Estatèr Tèbasian al bloquièr e al cratèri. 360 AbC. Nom del talhièr/vila: Tèbas. Lo bloquièr béocian s'encontra tanben dins d'autras vilas de Beocia, per contra lo vas del revèrs aparéis subretot que a Orcomèn, destruicha per Tèbas en 364 AbC. Lo cratèri es un grand vas largament obèrt qu'èra utilizat pels repais e sacrificis e ont lo vin e l'aiga èran mesclats. Amb una granda culhièra (cialtus), s'emplissiá las copas. Aquel tipe de vas amb doas grandas ansas pòrta tanben lo nom de diòta (qu'a doas aurelhas), a causa de la forma de las ansas.
La posicion centrala de Tèbas, dins una region desprovesida de releu fasent la crosada naturala dels camins que ligavan lo golf de Corint e l’Atica cap a la Grècia centrala e a l’Eubèu: d’ont son importança economica e militara.
La vila fuguèt fondada a l'edat del Bronze e foguèron escavats l'epòca miceniana, d'armas, d'ivòris e de tauletas d’escrituras.
Los periodes arcaïc e classic foguèron marcats per una rivalitat ambAtenas, coma pendent l'afar dePlatèas. Vèrs 519, Tèbas s’ataca a Platèus, que cercava a despolhar de son independéncia (aquela vila èra d’una liga diferenta qu'aquela que ligava las vilòtas agricòlas). Acceptava pas l’egemonia Tebana e se virèt cap a Atenas.Platèas cercava d’en primièr a obtenir l’ajuda d’una armada lacedemoniana que plaçada jols òrdres deCleomèn I se trapava alara dins la region, mas argüent de la longa distança que separaca la Beocia de Lacedemòna los esparts conselhèron als platèus de sollicitatr puslèu l’ajuda d’Atenas, mai pròche de lor territòri e mai capabla los defendre. La salvagardia de l’independéncia platèa venent fortificar la securitat d’Atenas, perque en cas de victòria de Tèbas, las frontièras de son territòri se seriá aprochadas de l'Atica. Un arranjament pacific s’entrevei, de Corintians que se trobavan suls luòcs intervenent e venguèron arbitre per las doas partidas e limitèron los territòris. Aquò satisfaguèt los platèus sens mermar Tèbas, mas las ambicions d'aquelas faguèron fracaç.Luènh de clinar debans l’arbitratge qu'avián consentits s’ataquèron als atenians mas la ripòsta ateniana foguèt victoriosa. Platèa gardèt son territòri e quitament profeitèt d'aquela victòria d’Atenas.
Vèrs 506, Tèbas ligada als beocians e als esparciats subiguèt aEuripes una novèla desfacha fàcia a Atenas.
Pendent laGuèrra de Peloponès se liguèt aEsparta contra Atenas e faguèt pròva de crueltat cap als Platèus (la vila foguèt rasada en 427)
Al sègle IV, se liguèt a Atenas,Corint eArgos contra Epart pendent laguèrra de Corint (396-388). LaPatz d'Antalcidas (o koiné eirena) foguèt signada en 387 AbC, atal acabant amb la guèrra.
En 382 foguèt presa per surpresa par un comandò esparciat que l'ocupèt fins a 379.
De 379 a 374 Tèbas resistiguèt als assalts d'Espart e la cacèt alara de Beocia.
De 371 (batalha de Leuctres) a 362 (mòrt d'Epaminondas) Tèbas coneguèt son apogèu: es l'egemonia Tèbasiana. En 370 foguèt la primièra ciutat a envasir e pilhar lo territòri d'Espart dins l'istòria. Libèra laMessenia, refonda la ciutat deMessèna, relèva la vila deMantinèa e fonda la ciutat deMegalopolis. De 366 a 364 trbolèt l'egemonia d'Atenas sus la mar Egèa lançant une flòta de 100 naus. Malaurosament per ela, aquela aventura s'acabèt amb la mòrt de son mai brilhant general (Epaminondas) mòrt a la victòria de Mantinèa (362). Lo segon melhor general de Tèbas (Pelopidas) èra mòrt dos ans abans.
Vencida aQueronèa (338) amb Atenas per Felip II, se revoltèt en 335 a la mòrt d'aquel darrièr e foguèt alara destruida per Alexandre.
Tornèt èsser bastida en 316 per Cassandre. Pasmens, Tèbas jamai tornèt trobar sa plaça dominanta en Beocia.
En 293,Demetrios I Poliorcèt assetèt Tèbas. La vila tornèt trobar son independéncia en 287.
A partir del sègle IX, Tèbas coneguèt una novèla periòda d'apogèu. Venguèt lo sèti de l'strategos de Grècia centrala.
En 1040, foguèt ravatjada pelsBulgars, puèi presa pels Normands en1146.Rogièr II de Sicília i faguèt prene de sedoires que menèt amb el aCorfó e enSicília introdusent atal en Occident l'industria de la seda.
Segon la legenda,Zèus, un jorn, s'enamorèt d’Euròpa, filha del rei fenicianAgenòr e de la reinaTelefassa. Per evitar la jelosia de son esposa,Èra, Zèus se faguèt paréisser coma un taur blanc, puèi raubèt Euròpa per la menar fins aCrèta. Agenòr envièt alrar los seus filhs la cercar, amb per òrdre de tornar pas abans de l’aver trovada. LA quita Telefassa los acompanhèt.
Après un long e van periple que l’aviá menat aRòdes e enTràcia, l’un dels filhs,Cadmos arribèt enFocid. S'anètDelfès per demandar conselh a laPitia. Aquela li ordonèt de renonciar a sas recercas, de seguir la primièra vaca qu’encontrariá e de fondar une vila ont elle s’arretariá. Cadmos obesiguèt, e la vaca lo menèt fins enBeocia. Cadmos decidiguèt alara de la sacrificar aAtena. Envièt dels seus companhs per cercar de l’aiga pel sacrifici, mas un drac los massacrèt gaireben totes. Cadmos, furiós, lo combatèt e lo tuèt. Atena li apareguèt alara, e li conselhèt de semenar las dents del drac. Al luòc ont semenèt, d'òmes armats sorgiguèron de tèrra. Foguèron nomenats Esparts a causa del biais qu'avián estat creats. Cadmos, surprés de lor apareisson, lor getèron una pèira, e cadun cresent que la pèira aviá estat lançada par un dels autres, s'entretuèron. Sols cinc subrevisquèron: Equion, Udeos, Ctonios, Iperenòr, e Peloros. Cadmos fondèt amb eles une vila del nom de Cadmèa, ont se trapava de per abans d'unas vilòtas escampilhadas.
Fòrça ans mai tard,Amfion eZetos tuèron lor oncleLicos, lo regent de la ciutat, e prenguèron lo poder. BAstiguèron alara una autra vila, en dejós de la Cadmèa, e fortifièron l'ensems en erigiguèron a l'entorn un barri traucat de sèt pòrtas. Nomenèron aquela segonda vila Tèbas, en onor de Tebèa, una nimfa, filha del dieu flumAsopos que rajava près de la ciutat. La legenda vòl que per bastir la paret, Zetos levava peniblament las pèiras, alara qu'Amfion las levava sens pena, sonque mercé al son de sa lira.
Seguent los crimes d’Edip (murtre de son paire e maridatge incestuós amb sa maire), una epidèmia depèste ravatjava sur la vila. Quand se demandèt conselh al devinTiresias, aquel annoncièt que per liberar la vila de l’epidèmia, un descendent delsEsparts deviá se sacrificar.Menecèu se geta alara dels barris.
Pendent laGuèrra dels sèt caps,Polinices ataquèt la vila amb sos aliats per tornar prene lo tròn ocupat per son fraireEteocles. L’ataca s’acabèt per la mòrt de totes los atacants, levatAdrastes que capitèt a fugir mercé a la rapiditat de son caval,Arion.
LosEpigones, filhs dels sèt caps, ataquèron la vila d'ans mai tard per venjar lors paires. Prenguèron la vila, tuèronLaodamas, filh d’Eteocles, e placèronTersandres, filh de Polinices sul tròn.
Tersandres, rei de Tèbas a l’epòca de laGuèrra de Tròia fuguèt tuat perTelèf, rei de Misia, quand los Grècs ataquèron per error Misia cresent qu’èra laTroada. Son filhTisamèn essent pas en edat de governar, la regéncia foguèt confiada aPenelèu que foguèt tuat en Troada perEuripil filh de Telèf.
Acteon, falen de Cadmos, que fuguèt manjat pels seus cans.
Semelèa, filha de Cadmos, que foguèt seduisida perZèus e du'engendrètDionís.
Los frairesNictèu eLicos, que foguèron regents de la vila.
Los bessonsAmfion eZetos, que fondèron la segonda partida de la vila.
Eracles i nasquèt, son paireAmfitrion s’essent refugiat a Tèbas après que foguèt exiliat; après una victòria contra los Minians,Creon li donèt sa filha aïnada,Megara.
