Metung a letratu da reng batuin king banua neng bengi.
Ingbatuin metung yang maragul a bola kingouter space a gawa king misnang palingplasma (a balamugas). Ibat kingnuclear fusion ing enerhia da reng batuin. Uli na niting enerhia, makagawa langsala, ania balamu masisilab la. Lupa lang mangakintab a tuldik manibat king Yatu deng batuin, uling asno karayu deti, at uli ning angin kingatmosphere a makapadurut king Yatu, mas masákit la mu namang akit. Ing kekatamungAldo ing batuin a pekamalapit kekatamu. Dudurut ya king Aldo ing Yatu king metung a dudurutan (orbit) a maki tabas a tulungkaba (oval).Solar System ing asu da king Aldo ampo reng eganaganang dudurut kaniti. Dakal la pa deng aliwang batuin a maki planetang dudurut karela. Menakit na lang aliwang planetang dudurut kareng aliwang batuin, pero ala la pang ikit a planetang kalupa ning Yatu.
Ing batuin a pekamalapit king kekatamung Solar System, ampo ing kaduang pekamalapit king Yatu, ya pin ingProxima Centauri. Maki dayu yangtriliun akilometru, o 4.2light years. Ing buri nang sabian niti, 4.2banua ing milabas bayu ya miras king Yatu ing salâ manibat king Proxima Centauri.
Ukulan da rengastronomer a dakal lang dakal deng batuin kingSikluban. Ing tantia da, maki 70sextillion a batuin. Misusulat ya iting 70,000,000,000,000,000,000,000, a 230 billion a besis o ukdu king kantidad da reng batuin kingMilky Way (ing kekatamunggalaxy).
Misna lang katua deng keraklan kareng batuin. Isipan dang maki edad lang atiu king pilatan ning metung (1) ampong apulung (10) biliung banua. King karelang tantia, 13.7 biliun a banua ing edad da reng pekamatua kareti. Agpang kareng sientista, ini kanu ing edad ning Sikluban o Universe.
Mangalati la reng aliwang batuin, kabang mangaragul no man deng aliwa. Ing malating dili, ila pin dengneutron star (a meteng batuin), a kasindagul mung ciudad o lakanbalen. Misna ya kasiksik ing neutron star. Nung kuma kang metung a tumpak olayer a maki kapal a metung amicron, at binalut me iti king metung a tangki, metung yang baluti (armor) nung nu alang maliaring lunsut. E posibli iti, uling king bayat ning tangki, lumbug ya angga king libutad ning yatu. Dengbatuin a supergiant ing pekamaragul a bage king Sikluban. Maki lapad (diameter) lang metung a libung ukdu kesa king Aldo (ing dudurutan na o orbit ning Jupiter). Miras lang 1.6 biliun a kilometru kangatba (across) deti. Kayabe ya king dane da reng supergiant a batuin ingPolaris (oNorth Star), ampo ing batuin aBetelgeuse, kingOrionconstellation.
Ibat kingnuclear fusion ing salâ, pali ampong aliwangenerhia da reng batuin - metung a prosesung manalili king metung achemical element paras king aliwa.
Gawa la kinghydrogen amponghelium deng keraklan kareng batuin. Gagawan denghelium inghydrogen. (Pota namang malapit ne mung "mate" ing metung a batuin, magumpisa na ne mang alilan kareng aliwangchemical element ing helium, antimo ingcarbon ampo ingoxygen). Dakal ya gagawan a enerhia ing fusion. Sisinag ya padayu karela ing enerhiang gagawan da reng batuin.Electromagnetic radiation iti, a keraklan salang mayayakit ovisible light.
Neng mayayakit la king banua neng bengi a alang teleskopiu, lalto lang mas masala deng aliwang batuin kesa kareng kalupa dang batuin. Ing aus da kaniting pamialiwa,apparent magnitude. Ating aduang sangkan kaniting pamialiwa king mayayakit a salâ. Nung mas malapit ya ing metung a batuin kesa king aliwang halus kapareu na niti, lunto yang mas masalâ iti. Alang pamialiwa iti king metung a kandilang laltong mas masala kesa king maragul a silab a marayung marayu. Nu namang maragul yang mayap o mapali yang mayap ing metung a batuin kesa king aliwa, at alus pareu la dayu, lunto yang mas masalâ itang mas maragul o mas mapali. Pareu ya iti kareng aduang silab a pareu dayu king manakit. Lunto yang mas masala itang mas maragul, o itang mas mapali.
Bukud king salâ, magpalual la mu namangsolar wind ampongneutrino deng batuin. Misna lang lantiktik a pirasu oparticles deti.
Panibatan na la mu naman ninggravity field deng batuin. Ini ing sangkan nung bakit mánatili lang malapit karela deng planeta. E murin malagad a mayayakit lang dudurut king metung at metung deng batuin. Maliliari iti nung mikanlapit la reti. Gravity murin ing sangkan na niti, balamu ing Yatu neng dudurut ya king Aldo. Ukulan dang maralas la detingbatuin a binary (ibat king katayang binary a mangabaldugang "adua"). Atin ping grupu da reng atlu o maigit pang batuin a dudurut king metung at metung. Ing Proxima Centauri ing pekamalati king grupu da reng atlung batuin.
E pare-pareu ing kapal ning pamikalat da reng batuin king espasiu. Makagrupu la reti karenggalaxy. Atin yang dalan-dalan a biliun a batuin ing karaniwan a galaxy.