Las originas de la cultura ucrainiana remontan a l'estat medieval de laRus' de Kyiiv. Après la casuda d'aqueste après las invasions mongòlas del sègle XIII, lo territòri faguèt l’objècte de particions e se vejèt revendicat per mai d'una poissenças estrangièras coma la Republica de las Doas Nacions e l'Empèri Otoman. L'Etmanat cosac independant existiguèt entre los sègles XVII e XVIII, abans d’integrar l'Empèri rus.
Pendent laRevolucion Russa, la Republica Populara Ucrainiana coneguèt brèvament l'independéncia amb reconneissença internacionala, mas acabèt per venir la republica socialista sovietica d'Ucraïna de l'Union Sovietica, dins las annadas 1920 a la seguida de la guèrra civila russa. Ucraïna venguèt tornarmai independenta en 1991, après la casuda de l'URSS. A la seguida de la revolucion de 2014, Crimèa foguèt annexada per Russia e una guèrra civila espetèt dins l'èst del país, amb los separatistas prorusses. Lo 24 de febrièr de 2022, Ucraïna foguèt envasida per las fòrças armadas russas sus òrdre deVladímir Pótin.
Mapa del relèu d'Ucraïna.Regions istoricas de l'Ucraïna actuala.
Ucraïna es un país de l'Euròpa de l'Èst. Parteja sas frontièras terrèstras amb set païses limitròfs : a l'oèstPolonha,Eslovaquia eOngria ; al sud-oèstRomania eMoldàvia ; a l'èst e al nòrd-èstRussia ; al nòrdBielorussia. Lo país mesura1 316 km d'èst en oèst e893 km del nòrd al sud, per una superfícia totala de603 550 km2, o576 450 km2 sens comptar la superfícia deCrimèa.
Levat lo vastplan de Podolia (altitud472 m) qu'ocupa l'oèst del país, es un país relativament plan, amb las tèrras fertilas del bacin de Dniepr en son centre, çò que que li permet d'aver una agricultura productiva. Las montanhas ucraïnianas son mai que mai constituïdas des contrafòrts dels relèus d'Euròpa centrala e mediterranèa :
Ucraïna beneficia tanben d'una ret fluviala estenduda, compausada principalament perDnièpre (Dnipro),Dnièstre (Dnister), loBog occidental, loBog meridional eDonets a l'èst.Danubi (Dounay) marca la frontièra a l'extrèm sud-oèst entre Ucraïna e Romania.
Al sud, Ucraïna se dobrís sus lamar Negra, bordada de nombroses « limans », e ont s'avança la peninsula de Crimèa.
Lo clima de la màger part d'Ucraïna es continental amb d'ivèrns freds e d'estius cauds ; lo clima es pas mediterranèu que per la còsta sud de Crimèa. Las temperaturas mejanas aKharkiv en Ucraïna orientala son d'aperaquí−7 °C en genièr e20 °C en julhet. Las precipitacions van d'aperaquí750 mm l'an dins lo nòrd a aperaquí250 mm dins lo sud.
Ucraïna descopada en 24oblasts (1-3, 5-25) e una republica autonoma (4).Kyiiv, capitala e vila mai granda vila d'Ucraïna.
Ucraïna es devesida en 24 regions administrativas ooblasti (singular :óblast) e una municipalitat (misto) amb un estatut juridic particular,Kyiiv . En mai, Ucraïna revendica l'integralitat deCrimèa, es a dire la vila d'estatut particular deSebastòple e laRepublica autonòma de Crimèa, que son estadas annexats en 2014 per Russia e constituisson per ara loDistricte federal de Crimèa de laFederacion de Russia. Cada óblast es devesit en mantunraiòns e cada raion en mantunahromadas.
Lo clima ucraïnian es mai que maicontinentau amb d'ivèrns fregs, d'estius cauds e deprecipitacions regularas. La temperatura mejana es pus febla au nòrd e aumenta vèrs lo sud. Leiprecipitacions seguisson una evolucion opausada (750 mm anuaus dins lo nòrd, 250 mm dins lo sud). Lo clima dei ribas de laMar Negra es influenciat per lamar e es classat coma subtropicau umid. Sei caracteristicas son similaras auclima mediterranèu mai de precipitacions son enregistradas tota l'annada. Dins leiCarpats, lo clima es dictat per l'altitud.
Lo premier pòble conegut vivent dins la region foguèron leiPelasges, pòble largament desconegut qu'ocupava la màger part deiBalcans a la fin de laPreïstòria. Dins lo corrent dau milleni III av. JC, arribèron de populacionsindoeuropèas delengairaniana septentrionala (Cimmeris,Escites eSarmatas). Intrèron en contacte amb leiGrècs enCrimèa e s'ellenizèron lòng daulitorau de laMar Negra. En particular, au sègle III av. JC, se formèt un estat escite ellenizat dichReiaume dau Bòsfor ambKertch comacapitala. Dos sègles pus tard, intrèt dins l'esfèra d'influéncia de l'Empèri Roman e ne'n venguèt un protegit.
A partir dau sègle III ap. JC, deGòts e d'autreipòbles nomadaseurasiatics migrèron en Ucraïna (e pus largament enEuròpa Orientala). Seis apòrts culturaus e tecnologics (rites funeraris, artesanat... etc.) foguèron a l'origina de lacultura de Chernyakhov que dominèt la region fins au sègle V. Entre aquelei pòbles, leisAntes presentan un interès particular car semblan presentar una cultura proto-eslava. Ansin, son benlèu a l'origina dei populacions eslavas que s'installèron pauc a pauc sus lo territòri de l'Ucraïna actuala a partir dau sègle VI. Dins aquò, la region demorèt un luòc de passatge ò de còps d'installacion per leipòbles nomadas que venguèron enEuròpa fins au sègle XIII (Huns,Avars,Khazars,Magiars,Petchenegues,Tatars,Mongòls... etc.).
Pasmens, de conflictes intèrnes e d'invasions novèlas depòbles nomadaseurasiatics fragmentèron pauc a pauc lo Rus' de Kyiiv. De1054 a1224, aperaquí 64 principats se formèron sus son territòri. En1203, leiCumans prenguèron e pilhèronKyiiv. Un an pus tard, aqueu declin foguèt agravat per lo sac deConstantinòple per laQuatrena Crosada (1204) que privèt lo reiaume de son partenari economic principau. Ansin, dins lo corrent dei sègles XII e XIII, l'unitat e la poissança dau reiaume dispareguèron pauc a pauc e lo títol de senhor de Kyiiv venguèt subretot simbolic avans de disparéisser d'un biais definitiu amb la presa de lavila per leiMongòls en1240.
A partir dau sègle XIII, leiMongòls e leiLituanians impausèron son autoritat sus la region entraïnant l'acomençament de la diferenciacion entre, d'un caire, leiBielorús e leis Ucraïnians e, d'autre caire, leiRus. D'efèct, leiMongòls someteguèron lei principats eslaus septentrionaus (1239), pilhèronKiev (1240) e ravatjèronPolonha eOngria (1241) sensa s'i mantenir. Puei, fondèron loKhanat de l'Òrda d'Aur qu'obliguèt lei principats rus eissits dau Rus' de Kiev de li pagar untribut.
Au sègle XIV, leiLituanians s'interessèron a son torn a la region. Capitèron de prendre lo contraròtle de plusors principats occidentaus e de conquistar Kiev en1363. Puei, au començament dau sègle XV, agantèron laMar Negra. En parallèl, leiPolonés ocupèron loprincipat de Halicz que venguèt per la seguidaGalícia. Ansin, a la conclusion de l'Union entrePolonha eLituània, Ucraïna èra devesida entre una mitat polono-lituaniana, au centre e a l'oèst, e una mitat tatara (populacions turcas que succediguèt ai Mongòls) ausud e a l'èst. En1438, lei Tatars s'afranquiguèron de la tutèlamongòla e fondèron loKhanat de Crimèa. Pasmens, lo sud deCrimèa demorèt lòngtemps sota influénciabizantina avans de passar sota la contraròtle dei marchandsItàlia, especialament aquelei deGènoa.
Aquel equilibri durèt fins a la fin dau sègle XV. Foguèt romput ausud per leiTurcs Otomans e aunòrd per leiRus. D'efèct, en1475, lei premiers capitèron de conquistar lei possessionsgenoesas e devassalizar loKhanat de Crimèa. Puei, menèron un lòng combat per establir còntraPolonha-Lituània per lo contraròtle daulitorau nòrd-oèst de laMar Negra. S'acabèt victoriosament en1526 amb la presa deBessaràbia e deJedisan. De son caire, lei Rus acomencèron una lenta migracion en direccion dausud. Son objectiu iniciau èra de protegirMoscòu còntra lei Tatars qu'avián pilhat la vila en1571-1572. Per aquò, bastiguèron de rets defortificacions dins la region deKharkiv e i favorizèron l'implantacion de colons cargats de lei defendre militarament. Aqueleimarchas militaras dichas « Ucraïna » enrus donèron son nom au país.
De1550 a1650, lei transformacions politicas ereligiosas dePolonha-Lituània aguèron d'efèctes importants enGalícia e enRutènia. D'efèct, a l'eissida dau renfòrçament de l'Union entre lei doas coronas en1569, la noblesa deRutènia quitèt lamovençalituaniana per intrar dins aquela dePolonha. Aquò foguèt a l'origina de la diferenciacion entreBielorús e Ucraïnians.
Enfin, lo darrier efècte major de la senhoriápolonesa foguèt la difusion de sa cultura e de son modèl sociau. Ansin, l'aristocracia deRutènia se polonizèt pauc a pauc e, segon lo modèl de la noblesa polonesa, se formèron de proprietaris agricòlas immensas tengudas per demagnats.
Leicosacs èran un ensems de pòbles nomadas, generalament eslaus, installats dins lei regionsfrontalieras entrePolonha-Lituània,Russia,Khanat de Crimèa e khanats mongòls. Lei Zaporoges,ortodoxs, de lenga ucraïniana e nominalament vassaus de la corona polonesa, n'èran lei representants pus occidentaus. Installats dins la bloca deDnièpre a la periferia dePolonha-Lituània e deRussia, èran cortejats per lei doas poissanças que li donavan d'armas e de viures en cambi d'un sostèn militar. Aquò permetèt ai Zaporoges de desvolopar pauc a pauc d'institucions que venguèron relativament solidas dins lo corrent dau sègle XVI.
Òr, aqueu periòde veguèt de transformacions importantas dau territòri zaporoge en causa de l'installacion de païsans polonés (dempuei l'oèst) e rus (dempuei lo nòrd). D'efèct, de magnats acomencèron rapidament de revendicar dedrechs sus lei regions cultivadas, çò qu'entraïnèt de revòutas. Una premiera temptativa mau capitèt en1637 e permetèt aiPolonés de renfòrçar sa preséncia dins la bloca deDniepr. Pasmens, de combats acomencèron tornarmai a partir de1648 amb una revòuta novèla dirigida perBogdan Khmelnitski que s'alièt amb leiTatars de Crimèa en1648 e amb leiRus en1654. En1654,Khmelnitski reconoguèt la senhoriá russa en cambi dau mantenement deis institucions dei Zaporoges.
Pasmens, aquel acòrd contentèt degun car leiRus avián ges d'intencion de lo respectar e lei combats contunièron car leiPolonés desarmèron pas fins autractat d'Androussovo en1667. Aquela patz marcava una desfacha polonesa còntraRussia mai en Ucraïna permetèt a l'Union dePolonha-Lituània de gardar la riba drecha deDnièpre. Lei Zaporoges de l'èst passèron alora sota la senhoriá — efectiva — dei Rus e aquelei de l'oèst demorèron sota la senhoriá — nominala — dei Polonés. De1672 a1699, passèron — totjorn nominalament — sota senhoriáotomana — en causa de la pèrda provisòria dePodòlia perVarsòvia. A l'èst deDnièpre, la dominacion russa foguèt mau acceptada e una revòuta dirigida per l'hetmanMazeppa aguèt luòc quand l'armadasuedesa deCarles XII arribèt dins la region. Pasmens, foguèt anientada a labatalha de Poltava en1709.
Pasmens, l'iniciativa demorèt russa. De guèrras novèlas permetèron aCatarina II (1762-1796) d'annexar loKhanat de Crimèa (1783),Jedisan (1792) e de desplaçar safrontiera lòng deDniestr. Aperavans, l'autonòmia intèrna dei Cosacs Zaporoges èra estada definitivament suprimida amb l'abdicacion fòrçada dau darrierhetman en1764 — la carga èra subretot simbolica dempuei lamòrt deMazeppa — e la destruccion de sacapitala,Sitch, en1775. Aquò entraïnèt tornarmai de demandas de compensacions deBerlin e deViena que s'acabèron per lei partiments dePolonha de1792 e de1795. Enfin, en1812, una guèrra novèla entreRus eOtomans entraïnèron la cession perConstantinòble deBessaràbia. Ansin, franc dei regions annexadas perÀustria, la totalitat de l'Ucraïna actuala èra venguda russa.
En parallèl de la conquista de la region, leirus n'organizèron lacolonizacion. A l'iniciativa deGrigori Potemkine, de colons ucraïnians e rus dei regions deKiev e deKarkiv foguèron implantadas dins lei zònas abandonadas per lei populacionsmusulmanas que s'èran enfugidas dins l'Empèri Otoman. Pasmens, lei besonhs umans èran fòrça importants e d'autrei pòbles participèron au poblament de l'Ucraïna russa: decrestians emigrats de l'Empèri Otoman (grècs earmènis principalament), dejudieuspolonés, ostils au conservatisme dauclergat israelita polonés, que fondèron una comunautat importanta aOdessa, d'Alemands que venguèron la basa dau futur pòble deisAlemands de la Mar Negra, debulgars, degagaús... etc. Una autra particularitat de la politica de colonizacion russa foguèt sa concentracion sus lei regions orientalas e centralas d'Ucraïna. Lei regions pus orientalas de la Russia Novèla foguèron largament neglegidas. Lo desvolopament i foguèt donc feble e l'evolucion principala foguèt la reïntegracion per fòrça dei glèisas « uniatas » au sen de laGlèisa Ortodoxa en1839.
Lo desvolopament economic de la region passèt premier per l'agricultura. Pasmens, a partir deis annadas 1870, la descubèrta de minas decarbon fòrça importantas dins la region deDonètsk e de jaciments defèrre dins aquela deKrivoï Rog favorizèt l'aparicion de l'industria pesuca. De mai, en parallèl dau desvolopamentagricòla eindustriau de la region,Russia s'interessèt tanben ai desbocats militars e economics. Una basa navala foguèt ansin implantada dins lopòrt deSebastòple e unpòrt de comèrci foguèt fondat aOdessa en1796.
EnGalícia Austriana,Viena instaurèt un regime relativament liberau. Principalament poblada deRutèns, la region aviá un ròtle economic segondari e unicament agricòla. Pasmens, gardèron son identitat e sostenguèron logovèrnaustrian durant lei trebols de1848. De mai, consequéncia de sa Glèisa « uniata », la region desvolopèt donc un particularisme a respèct deiPolonéscatolics de rite roman e dau rèsta deis Ucraïniansortodòxes. Ansin, pauc a pauc, la Galícia Austriana venguèt lo luòc de naissença daunacionalisme ucraïnian.
LaPremiera Guèrra Mondiala transformèt la region ucraïniana en prat batalhier de1914 a1920. Pasmens, en fòra dei pèrdas umanas e dei destruccions, aguèt per consequéncia d'entraïnar l'afondrament de l'Empèri Rus e d'Àustria-Ongria. Un movementnacionalista se formèt e revendiquèt la formacion d'una Ucraïnaindependenta. Finalament vençut, aqueu movement entraïnèt pasmens la formacion d'una republica sovietica d'Ucraïna qu'es la basa de l'Ucraïna actuala.
D'efèct, tre l'afondrament de l'Empèri Rus en març de1917, una assemblada dichaRada (« Assemblada » enoccitan) se reüniguèt aKiev. La Societat deis Ucraïnians progressistas, fondada en1908 per obtenir d'un biais legau la reconóissença dei drechs deis Ucraïnians e una autonomia intèrna, i aviá la majoritat. En novembre de1917, proclamèt la creacion d'una Republica d'Ucraïna e creèt ungovèrn. Puei, proclamèt l'independéncia en genier de1918. Dins aquò, deguèt faciar una ofensiva deiBolchevics qu'avián fondat una republica sovietica d'Ucraïna en decembre de1917 aKharkòv. Respectivament en febrier e març, lei dos govèrns ucraïnians signèron un tractat ambAlemanha eÀustria-Ongria assegurant la reconóissença de la Republica per leis Empèris Centraus. Aquò empachèt pas l'ocupacion dau país per leisAlemands interessats per la recòlta decerealas. LaRada foguèt dissòuta ePavel Skropadski, protegit deis Alemands, foguèt proclamathetman.
L'òrdrealemand subrevisquèt pas a la victòria deis Aliats. En novembre de1918, lei soudats alemands se retirèron entraïnant un conflicte generau entre lei diferentei faccions politicas ucraïnianas. Aquela situacion durèt plusors mes fins a l'integracion dei divèrsei camps ai Bolchevics ò ais armadas blancas.
EnGalícia, leiRutèns volián faire partida de l'Ucraïnaindependenta. Pasmens, la region èra tanben revendicada per laPolonha en cors de restauracion, çò qu'entraïnèt de combats de novembre de1918 a mai de1919 que s'acabèron per un succès polonés.Simon Petlioura, èx-ministre deis afaires militars dau govèrn de la Societat deis Ucraïnians progressistas, assaièt de formar un govèrn novèu aKiev en decembre de1918. Pasmens, perdiguèt lo contraròtle de lacapitala e se raprochèt alora deiPolonés. Lei Bolchevics formèron un govèrn provisòri basat aKursk en novembre de1918. Establits aKarkòv en genier de1919, prenguèronKiev en febrier. Dins lo bloca deDniepr,Nikifor Grigoriev assaièt de restaurar l'estat zaporoge e organizèt d'incursions còntra lei regions vesinas. A l'èst, lo capanarquistaNestor Makhno organizèt tre abriu de1917 unaguerilha còntra leis Alemands. Contraròtlèt rapidament un important territòri en Ucraïna Orientala e intrèt en conflicte còntra leis armadas blancas deDenikine. Lòng daulitorau, d'armadas aliadas (França aOdessa e enCrimèa,Grècia aKherson e aMykolaiiv) desbarquèron per sostenir lei Blancs. Pasmens, en fàcia de la situacion caotica, se retirèron pauc a pauc dins lo corrent de l'annada.
A partir de la prima de1919, lo conflicte interior ucraïnian venguèt pus clar e la guèrra venguèt un conflicte periferic de laGuèrra Civila Russa. En julhet de1919, lei Bolchevics eliminèronGrigoriev e lo generau blancAnton Denikine organizèt una ofensiva d'amplor que li permetèt de conquistarCrimèa,Odessa eKyiiv. Pasmens, après aquelei victòrias, foguèt arrestat aTula e la repòsta bolchevica, sostenguda perMakhno reconquistèt rapidament la totalitat dei territòris perduts franc deCrimèa defenduda per lo generauWrangel.
Lei Blancs foguèron sauvats per l'intervencion dei tropaspolonesas, sostengudas perPetlioura, a partir d'abriu de1920. OcupèronKiev en mai permetent aWrangel de progressar dins lo sud (presa deMariupòl). Pasmens, en julhet, la còntra-ofensiva de l'Armada Roja rebutèt lei Polonés fins aLviv avans la signatura d'un tractat de patz entre Bolchevics e Polonés en octòbre de1920. Aquò permetèt ai Roges de liquidar la pòcha blanca deCrimèa dins lo corrent de novembre. Enfin, la darriera etapa de la guèrra foguèt l'eliminacion dei bandas deMakhno. Lo conflicte s'acabèt en1921 per la victòria dei Bolchevics e la fugida deMakhno enRomania.
Leisannadas 1920 foguèron marcadas per la politica « d'ucraïnizacion » principalament axada sus la promocion de lalenga e de lacultura ucraïnianas. Pasmens, a partir de1929, la region foguèt regardada per la politica de collectivizacion d'Estalin e per la liquidacion dei kulaks (de païsans aisats). Aquò se turtèt a una oposicion viva dau mond rurau e logovèrnsovietic respondèt violentament. De milièrs de païsans foguèron desportats auGulag e de requisicions massisas decerealas e de viures aguèron luòc per avitalhar leivilas. En1932-1933, aquò entraïnèt unafamina catastrofica en Ucraïna Orientala (Holodomòr) que causèt lamòrt d'au mens cinc milions d'abitants. Puei, de1934 a1938, leis elèits ucraïnianas foguèron decimadas per lei purgas ordonadas perEstalin.
Romania i recuperètBucovina eBessaràbia e apondiguèt a aquelei conquistas la region deTransnitria, compres lopòrt d'Odessa. Lo rèsta foguèt integrat au sen d'un territòri militaralemand que sa direccion èra installada aRovno. En1942, leisEinsatzgruppenalemands liquidèron lei populacionsjudievas. Quant ai populacions eslavas, subiguèron lei requisicions de man d'òbra transferida dins de camps de trabalh, e de còps dins de camps de concentracion, alemands. Certaneis Ucraïnians s'engatjèron tanben dins la guèrra dins lo camp dauReich. Se destrièron en particular dins la traca deijudieus e coma gardians deicamps d'exterminacion. Enfin, enVolínia, se formèt un movement independentista ostil ais Alemands e ai Sovietics. Dirigit perStepan Bandera, foguèt durament reprimit mai capitèt de combatre fins ais annadas 1950.
Ucraïna foguèt liberada per l'Armada Sovietica après una tiera de batalhassaunosas (batalha de Dnièpre,ofensiva Dnièpre-Carpats... etc.) entre aost de1943 a julhet de1944. Dins lo corrent de sa retirada, l'armadaalemand destruguèt metodicament lei vilas principalas e leis infrastructuras. Consequéncia deis actes de collaboracion reaus ò supausats amb leis Alemands, plusors pòbles locaus coma leisAlemands de la Mar Negra (tre1941) ò leiTatars de Crimèa foguèron desportats enAsia Centrala ò enSibèria. L'estatut d'autonòmia deCrimèa au sen de la Russia Sovietica foguèt tanben suprimit.
A l'eissida de la guèrra, leis annexions territòrialassovieticas e lei transferiments de populacions entrePolonha eURSS permetèron per lo premier còp de reünir totei leis Ucraïnians au sen d'un meteisestat. D'efèct, en fòra dei territòris ja sovietics avans1941,Moscòu annexèt lei territòrisromanés echecoslovacs poblats d'Ucraïnians. Puei, un milion d'Ucraïnians installats dins la region polonesa deChelm foguèron transferits en cambi d'un transferiment invèrs de Polonés installats en Ucraïna Occidentala. Aquò permetèt la question dei minoritats etnicas entre lei dos país. Ucraïna faguèt tanben oficialament partida dei país fondators de l'ONU.
Pasmens, dins lo país, lei condicions de vida demorèron malaisadas e una famina novèla se debanèt en1947. S'agravèron egalament amb la repression decidida perEstalin còntra lei « collaborators », es a dire loclergat e leinacionalistas. La situacion se melhorèt amb lamòrt d'Estalin e son remplaçament perNikita Khrushchov qu'èra ucraïnian. Fònt de problemas ulteriors grèus, decidèt de restacarCrimèa a la Republica Sovietica d'Ucraïna en1954. Pasmens, la liberalizacion relativa de la societat sovietica sota Khrushchov permetèt de liberar un nombre important de presoniers politics e autorizèt l'adopcion de certanei politicas nacionalas per leis autoritats deKiev. Aquela politica foguèt limitada perLeonid Brejnev qu'ordonèt en1972 la destitucion dau premier secretariPetro Chelest sospichat de defendre unnacionalisme ucraïnian tròp engatjat. Lo remplacèt per lo conservadorVladimir Chtcherbitski que demorèt en plaça fins a1989.
A partir de1988, la politica deperestroika deMikhaïl Gorbachov favorizèt la renaissença de movements intellectuaus independentistas, especialament dins lei regions occidentalas e centralas. En genier de1990, de manifestacions fòrça importantas celebrèron la remembrança de l'independéncia de1918 amb una cadena umana de 500 quilomètres. Pus grèu, lo poderós sindicat de l'industria miniera deDonbass acomencèt una grèva basada sus de revendicacionsdemocraticas eindependentistas a partir de julhet de1989. Un movement politic dichRokh (Movement popular ucraïnian de restructuracion), fondat en1988, federèt lei manifestacions.
En julhet de1990, un mes aprèsRussia, Ucraïna proclamèt sasobeiranetat e un èx-cap dau Partit Comunista,Leonid Kravchouk foguèt elegit president dau Soviet suprèm. Pasmens, en març de1991, una majoritat d'Ucraïnians aprovèt lo projècte d'union renovada prepausat perGorbachov mai la temptativa de còp d'estat menat per lei conservadors dau PCUS dins lo corrent d'aost de1991 precipitèt la situacion. Lo 24 d'aost, Ucraïna proclamèt sonindependéncia confirmada per unreferendum (aperaquí 90% de vòtes favorables) organizat lo 1èr de decembre seguent.Kravchouk foguèt elegit president de la Republica, còntra lo candidat dauRoukh, e participèt amb seis omològs rus e bielorús a la dissolucion de l'URSS.
Exemple de la polarizacion de la vida politica ucraïniana entre l'èst e l'oèst (eleccions presidencialas de 2010).
En despiech de son industria pesuca e de sei ressorsas naturalas importantas, Ucraïna conoguèt de dificultats grèvas tre sonindependéncia. En particular, son economia s'afondrèt rapidament amb una regression de l'industria e unainflacion galaupanta. Per limitar la catastròfa, lo govèrn ucraïnian decidèt donc de limitar la liberalizacion de l'economia e lei privatizacions. Pasmens, aquò empachèt pas una grèva importanta dei minaires en1993.
Autre problema important, lei relacions ambRussia venguèron rapidament malaisadas a prepaus dei questions de la flòta militara sovietica de laMar Negra e de l'estatut deCrimèa. Afeblida, Ucraïna poguèt pas impausar son ponch de vista. Lei Rus obtenguèron la màger part de la flòta e lo drech d'utilizar la basa deSebastòple. En mai d'aquò, sota la pression deisEstats Units e deRussia,Kyiiv deguèt tanben renonciar a son arsenaunuclear (eiretat de l'URSS) que foguèt transferit enURSS. En cambi, obtenguèt una ajuda financiera estatsunidenc e una assegurança regardant lo mantenement de seifrontieras.
Enfin, lo país aguèt de dificultats per afirmar son unitat nacionala. En particular, de diferéncias politicas importantas apareguèron entre l'oèst e lo centre desirós de s'integrar au sen de l'Union Europèa e l'èst e losud pus favorables au mantement de relacions privilegiadas ambRussia. Aquela separacion, basada sus de rasons etnicas (mai de Rus dins l'èst dau país), economicas (l'industria orientala èra integrada au sen dau complèx industria sovietic largament demorat en Russia) e politicas (leis elèits orientalas son sovent eissits de l'ancian poder sovietic), estructurèt rapidament la vida politica nacionala. Ansin, en març-abriu1994, loRoulh ganhèt leis eleccions legislativas a l'oèst mai lei candidats de l'ancian regime s'impausèron dins l'èst e obtenguèron una pichona majoritat au Parlament. La meteissa situacion se debanèt en junh per l'eleccion presidenciala que veguèt la victòria deLeonid Koutchma (52%) que trionfèt dins l'èst.
La presidéncia deLeonid Koutchma (1994-2004) foguèt marcada per una liberalizacion limitada, un desvolopament de l'economia tardiu, divèrseis escandòls e un autoritarisme mai e mai important. D'efèct, durant son premier, adoptèt una politica liberala d'austeritat conjugada amb de privatizacions mai deguèt tenir còmpte deis interès de l'industria miniera (grèva de1996). Pasmens, lo declin economic acomencèt d'èsser limitat per lo desvolopament de l'economia informala. Puei, en1996, lo president obtenguèt lo vòte d'unalèi renfòrçant lopoder executiu. Elegit tornarmai en1999 (56%), son segond mandat foguèt tocat per d'escandòls de corrupcion e de disparicions de jornalistas e per l'acomençament d'una represa economica a partir de2000. Aquò l'afebliguèt e la fin de sa presidéncia prenguèt un aspèct autoritari.
Enebit d'un tresen mandat per laconstitucion,Leonid Kotchma poguèt pas se presentar a l'eleccion presidenciala de2004. L'escrutinh opausètVíktor Ianokòvych, un oligarca de l'èst, aVíktor Ioshchenko, un economista sostengut per l'oèst. En causa de fraudas, lei resultats dau segond torn foguèron fòrça contestats per lei partisans d'Iochtchenko qu'adoptèron lacolor arange coma simbòl. Après una lònga crisi, obtenguèron contentament e un tresen torn donèt la victòria a son candidat (56%). Pasmens, lei venceires de laRevolucion Arange se devesiguèron rapidament entre elei e mau capitèron de dispausar d'una majoritat parlamentària. En2006, perdiguèron leis eleccions legislativas eVíktor Ianokòvych foguèt ansin nommat cap dau govèrn. Iochtchenko assaièt sensa succès de dissòuvre lo Parlament e Ianokòvych ganhèt l'eleccion presidenciala de2010. Aqueu periòde veguèt la perseguida de la represa economica, sostenguda per la demandachinesa, mai veguèt egalament l'agravament dei tensions interioras èst-oèst e de retards dins la modernizacion de l'economia e de l'administracion, fòrça corrompudas, dau país.
Dins lo corrent deis annadas 2010,Víktor Ianokòvych assaièt de mantenir un equilibri precari entreRussia eUnion Europèa. Pasmens, en2013, la conclusion pròcha d'un acòrd d'associacion amb l'UE entraïnèt de pressions importantas susKyiiv de part deMoscòu. En novembre de2013, lo govèrn ucraïnian chausiguèt finalament d'abandonar son projècte d'acòrd ambBrussèlas au profiech d'un raprochament ambRussia. Populara a l'èst, aquela decision entraïnèt de manifestacions majoras aKyiiv e dins l'oèst (veireEuroMaidan). Après quatre mes de crisi, lo Parlament votèt finalament la destitucion dau president lo 22 de febrier que s'enfugiguèt a l'èst. Puei, lo 27 de junh de2014, lo novèu presidentPetrò Poroshenko signèt un acòrd comerciau amb l'UE.
Pasmens, aquò entraïnèt doas crisis grèvas enCrimèa e dins lei regions pus orientalas dau país. Premier, enCrimèa,Russia refusèt de perdre lo contraròtle d'una region estrategica e poblada en majoritat de populacions russas. Dau 26 de febrier au 28 de març, de soudats rus ocupèron aisidament la region e un referendum organizada per leis autoritats prorussas proclamèt l'independéncia deCrimèa que demandèt e obtenguèt son intrada au sen de laFederacion de Russia. Aquela annexion es pas reconeguda per la comunautat internacionala e Ucraïna revendica totjorn oficialament la peninsula.
L'autra crisi acomencèt d'un biais simultanèu a la fin de febrier de2014 amb plusors manifestacions de sostèn au presidentVíktor Ianokòvych dins lei principaleivilas dausud e de l'èst (Donetsk,Kramatorsk,Luhansk,Mariupol,Khàrkiv,Odessa... etc.). A partir d'abriu, prenguèron una forma insureccionala dins la region deDonbass e se formèt una armada separatista. Lei 7 e 11 d'abriu, lei regions de Donetsk e de Lougansk proclamèron sonindependéncia. L'armada ucraïniana intervenguèt dins aquelei regions a partir dau 2 de mai. Avancèt fins au mes de julhet e a l'arribada de « volontaris » rus mandats perMoscòu per sostenir leis insurgents. A partir d'aost, leis Ucraïnians deguèron a son torn recular fins a la signatura d'una alta-au-fuòc en setembre. Foguèt rapidament rompuda e de combats novèus s'acabèron per una tiera de desfachas ucraïnianas avans la signatura d'una segondaalta-au-fuòc, fòrça precària, lo 12 de febrier de2015. En abriu de 2015, aquela guèrra aviá causat la mòrt d'aperaquí 6 100 personas e lo desplaçament de 500 000 refugiats. Plusors vilas de l'èst, especialamentDonetsk, an subit de destruccions importantas e l'economia ucraïniana s'es afondrada. En mai d'aquò, Kiev dèu menar de reformas economicas importantas en cambi de prèsts de l'UE e dauFMI.
