |
| Przynależność wojewódzka |
|
|---|---|
| Miasta |
|
| Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–75) |
|
| Gromady (1954–72) |
|
| Legenda |
|
| Przynależność wojewódzka |
|
|---|---|
| Miasta | |
| Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–75) |
|
| Gromady (1954–72) |
|
